چربی خون بالا در بارداری یعنی چه؟
به چربی خون بالا، هیپرکلسترولمی نیز گفته می شود. این وضعیت زمانی رخ می دهد که میزان کلسترول در خون بیشتر از حد طبیعی باشد. کلسترول نوعی چربی (یا لیپید) است که بدن برای عملکرد طبیعی به آن نیاز دارد. اما اگر مقدار آن بیش از اندازه باشد، می تواند دیواره ی رگ ها را مسدود کند و در درازمدت خطر بیماری های قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد.
چربی خون بالا در بارداری به نوعی واکنش طبیعی بدن به تغییرات هورمونی است، اما گاهی این افزایش از محدوده ی نرمال فراتر می رود و نیاز به بررسی و پیگیری دارد.
علائم چربی خون بالا در بارداری چیست؟
یکی از چالش های اصلی این مشکل این است که چربی خون بالا در بارداری معمولا هیچ علامت خاصی ندارد. بسیاری از مادران احساس می کنند حالشان مثل همیشه است. اما این به آن معنا نیست که موضوع بی اهمیت است.
در صورتی که سطح کلسترول برای مدت طولانی بالا بماند، ممکن است به تصلب شرایین (آترواسکلروز) منجر شود؛ یعنی تجمع چربی و کلسترول در دیواره ی رگ ها. این وضعیت خطر بروز مشکلاتی مثل حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش می دهد. پس حتی بدون علامت، بررسی منظم سطح چربی خون در بارداری اهمیت دارد.
چگونه چربی خون بالا در بارداری تشخیص داده می شود؟
خوشبختانه، تشخیص این وضعیت بسیار ساده است. با انجام یک آزمایش خون معمولی می توان سطح کلسترول را اندازه گیری کرد. پزشک ممکن است در سه ماهه ی دوم یا سوم بارداری این آزمایش را درخواست کند، به ویژه اگر در سابقه خانوادگی تان چربی خون بالا یا بیماری های قلبی وجود داشته باشد.
چربی خون بالا در بارداری چقدر شایع است؟
افزایش سطح کلسترول خون در بارداری کاملا رایج و طبیعی است. سطح نرمال کلسترول معمولا بین 120 تا 190 میلی گرم در دسی لیتر است. اما در بارداری ممکن است این عدد به بیش از 200 میلی گرم در دسی لیتر هم برسد که هنوز در محدوده طبیعی دوران بارداری تلقی می شود.
در برخی زنان، سطح کلسترول حتی از 240 میلی گرم در دسی لیتر عبور می کند. در این موارد، پزشک ممکن است بخواهد آزمایش های تکمیلی انجام دهد یا سطح چربی خون را پس از زایمان دوباره بررسی کند.
علت چربی خون بالا در بارداری چیست؟
در بارداری، بدن شما دستخوش تغییرات هورمونی زیادی می شود. یکی از این تغییرات، افزایش تولید کلسترول توسط کبد است. این فرآیند بخشی از آماده سازی بدن برای رشد جنین و تأمین نیازهای غذایی اوست. بنابراین، بخشی از افزایش چربی خون در بارداری طبیعی است و نشان دهنده ی کارکرد درست بدن است.
همچنین در دوران شیردهی هم سطح کلسترول ممکن است بالا باقی بماند. به همین دلیل است که پزشکان معمولا صبر می کنند تا دوران شیردهی به پایان برسد و سپس در صورت نیاز درمان دارویی را آغاز می کنند.
چربی خون بالا در بارداری چه تاثیری روی جنین دارد؟
خبر خوب این است که در بیشتر موارد، چربی خون بالا در بارداری تأثیر مستقیمی بر سلامت جنین ندارد. اما اگر سطح کلسترول خیلی بالا برود (مثلا بالای 240 میلی گرم در دسی لیتر)، ممکن است پزشک صلاح بداند بررسی های بیشتری انجام دهد تا مطمئن شود خطری شما و فرزندتان را تهدید نمی کند.
در موارد نادر، چربی خون بسیار بالا ممکن است روی جفت تأثیر بگذارد و خون رسانی به جنین را دچار اختلال کند. به همین دلیل کنترل منظم سطح کلسترول اهمیت زیادی دارد.
درمان چربی خون بالا در بارداری چگونه انجام می شود؟
در بیشتر موارد، داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند استاتین ها در دوران بارداری توصیه نمی شوند؛ زیرا ممکن است به رشد جنین آسیب برسانند. اگر سطح چربی خون بسیار بالا باشد، پزشک ممکن است رژیم غذایی خاص و تغییرات سبک زندگی را پیشنهاد دهد.
پس از پایان بارداری و در صورت ادامه دار بودن مشکل، داروهایی مانند سیمواستاتین یا آتورواستاتین تجویز می شوند. البته این داروها معمولا بعد از پایان دوره ی شیردهی شروع می شوند.
درمان خانگی چربی خون بالا در بارداری
برای بسیاری از مادران باردار که دچار افزایش چربی خون شده اند، استفاده از درمان های خانگی ایمن و طبیعی، راهکاری مؤثر برای کنترل این مشکل است. با توجه به اینکه مصرف داروهای کاهش دهنده چربی مانند استاتین ها در بارداری ممنوع است، بیشتر تمرکز درمان باید روی اصلاح سبک زندگی و تغذیه مناسب باشد.
در ادامه چند روش خانگی و مطمئن برای درمان چربی خون بالا در بارداری را بررسی می کنیم:
- افزایش مصرف فیبر
فیبر محلول می تواند به کاهش جذب کلسترول در بدن کمک کند. غذاهایی مانند:
- جو دوسر
- عدس
- نخود
- سیب
- بامیه
- سبزیجات برگ دار (مثل اسفناج و کاهو)
منابع بسیار خوبی از فیبر هستند که مصرف روزانه آن ها در دوران بارداری هم بی خطر و هم مفید است.
- استفاده از چربی های سالم
چربی های غیراشباع مثل اسیدهای چرب امگا-3 برای سلامت قلب و کاهش کلسترول مفید هستند. منابع غذایی شامل:
- ماهی های چرب مانند سالمون و قزل آلا (در حد مجاز در بارداری، حدود دو وعده در هفته)
- گردو
- تخم کتان
- روغن زیتون فرابکر
این چربی ها می توانند جایگزین مناسبی برای روغن های سرخ کردنی یا چربی های حیوانی باشند.
- کاهش مصرف چربی های اشباع و ترانس
- پرهیز از مصرف روغن های نباتی جامد، کره حیوانی زیاد، سوسیس و کالباس
- محدود کردن شیرینی های صنعتی و غذاهای فرآوری شده
- پرهیز از غذاهای سرخ کرده و فست فودها
می تواند کمک قابل توجهی به کاهش چربی خون در بارداری کند.
- مصرف میوه ها و سبزیجات تازه
میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان و فیبر هستند. این مواد نه تنها به کنترل چربی خون کمک می کنند بلکه سیستم ایمنی بدن مادر و جنین را نیز تقویت می کنند. سعی کنید روزانه حداقل 5 واحد میوه و سبزی مصرف کنید.
- نوشیدن آب کافی
نوشیدن آب کافی (حدود 8 تا 10 لیوان در روز) به بهبود سوخت وساز چربی ها کمک می کند. نوشیدنی هایی مثل آب ولرم با لیموی تازه در صبح می تواند متابولیسم را تحریک کند.
- فعالیت بدنی ملایم
اگر پزشک شما اجازه دهد، فعالیت های سبکی مانند:
- پیاده روی روزانه 20 تا 30 دقیقه
- حرکات کششی
- یوگای بارداری
می توانند به کاهش چربی خون و حفظ سلامت عمومی کمک کنند.
توصیه های تغذیه ای و سبک زندگی برای پیشگیری از چربی خون بالا در بارداری
حتی اگر اکنون سطح چربی خون شما در محدوده نرمال است، رعایت برخی نکات ساده می تواند از افزایش آن در آینده جلوگیری کند:
تغذیه سالم:
- سه وعده ی اصلی را با دو میان وعده سالم تنظیم کنید
- به جای سرخ کردن غذا، آن را بخارپز یا کبابی کنید
- لبنیات کم چرب مانند ماست و پنیر سفید استفاده کنید
- از مصرف زیاد زرده تخم مرغ، کره و خامه پرهیز کنید
کنترل وزن:
افزایش وزن باید مطابق با توصیه پزشک و متناسب با شاخص توده بدنی (BMI) قبل از بارداری باشد. چاقی یکی از عوامل مهم چربی خون بالا در بارداری است.
پرهیز از استرس:
استرس مزمن می تواند سطح چربی خون و فشار خون را افزایش دهد. روش هایی مثل مدیتیشن، تنفس عمیق یا مطالعه کتاب های آرامش بخش می تواند مفید باشد.
خواب کافی:
کم خوابی بر سوخت وساز بدن اثر می گذارد و ممکن است منجر به افزایش چربی خون شود. روزانه حداقل 7 تا 8 ساعت خواب شبانه توصیه می شود.
سخنی از نی نی تینی
چربی خون بالا در بارداری مسئله ای رایج اما قابل کنترل است. با رعایت یک سبک زندگی سالم، تغذیه متعادل و پیگیری منظم وضعیت بدنی تان زیر نظر پزشک، می توانید این دوران را با آرامش و سلامت پشت سر بگذارید. به یاد داشته باشید که تصمیمات امروز شما، پایه گذار سلامت آینده ی فرزندتان است. از مراقبت از خودتان غافل نشوید.
آیا شما هم تجربه ای درباره ی چربی خون بالا در بارداری داشته اید؟ چه روش هایی برای کنترل آن استفاده کردید؟ تجربیات، سوالات یا نگرانی های خود را در بخش نظرات با ما و سایر مادران به اشتراک بگذارید تا با هم به دنیای بارداری ایمن و آگاهانه نزدیک تر شویم.
