اگر آزمایش شمارش کامل خون (CBC) نشان دهد که تعداد گلبول های قرمز خون شما کم است، ممکن است دچار کم خونی در بارداری باشید. گلبول های قرمز وظیفه حمل اکسیژن در سراسر بدن را بر عهده دارند. کمبود آن ها می تواند شما را خسته، دچار سرگیجه ، سردرد یا دچار تنگی نفس کند. در بیشتر موارد، تغییرات در رژیم غذایی می تواند به شما کمک کند تا این وضعیت را بهبود دهید.
کم خونی در بارداری چیست؟
کم خونی زمانی رخ می دهد که بدن شما تعداد کافی از گلبول های قرمز خون را برای انتقال اکسیژن به تمام نقاط بدن تولید نکند. وقتی بدن اکسیژن کافی از خون دریافت نمی کند، عملکرد طبیعی خود را از دست می دهد. در دوران بارداری، این وضعیت به عنوان کم خونی یا آنمی شناخته می شود.
نقش گلبول های قرمز و هموگلوبین
گلبول های قرمز حاوی پروتئین مهمی به نام هموگلوبین هستند. این پروتئین اکسیژن را حمل می کند و به گلبول های قرمز کمک می کند اکسیژن را از ریه ها به بدن منتقل کنند. همچنین دی اکسید کربن را از بدن به ریه ها منتقل کرده تا آن را دفع کنید.
بدن برای تولید گلبول های قرمز و هموگلوبین به میزان مناسبی آهن و ویتامین نیاز دارد. بدون این مواد، بدن نمی تواند به اندازه کافی هموگلوبین برای انتقال صحیح اکسیژن به اندام ها تولید کند. زنان در دوران بارداری اغلب به دلیل کمبود آهن و ویتامین ها دچار کم خونی می شوند.
انواع کم خونی در بارداری
بیش از ۴۰۰ نوع کم خونی وجود دارد. برخی از این انواع در دوران بارداری شایع تر هستند، از جمله:
- کم خونی فقر آهن: ناشی از کمبود آهن.
- کم خونی ناشی از کمبود فولات: ناشی از کمبود اسید فولیک.
- کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12: ناشی از کمبود ویتامین B12.
چه افرادی بیشتر در معرض کم خونی در بارداری هستند؟
در دوران بارداری، حجم خون بدن حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می یابد. این بدان معناست که بدن شما به آهن بیشتری برای تولید گلبول های قرمز نیاز دارد. عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به آنمی در بارداری را افزایش دهند:
- بارداری چندقلویی
- مصرف ناکافی آهن در رژیم غذایی
- بارداری های متوالی با فاصله زمانی کم
- تجربه خونریزی شدید قاعدگی قبل از بارداری
- حالت تهوع و استفراغ شدید (تهوع صبحگاهی)
آیا کم خونی در بارداری طبیعی است؟
بله، کم خونی خفیف در بارداری به دلیل افزایش حجم خون طبیعی است. کمبود آهن نیز در این دوره شایع است و تا ۵۲ درصد از زنان باردار در کشورهای در حال توسعه از این مشکل رنج می برند. با این حال، کم خونی شدید غیرمعمول است و هر دو نوع کم خونی خفیف و شدید نیاز به درمان دارند تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.
تاثیر کم خونی بر جنین در دوران بارداری
جنین در حال رشد برای دریافت آهن، ویتامین B12 و اسید فولیک به بدن مادر وابسته است. کم خونی می تواند بر رشد جنین به ویژه در سه ماهه اول بارداری تأثیر بگذارد. اگر کم خونی در بارداری درمان نشود، نوزاد ممکن است با کم خونی متولد شود که می تواند منجر به مشکلات رشد شود. همچنین، کم خونی خطر زایمان زودرس و نوزاد با وزن کم را افزایش می دهد.
آیا کم خونی در بارداری باعث سقط جنین می شود؟
خیر، آنمی در بارداری به طور مستقیم باعث سقط جنین نمی شود، اما کم خونی شدید می تواند منجر به عوارض بارداری شود.
دلایل کم خونی در بارداری
بارداری به تنهایی به دلیل افزایش حجم خون می تواند باعث کم خونی شود. سایر علل کم خونی در این دوران شامل مصرف ناکافی آهن، ویتامین B12 یا اسید فولیک است. همچنین بیماری های خاصی مانند کم خونی داسی شکل یا تالاسمی، اهدای خون، خونریزی شدید قاعدگی و مشکلات گوارشی مانند زخم ها و پولیپ ها نیز می توانند از عوامل مؤثر باشند.
علائم کم خونی در بارداری
در ابتدا ممکن است علائم کم خونی خفیف را متوجه نشوید. اما با گذشت زمان، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- خستگی
- احساس سرما
- تنگی نفس
سایر علائم شامل موارد زیر می شوند:
- سرگیجه یا ضعف
- ضربان قلب سریع
- سردرد
- پوست رنگ پریده، خشک یا با کبودی آسان
- درد یا التهاب زبان
- سندرم پای بی قرار
چگونه کم خونی در بارداری تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص کم خونی، آزمایش خون CBC انجام می شود که معمولا در یکی از اولین جلسات مراقبت های دوران بارداری درخواست می شود. این آزمایش موارد زیر را بررسی می کند:
- تعداد، اندازه و شکل گلبول های قرمز (برای شناسایی شرایطی مانند کم خونی داسی شکل)
- سطح آهن ذخیره شده در بدن
- سطح ویتامین های B12 و B9
کم خونی شدید در بارداری چیست؟
کم خونی شدید زمانی است که آزمایش CBC نشان دهد سطح هموگلوبین شما بین ۶.۵ تا ۷.۹ گرم در دسی لیتر است. در چنین شرایطی، ممکن است پزشک انتقال خون را توصیه کند. این فرآیند معمولا در یک مرکز سرپایی انجام می شود و تعداد گلبول های قرمز سالم بدن را به حالت طبیعی بازمی گرداند.
درمان کم خونی در بارداری
درمان کم خونی در دوران بارداری به شدت آن بستگی دارد:
- کم خونی خفیف تا متوسط: پزشک معمولا مصرف یک ویتامین دوران بارداری یا مکمل آهن روزانه را توصیه می کند. این مکمل ها مقدار کافی آهن، ویتامین B12 و اسید فولیک را به بدن شما می رسانند.
- کم خونی شدید: ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشید.
درمان کم خونی بارداری در خانه
برای درمان رایج ترین انواع کم خونی، اطمینان از دریافت کافی آهن، ویتامین B12 و اسید فولیک ضروری است. روزانه از ویتامین های مخصوص دوران بارداری استفاده کنید. در مورد بهترین نوع ویتامین های پیشنهادی با پزشک خود مشورت کنید.
تغییرات در رژیم غذایی نیز کمک کننده است. غذاهایی که غنی از آهن هستند، مانند اسفناج، گوشت قرمز کم چرب و بوقلمون، را بیشتر مصرف کنید. همچنین، مواد غذایی حاوی ویتامین C که به جذب بهتر آهن کمک می کنند، مانند مرکبات، گوجه فرنگی و فلفل، مهم هستند.
چقدر بعد از شروع درمان کم خونی در بارداری، احساس بهبودی خواهم کرد؟
اگر دچار کم خونی ناشی از کمبود آهن، ویتامین B12 یا اسید فولیک باشید، باید ظرف چند روز پس از مصرف مکمل ها احساس بهتری داشته باشید. اگر تغییری مشاهده نکردید، با پزشک خود مشورت کنید.
کم خونی درمان نشده چه تاثیری بر بدن دارد؟
کم خونی درمان نشده ممکن است به مرور زمان بدتر شود. کمبود اکسیژن در خون می تواند به اندام های بدن آسیب برساند و قلب را مجبور به فعالیت بیشتر کند، که خطر موارد زیر را افزایش می دهد:
- آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
- بزرگ شدن قلب
- نارسایی قلبی
پیشگیری از کم خونی در بارداری
بهترین راه برای پیشگیری از کم خونی، مصرف حداقل ۳۰ میلی گرم (سه وعده) آهن در روز است. اگر نمی توانید این میزان آهن را از رژیم غذایی خود دریافت کنید، در مورد مصرف مکمل آهن با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین روزانه یک ویتامین دوران بارداری مصرف کنید. اگر امکان دارد، قبل از بارداری مصرف این ویتامین ها را شروع کنید. برخی از ویتامین های دوران بارداری ممکن است آهن کافی نداشته باشند. بنابراین، از پزشک خود در مورد بهترین نوع ویتامین مشورت بگیرید.
آیا با رعایت تمام موارد باز هم ممکن است دچار کم خونی شوم؟
بله، حتی با رعایت همه توصیه ها ممکن است دچار کم خونی خفیف شوید، زیرا افزایش طبیعی حجم خون در دوران بارداری رخ می دهد. اگر احساس خستگی، سرگیجه یا علائم دیگر داشتید، با پزشک خود مشورت کنید.
چشم انداز و پیش آگاهی برای فردی که در دوران بارداری کم خونی دارد چیست؟
اگر درمان شود، پیش آگاهی برای کم خونی در بارداری بسیار خوب است. این وضعیت معمولا با مکمل ها و تغییرات جزئی در رژیم غذایی به راحتی درمان می شود. پس از زایمان، حجم خون و سطح پلاسما باید به حالت طبیعی برگردد.
چه زمانی باید نگران کم خونی در دوران بارداری باشم؟
اگر علائم زیر را تجربه کردید، با پزشک خود مشورت کنید:
- سرگیجه
- سردرد
- ضربان قلب سریع
- پوست رنگ پریده
- التهاب یا درد زبان
- حرکات غیرارادی در پاها
در صورت نگرانی، از پزشک خود در مورد آزمایش کم خونی و راه های حفظ سطح سالم گلبول های قرمز در طول بارداری سؤال کنید.
چگونه در دوران بارداری از خود مراقبت کنیم؟
برای مراقبت از خود در برابر کم خونی در بارداری:
- رژیمی سالم و غنی از آهن مصرف کنید.
- به اندازه کافی استراحت کنید و مایعات فراوان بنوشید.
- از مکمل های دوران بارداری و/یا مکمل آهن استفاده کنید.
- در مورد بهترین مکمل مناسب خود با پزشک مشورت کنید.
سخنی از نی نی تینی
ممکن است در دوران بارداری به دلیل افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی حجم خون، دچار کم خونی خفیف شوید. رژیمی غنی از آهن، ویتامین C و ویتامین های گروه B به تصحیح و پیشگیری از کم خونی کمک می کند. مصرف روزانه ویتامین های دوران بارداری نیز موثر است. در مورد خطرات کم خونی و نگرانی های خود با پزشک صحبت کنید.
