خطرات پوسیدگی دندان در بارداری

پوسیدگی دندان، که در زبان ساده تر به آن «کرم خوردگی» گفته می شود، یکی از شایع ترین مشکلات دهان و دندان است. با وجود شیوع بالای این مشکل، بسیاری از افراد جدیت آن را دست کم می گیرند. اما آیا می دانستید پوسیدگی دندان در بارداری می تواند برای جنین در حال رشد، خطرناک باشد؟

در این مقاله، به بررسی تأثیرات پوسیدگی دندان در بارداری می پردازیم و نشان می دهیم که چگونه این مشکلات ساده می توانند هم سلامت مادر و هم سلامت جنین را تهدید کنند.

پوسیدگی دندان؛ آسیبی خاموش و تدریجی

مشکلات دهان و دندان، فارغ از سن و جنسیت، می توانند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهند. این مشکلات فقط به درد ختم نمی شوند، بلکه پیامدهای منفی زیادی را در زندگی روزمره ایجاد می کنند، از جمله:

• سختی در خوردن و جویدن غذا
• کاهش اشتها
• اختلال در جذب مواد مغذی و مشکلات تغذیه ای
• بوی بد دهان
• ایجاد سوراخ های قابل مشاهده در دندان که بر اعتماد به نفس فرد اثر می گذارد

این پیامدها می توانند به طور مستقیم بر سلامت عمومی تأثیر بگذارند و سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند. علاوه بر آن، هزینه های بالای درمان های دندانپزشکی و مراجعات مکرر به مطب می تواند فشار روحی و روانی زیادی به مادر وارد کند. همچنین، در صورتی که مادر به بیماری های زمینه ای یا مزمن مبتلا باشد، مشکلات دهانی ممکن است درمان آن بیماری ها را پیچیده تر و کم اثرتر سازند.

خطرات پوسیدگی دندان در بارداری

زنان باردار به دلایل گوناگون، بیشتر در معرض مشکلات دهان و دندان قرار دارند. در این دوران، حفظ بهداشت دهان دشوارتر می شود و عوامل مختلفی وجود دارند که احتمال بروز پوسیدگی دندان در بارداری را افزایش می دهند. از جمله این عوامل می توان به انتقال عفونت های باکتریایی دهان از مادر به جنین اشاره کرد که می تواند سلامت جنین را به خطر بیندازد.

علت پیشگیری از پوسیدگی دندان در بارداری چیست؟

در دوران بارداری، به واسطه تغییرات شدید هورمونی به ویژه افزایش سطح استروژن و پروژسترون، سیستم ایمنی بدن تضعیف می شود. این تغییرات زمینه را برای رشد بیش ازحد برخی باکتری های دهانی فراهم می کنند. در نتیجه، احتمال بروز پوسیدگی دندان در بارداری هم بیشتر می شود.

از طرف دیگر، بسیاری از زنان در این دوران دچار خشکی دهان می شوند. در حالت عادی، بزاق دهان خاصیت ضدباکتریایی دارد و مانع رشد میکروب ها می شود. اما کاهش ترشح بزاق، مقاومت بدن در برابر باکتری های مضر را کم می کند. ترکیب سیستم ایمنی ضعیف و کاهش بزاق، محیطی مناسب برای رشد باکتری ها ایجاد می کند.

نقش باکتری ها در پوسیدگی دندان در بارداری

تحقیقات علمی نشان داده اند که در دهان زنان باردار، نوعی باکتری به نام Prevotella intermedia رشد چشم گیری پیدا می کند. این باکتری که عامل اصلی بیماری لثه (پریودنتیت) محسوب می شود، در زنان باردار 55 برابر بیشتر از زنان غیرباردار یافت شده است. این آمار نگران کننده نشان می دهد که بارداری می تواند وضعیت میکروبی دهان را به شدت تغییر دهد و خطر بروز عفونت را افزایش دهد.

فاکتورهای تشدیدکننده مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری

علاوه بر تغییرات هورمونی، عوامل زیر نیز می توانند سلامت دهان در دوران بارداری را تحت تأثیر قرار دهند:

1- تهوع و استفراغ صبحگاهی

بسیاری از مادران باردار در سه ماهه اول دچار تهوع های شدید صبحگاهی می شوند. در اثر استفراغ، دهان مرتب در معرض اسید معده قرار می گیرد که باعث افزایش اسیدیته در محیط دهان شده و رشد باکتری ها را تسریع می کند. از طرفی، همین حالت تهوع باعث می شود مادران میلی به مسواک زدن نداشته باشند که این امر بهداشت دهان را به خطر می اندازد.

2- نوسانات خلقی و بی حوصلگی

بارداری همراه با تغییرات شدید روحی و جسمی است. احساس خستگی، کج خلقی یا بی حوصلگی ممکن است باعث شود که زنان باردار از مراقبت های روزمره مثل مسواک زدن یا رسیدگی به بهداشت دهان و دندان صرف نظر کنند.

3- تأثیر پوسیدگی دندان بر جنین

مطالعات نشان داده اند که عفونت های شدید در بدن مادر می توانند منجر به زایمان زودرس، پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) و کاهش وزن جنین در هنگام تولد شوند. بنابراین، بی توجهی به مشکلات دهان و دندان ممکن است عوارض جدی برای نوزاد به دنبال داشته باشد.

آیا پوسیدگی دندان در بارداری خطر پوسیدگی دندان نوزاد را هم افزایش می دهد؟

یکی از نکات کمتر شناخته شده اما بسیار مهم این است که سلامت دهان و دندان مادر مستقیما بر سلامت دهان کودک آینده اش تأثیر دارد. بدن مادر و جنین در دوران بارداری از طریق جفت و سیستم گردش خون به هم متصل اند. اگر مادری دچار پوسیدگی دندان در بارداری باشد، این به معنای وجود تعداد زیادی باکتری پوسیدگی زا در دهان و بدن اوست. این باکتری ها، که عامل اصلی کرم خوردگی دندان هستند، می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند و مادر نیز ممکن است این باکتری ها را به نوزاد خود منتقل کند.

مطالعات علمی نشان داده اند کودکانی که مادرانشان دچار پوسیدگی دندان شدید بوده اند، در دوران دبستان بیشتر از سایر هم سالان خود در معرض پوسیدگی دندان قرار می گیرند.

خطرات پوسیدگی دندان در بارداری برای دندان های کودک

وقتی مادری با میزان بالای پوسیدگی دندان مواجه است، احتمال اینکه کودک او نیز در آینده دچار پوسیدگی شود افزایش می یابد. این کودکان اگر تغذیه ناسالم داشته باشند (مثلا مصرف زیاد شیرینی و تنقلات) یا به بهداشت دهان توجه کافی نکنند، بیشتر در معرض خطر خواهند بود. انتقال این باکتری ها از مادر به فرزند در ماه های اولیه زندگی، پایه ی مشکلات دهانی آینده را می گذارد.

تأثیر پوسیدگی دندان بر کودکان

وقتی کودک دچار پوسیدگی دندان، التهاب لثه یا آبسه می شود، علاوه بر درد و ناراحتی، دچار مشکلات زیر خواهد شد:

• بی قراری و کاهش تمرکز
• اختلال در تغذیه به دلیل درد هنگام جویدن
• کاهش اشتها و سوءتغذیه
• ضعف سیستم ایمنی
• اختلال در رشد اجتماعی و شخصیتی به دلیل ظاهر دندان ها یا درد مزمن

تأثیر پوسیدگی دندان کودک بر والدین

مشکلات دهان و دندان در کودک تنها او را درگیر نمی کند، بلکه والدین را نیز تحت فشار قرار می دهد:

• نیاز به مراجعه مکرر به دندانپزشک
• مرخصی گرفتن از محل کار
• کم خوابی شبانه به دلیل درد و بی قراری کودک
• افزایش اضطراب خانواده و تأثیر منفی بر کیفیت زندگی

نکته مهم اینجاست که بیشتر این مشکلات با رعایت چند نکته ساده بهداشتی قابل پیشگیری اند. استفاده منظم از مسواک، کاهش مصرف خوراکی های پوسیدگی زا و مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند.

چرا با وجود رعایت بهداشت، بعضی ها باز هم دچار پوسیدگی دندان می شوند؟

شاید این پرسش برای شما هم پیش آمده باشد: «چرا با وجود مسواک زدن و رعایت رژیم غذایی، باز هم برخی افراد یا کودکانشان دچار پوسیدگی می شوند؟» پاسخ این پرسش به تفاوت های ساختاری دهان و دندان هر فرد برمی گردد.

برخی افراد به طور طبیعی دارای ساختار دهانی متفاوتی هستند که محیطی مناسب تر برای رشد باکتری ها ایجاد می کند. به همین دلیل، مراقبت های دهانی نمی تواند برای همه یکسان باشد. اینجاست که نقش دندانپزشک برجسته می شود؛ او می تواند وضعیت اختصاصی هر فرد را بررسی کرده و توصیه های مناسب برای بهداشت دهان ارائه دهد.

درمان پوسیدگی دندان در بارداری؛ چگونه از سلامت دهان محافظت کنیم؟

رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری نه تنها سلامت مادر، بلکه سلامت آینده نوزاد را نیز تضمین می کند. در ادامه به چند نکته کاربردی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در بارداری اشاره می کنیم:

1- چکاپ دندان پیش از بارداری

پیش از اقدام به بارداری، بهتر است همراه با سایر معاینات پزشکی، یک چکاپ کامل دندانپزشکی نیز انجام دهید. در این معاینه، پزشک می تواند وجود پلاک های دندانی، جرم، یا هرگونه پوسیدگی را شناسایی و درمان کند. درمان مشکلات دهان پیش از بارداری بسیار ساده تر و بی خطرتر است.

2- چکاپ های منظم در طول بارداری

در دوران بارداری، سلامت دهان می تواند در هر سه ماهه دچار تغییر شود. بر اساس توصیه متخصصان، برنامه ی معاینات باید به این شکل باشد:

• سه ماهه اول: دو نوبت ویزیت دندانپزشکی
• سه ماهه دوم: یک نوبت ویزیت
• سه ماهه سوم: یک نوبت ویزیت

این چکاپ ها کمک می کنند تا در هر مرحله، دندانپزشک بتواند شرایط خاص همان دوره را بررسی کرده و مشاوره ی مناسب ارائه دهد.

درمان پوسیدگی دندان در بارداری

اگر دچار التهاب لثه یا پوسیدگی دندان در بارداری مواجه شدید، حتما با دندانپزشک مشورت کنید. بیشتر درمان های غیرضروری را می توان به بعد از زایمان موکول کرد. اما در موارد اورژانسی مانند عفونت های شدید دهان که سلامت مادر یا جنین را تهدید می کنند، درمان فوری الزامی است.

بهترین زمان برای انجام درمان پوسیدگی دندان در بارداری

اگر به درمان دندانپزشکی برای درمان پوسیدگی دندان در بارداری نیاز دارید، سه ماهه دوم بارداری مناسب ترین زمان است. در سه ماهه اول، خطر سقط جنین بالاست، و در سه ماهه سوم، وزن جنین روی رگ های بزرگ بدن فشار وارد می کند و دراز کشیدن روی صندلی دندانپزشکی ممکن است باعث افت فشار و ناراحتی شود.

سخنی از نی نی تینی

مراجعه به دندانپزشک پیش از بارداری و معاینات منظم در طول بارداری نه تنها سلامت دهان مادر را تضمین می کند و از پوسیدگی دندان در بارداری جلوگیری می کند، بلکه از انتقال باکتری های خطرناک به نوزاد نیز جلوگیری خواهد کرد. با رعایت نکات ساده بهداشت دهان، هم کیفیت زندگی مادر بهبود می یابد و هم دندان های نوزاد آینده در وضعیت مطلوب تری شروع به رشد خواهند کرد.