خارپاشنه در بارداری

خارپاشنه یکی از مشکلات شایع پا است که می تواند در دوران بارداری شدت بیشتری پیدا کند. دلیل این موضوع افزایش وزن مادر، تغییرات هورمونی و فشار مضاعفی است که به کف پا وارد می شود. بسیاری از خانم ها در بارداری برای اولین بار با درد پاشنه آشنا می شوند یا اگر سابقه قبلی داشته باشند، این مشکل در بارداری بیشتر نمایان می شود. در این مطلب به بررسی خارپاشنه در بارداری، علائم، علل، راهکارهای درمانی و همچنین نکات مهم در رابطه با داشتن خارپاشنه در بارداری می پردازیم.

تعریف خارپاشنه و ارتباط آن با فاسیای کف پا

خارپاشنه در واقع رسوب کلسیم است که باعث ایجاد برآمدگی استخوانی در زیر استخوان پاشنه می شود. در عکس رادیولوژی ممکن است این زائده تا نیم سانتی متر هم دیده شود. اگر در عکس مشخص نشود، معمولا آن را «سندرم خارپاشنه» می نامند.
بسیاری از افراد خارپاشنه دارند اما هیچ دردی حس نمی کنند. با این حال، التهاب و کشیدگی رباط کف پا (فاشیای پلانتار) می تواند باعث درد قابل توجهی در پاشنه شود. این رباط یک نوار فیبری است که از استخوان پاشنه تا جلوی پا کشیده شده و در بارداری به دلیل افزایش وزن و تغییر در قوس پا بیشتر تحت فشار قرار می گیرد.

علل ایجاد خارپاشنه در بارداری

خارپاشنه معمولا به مرور و طی چندین ماه تشکیل می شود. تجمع رسوبات کلسیم در اثر فشارهای مداوم به کف پا رخ می دهد. عواملی مانند کشیدگی بیش از حد فاسیای کف پا، پارگی های ریز در پوشش استخوان پاشنه و فشار اضافه بر عضلات و رباط های پا در این روند نقش دارند.
ورزشکارانی که زیاد می دوند یا می پرند، بیشتر در معرض خارپاشنه هستند. اما در دوران بارداری نیز افزایش وزن، تغییرات در راه رفتن، و ایستادن های طولانی مدت می توانند ریسک بروز این مشکل را بالا ببرند.

عوامل خطر خارپاشنه در بارداری

• نحوه راه رفتن غیرطبیعی که فشار مضاعفی روی استخوان پاشنه و رباط ها وارد می کند.
• دویدن یا پیاده روی روی سطوح سخت، مخصوصا در اواخر بارداری.
• استفاده از کفش نامناسب یا فرسوده، به ویژه کفش هایی که قوس پا را به خوبی حمایت نمی کنند.
• اضافه وزن یا چاقی ناشی از بارداری که یکی از مهم ترین دلایل فشار به کف پا است.
• سن بالاتر مادران باردار که باعث کاهش انعطاف پذیری بافت کف پا می شود.
• دیابت بارداری که می تواند مشکلات پا را تشدید کند.
• ایستادن طولانی مدت در دوران بارداری که فشار بر کف پا را بیشتر می کند.

علائم خارپاشنه در بارداری (H2)

در بسیاری از موارد، خارپاشنه علائم خاصی ندارد. اما وقتی التهاب ایجاد شود، درد مداوم یا گهگاه در پاشنه، به ویژه هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی، احساس می شود.
بعضی از خانم ها درد خارپاشنه را به سوزش یا حس فرو رفتن سوزن در کف پا تشبیه می کنند، به خصوص وقتی صبح ها از خواب بیدار می شوند یا بعد از نشستن طولانی مدت برمی خیزند. این درد در ابتدا تیز و ناگهانی است اما ممکن است به مرور به یک درد مبهم تبدیل شود.

روش های درمان غیرجراحی خارپاشنه در بارداری

استراحت ساده معمولا برای بهبود خارپاشنه در بارداری کافی نیست. راه رفتن بعد از خواب شبانه می تواند درد را تشدید کند، زیرا رباط کف پا ناگهان کشیده می شود. با این حال، پس از مدتی حرکت، درد ممکن است کمتر شود.
در صورت ماندگاری درد بیش از یک ماه، مشاوره با پزشک توصیه می شود. برخی روش های درمانی عبارتند از:

• تمرینات کششی مخصوص کف پا و ساق پا
• استفاده از کفش های مناسب و پدهای طبی
• بستن یا نواربندی برای کاهش فشار بر عضلات و رباط ها
• فیزیوتراپی و ماساژ درمانی
• اسپلینت های مخصوص شبانه
• مصرف داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا استامینوفن (با مشورت پزشک بارداری)

نکته مهم: استفاده خودسرانه از داروها در بارداری به هیچ وجه توصیه نمی شود و حتما باید تحت نظر پزشک باشد.

جراحی خارپاشنه

بیش از 90 درصد افراد با درمان های غیرجراحی بهبود پیدا می کنند. اما اگر علائم پس از 9 تا 12 ماه ادامه داشت، جراحی ممکن است ضرورت پیدا کند. جراحی معمولا شامل آزادسازی فاسیای کف پا یا برداشتن خارپاشنه است.
بعد از عمل، استراحت، کمپرس سرد، بستن پا و رعایت دستور پزشک ضروری است. گاهی نیاز به باند، گچ یا کفش های مخصوص وجود دارد. البته عوارضی مانند درد عصبی، بی حسی دائمی، عفونت یا ایجاد زخم نیز ممکن است رخ دهد. در بارداری، به دلیل حساسیت بالای بدن و محدودیت استفاده از داروهای بی حسی و بیهوشی، معمولا جراحی به بعد از زایمان موکول می شود.

پیشگیری از خارپاشنه در بارداری

جهت پیشگیری از ایجاد خارپاشنه در بارداری توصیه های زیر می تواند مفید باشد:

• استفاده از کفش های مناسب با کفی نرم و مقاوم در برابر ضربه
• گرم کردن و انجام حرکات کششی قبل از فعالیت های روزانه
• پرهیز از کفش های پاشنه دار یا کفش های کاملا صاف
• کاهش وزن در صورت اضافه وزن قبل از بارداری و کنترل وزن در طول بارداری
• پرهیز از ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت روی سطوح سخت

سخنی از نی نی تینی

اگر دچار درد پاشنه یا علائمی مشابه خارپاشنه در بارداری شدید، اصلا این موضوع را ساده نگیرید. بهتر است زودتر با پزشک زنان یا متخصص ارتوپدی مشورت کنید تا درمان مناسب، بدون آسیب به سلامت مادر و جنین انتخاب شود. به یاد داشته باشید که مراقبت از پاها در این دوران، بخشی از مراقبت کلی از بدن و سلامت بارداری شماست. رعایت نکات مهم در رابطه با داشتن خارپاشنه در بارداری مثل استفاده از کفش مناسب، پرهیز از ایستادن طولانی و کنترل وزن می تواند به کاهش علائم و پیشگیری از شدت یافتن بیماری کمک کند.