ماکروزومی جنین چیست؟
ماکروزومی جنین یا جنین بزرگ به حالتی گفته می شود که وزن جنین بیشتر از حد طبیعی باشد، یعنی بین ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ گرم (حدود ۸٫۸ تا ۹٫۹ کیلوگرم). عوامل متعددی می توانند باعث این وضعیت شوند، از جمله دیابت یا چاقی مادر. گرچه ماکروزومی جنین غیرقابل پیش بینی است، اما رعایت سبک زندگی سالم و داشتن بارداری سالم می تواند از بروز آن جلوگیری کند.
در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در زمینه عوارض، درمان و راه‌های پیشگیری از وزن بالای نوزاد به دست بیاورید.
تأثیر ماکروزومی جنین بر زایمان
وزن بالای جنین می تواند روند زایمان را دشوارتر کند و خطر بروز مشکلاتی مانند پارگی پرینه، پارگی واژن یا اختلال در خروج نوزاد را افزایش دهد. در صورتی که پزشک تخمین بزند وزن جنین بیشتر از ۵ کیلوگرم باشد (یا بیش از ۴٫۵ کیلوگرم در مادران دیابتی)، ممکن است زایمان سزارین به عنوان گزینه ای ایمن تر توصیه شود.
عوارض ماکروزومی جنین در حین زایمان
داشتن جنین بزرگ می تواند خطر برخی عوارض زایمانی را افزایش دهد، از جمله:
- آسیب به کانال زایمان، واژن یا پرینه (ناحیه بین واژن و مقعد)
- خونریزی شدید پس از زایمان (هموراژی پس از زایمان)
- پارگی رحم
- طولانی شدن روند زایمان، به ویژه در مرحله فشار آوردن برای خروج نوزاد
- کاهش ضربان قلب جنین در حین زایمان
عوارض ماکروزومی جنین برای نوزاد
نوزادانی که درشت تر از حد طبیعی هستند، در معرض خطر عوارض پس از تولد قرار دارند. یکی از خطرات جدی، دیستوشی شانه (گیر کردن شانه نوزاد در حین زایمان) است. در این وضعیت، سر نوزاد خارج می شود اما شانه ها در رحم گیر می افتند. این یک وضعیت اورژانسی محسوب می شود که در زایمان طبیعی ممکن است رخ دهد، اما احتمال آن در نوزادان بزرگ تر بیشتر است. پزشک در طول زایمان، وضعیت را به دقت تحت نظر خواهد داشت تا در صورت بروز این مشکل، سریعا اقدام کند.
عوارض احتمالی دیستوشی شانه در نوزادان شامل موارد زیر است:
- شکستگی استخوان ها (به ویژه استخوان ترقوه)
- آسیب شبکه بازویی (آسیب به اعصاب دست ها که باعث ضعف یا فلج موقت می شود)
- آسیب مغزی ناشی از کمبود اکسیژن
همچنین، نوزادانی که وزن بالایی دارند، ممکن است پس از تولد دچار مشکلات زیر شوند:
- افزایش تعداد گلبول های قرمز که می تواند ریسک زردی نوزاد را بالا ببرد
- افت قند خون
- مشکلات تنفسی
علت ماکروزومی جنین چیست؟
برخی نشانه ها می توانند پزشک را نسبت به بزرگ بودن جنین مشکوک کنند، از جمله این نشانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش غیرعادی ارتفاع رحم (اندازه گیری فاصله بین بالای رحم و استخوان شرمگاهی)
- افزایش وزن در بارداری به صورت بسیار زیاد
- دیابت یا ابتلا به دیابت بارداری
- سابقه زایمان نوزاد بزرگ در بارداری های قبلی
- طولانی شدن بارداری و عبور از تاریخ زایمان
- سابقه تولد با وزن بالا در خانواده (مثلا اگر خود مادر هنگام تولد وزن بالایی داشته است)
چگونه ماکروزومی جنین تشخیص داده می شود؟
پزشک ممکن است برای بررسی وزن جنین و میزان مایع آمنیوتیک، سونوگرافی تجویز کند. سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از جنین و رحم ایجاد می کند که می تواند وزن تخمینی جنین را مشخص کند.
البته باید توجه داشت که سونوگرافی دقت صد در صدی ندارد و معمولا وزن جنین را با خطای حدود ۱۰ درصد تخمین می زند. مثلا اگر سونوگرافی وزن جنین را ۴ کیلوگرم تخمین بزند، وزن واقعی ممکن است بین ۳٫۶ تا ۴٫۴ کیلوگرم باشد.
از آنجایی که سونوگرافی نمی تواند دیستوشی شانه را پیش بینی کند، پزشک معمولا با ترکیب اطلاعات حاصل از سونوگرافی، سابقه بارداری و معاینات فیزیکی بهترین روش زایمان را توصیه خواهد کرد.
روش های ارزیابی ماکروزومی جنین
پزشک برای بررسی احتمال جنین بزرگ ممکن است از روش های زیر استفاده کند:
- اندازه گیری ارتفاع رحم (فاصله بین بالای رحم و استخوان شرمگاهی)
- معاینه شکم (لمس شکم برای برآورد اندازه جنین)
در صورت تأیید ماکروزومی جنین، ممکن است آزمایش های تکمیلی برای بررسی سلامت جنین توصیه شوند، از جمله این موارد عبارتند از:
- پروفایل بیوفیزیکی (بررسی حرکات و میزان مایع آمنیوتیک)
- آزمایش نوار قلب جنین (NST) برای ارزیابی ضربان قلب جنین و بررسی سلامت او
درمان ماکروزومی جنین چگونه انجام می شود؟
درمان ماکروزومی یا همان جنین بزرگ بر کنترل شرایط زمینه ای مانند دیابت یا چاقی تمرکز دارد. پزشک به شما کمک می کند تا این مشکلات را مدیریت کنید و از بروز عوارض بارداری و زایمان جلوگیری شود. در بیشتر موارد، پیروی از رژیم غذایی سالم، انجام فعالیت بدنی مناسب و کنترل دیابت (در صورت نیاز با انسولین) بهترین اقداماتی هستند که می توان انجام داد.
پزشک در مورد ریسک های زایمان طبیعی با شما صحبت خواهد کرد. در برخی موارد، برای کاهش احتمال بروز عوارض، زایمان سزارین توصیه می شود. البته باید توجه داشت که زایمان زودرس (قبل از ۳۹ هفتگی) به تنهایی کمکی به کاهش عوارض نمی کند و تنها در صورتی توصیه می شود که مشکلات پزشکی دیگری غیر از اندازه جنین وجود داشته باشد.
آیا در صورت ماکروزومی جنین، انجام سزارین ضروری است؟
نه همیشه. اما احتمال انجام زایمان سزارین در شرایط زیر بیشتر است:
- سابقه دیستوشی شانه (گیر کردن شانه نوزاد در زایمان قبلی)
- ابتلا به دیابت و تخمین وزن نوزاد بیش از ۴٫۵ کیلوگرم
- عدم ابتلا به دیابت، اما تخمین وزن نوزاد بیش از ۵ کیلوگرم
پیشگیری از ماکروزومی جنین
جنین بزرگ معمولا قابل پیش بینی نیست و تشخیص آن تنها پس از تولد و وزن کشی نوزاد امکان پذیر است. برخی نوزادان بدون هیچ عامل خطری، بزرگ تر از حد معمول متولد می شوند.
با این حال، رعایت نکات زیر می تواند احتمال ماکروزومی را کاهش دهد:
- مراقبت های منظم دوران بارداری: مراجعه منظم به پزشک، پیگیری روند رشد جنین و دریافت توصیه های لازم
- کنترل وزن: توجه به وزن قبل از بارداری و میزان افزایش وزن در طول بارداری
- مدیریت دیابت: کنترل دیابت پیش از بارداری و همچنین دیابت بارداری می تواند خطر ماکروزومی را کاهش دهد
عوارض ماکروزومی جنین برای نوزاد
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، نوزادانی که با وزن بالا متولد می شوند، در معرض خطر برخی مشکلات هستند، برخی از این موارد عبارتند از:
- افت قند خون (هیپوگلیسمی)
- چاقی کودکان
- ابتلا به سندرم متابولیک (مجموعه ای از مشکلات که خطر بیماری قلبی، سکته و دیابت را افزایش می دهد)
البته بیشتر نوزادانی که هنگام تولد دچار شکستگی استخوان یا آسیب عصبی می شوند، به طور کامل بهبود می یابند.
سخنی از نی نی تینی
ماکروزومی جنین می تواند عوارض جدی در زایمان ایجاد کند، اما با مدیریت صحیح دیابت و کنترل وزن مادر می توان احتمال بروز آن را کاهش داد. ورزش منظم و رژیم غذایی سالم نقش مهمی در حفظ سلامت بارداری دارند و می توانند خطر عوارض را کاهش دهند. اگر نگرانی خاصی در مورد بارداری خود دارید، سؤالات خود را با پزشک مطرح کنید. در نهایت، بیشتر نوزادان بزرگ هنگام تولد سالم هستند و مشکل خاصی نخواهند داشت.
