درمان سریع یبوست

یبوست یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد در زندگی با آن مواجه می شوند. برای درمان سریع یبوست می توانید از روش هایی مانند افزایش مصرف فیبر و انجام ماساژ شکمی کمک بگیرید. گاهی اوقات نیز ممکن است نیاز به مصرف ملین ها، شیاف یا تنقیه باشد.

یبوست زمانی رخ می دهد که در طول هفته کمتر از سه بار اجابت مزاج داشته باشید یا حرکات روده شما سخت و با فشار زیاد همراه باشد. این وضعیت می تواند باعث زور زدن بیش از حد و صرف زمان طولانی در دستشویی شود.

علت یبوست می تواند متفاوت باشد و معمولا این مشکل به عنوان یک علامت از یک بیماری دیگر شناخته می شود نه یک بیماری مستقل. برخی از دلایل شایع یبوست عبارتند از:

• کم آبی بدن
• مصرف غذاهای کم فیبر
• استرس
• مشکلات دیگر جسمی

بر اساس یک مطالعه در سال 1393، مدت زمان عبور کامل غذا از دستگاه گوارش به طور متوسط بین 10 تا 72 ساعت است. با این حال، میزان تحرک، عادات غذایی، سن، جنسیت و وضعیت سلامتی فرد می تواند روی دفعات اجابت مزاج تأثیر بگذارد. اگرچه عدد دقیقی برای تعداد دفعات اجابت مزاج وجود ندارد، اما کمتر از سه بار در هفته می تواند خطرناک باشد.

در ادامه با روش های مختلف درمان سریع یبوست و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید، آشنا می شوید.

درمان سریع یبوست چگونه است؟

اگر به دنبال درمان سریع یبوست هستید، روش های زیر می توانند ظرف چند ساعت باعث حرکت روده و رفع یبوست شوند.

1. مصرف مکمل فیبر

اگر علت یبوست شما رژیم غذایی کم فیبر باشد، مصرف مکمل های فیبر می تواند کمک کننده باشد. این مکمل ها باعث حجیم شدن مدفوع می شوند و به حرکت راحت تر آن در روده کمک می کنند.

برخی از انواع مکمل فیبر شامل موارد زیر است:

• کلسیم پلی کربوفیل (FiberCon)
• پسیلیوم (Metamucil, Konsyl)
• متیل سلولز (Citrucel)

2. برای درمان سریع یبوست چی بخوریم؟

مصرف غذاهای پر فیبر می تواند در درمان سریع یبوست بسیار مؤثر باشد. غذاهای سرشار از فیبر عبارتند از:

• جو دوسر
• نان یا غلات سبوس دار
• ماکارونی سبوس دار
• میوه هایی مانند سیب و موز
• سبزیجات پرفیبر مانند بروکلی، هویج و سبزی های برگ سبز
• برنج قهوه ای
• حبوبات مانند عدس و لوبیا
• نخودفرنگی
• مغزها مانند گردو، بادام و پسته

همچنین توصیه می شود از مصرف غذاهایی که یبوست را تشدید می کنند خودداری کنید. این غذاها شامل موارد زیر است:

• تنقلات کم فیبر مانند چیپس
• گوشت قرمز
• غذاهای آماده و فریز شده
• فست فودها
• غذاهای فراوری شده مانند سوسیس و کالباس

3. نوشیدن یک لیوان آب

برای اینکه حرکات روده منظم باشند، باید روزانه حداقل 7 تا 8 لیوان (حدود 1.8 لیتر) مایعات شفاف بنوشید. مقدار دقیق آب مورد نیاز به اندازه بدن، جنسیت و شرایط خاصی مانند بارداری بستگی دارد.

اگر به دلیل کم آبی دچار یبوست شده اید، نوشیدن یک لیوان بزرگ آب می تواند به سرعت حرکات روده را تحریک کند.

4. استفاده از ملین های تحریک کننده

ملین های تحریک کننده باعث انقباض روده ها می شوند و می توانند بین 6 تا 12 ساعت اثر کنند. این داروها بدون نسخه در داروخانه ها موجود هستند. برخی از انواع رایج آن ها عبارتند از:

• بیساکودیل (Dulcolax, Correctol)
• سنا (Senokot)

سازمان های بهداشتی معتبر توصیه می کنند ملین های تحریک کننده را بیشتر در موارد شدید یبوست که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند، استفاده کنید. بهتر است پیش از مصرف این داروها ابتدا علت یبوست مشخص شود.

5. استفاده از ملین های اسمزی

ملین های اسمزی با ملین های تحریک کننده کمی متفاوت عمل می کنند. این داروها کمک می کنند مایعات از طریق روده حرکت کنند و مدفوع را نرم تر نمایند. نمونه هایی از این داروها شامل موارد زیر است:

• منیزیم هیدروکسید (شیر منیزیم)
• پلی اتیلن گلیکول (MiraLAX)
• منیزیم سیترات
• لاکتولوز

این نوع ملین ها معمولا نسبت به ملین های تحریک کننده کندتر عمل می کنند و ممکن است 2 تا 3 روز طول بکشد تا اثر کنند. با تجویز پزشک، می توانید انواع قوی تر این داروها را تهیه کنید.

6. استفاده از ملین های روغنی

ملین های روغنی مانند روغن معدنی، لایه ای لغزنده روی دیواره های روده و مدفوع ایجاد می کنند که باعث می شود مدفوع آب را بهتر در خود نگه دارد و راحت تر از روده عبور کند.

7. استفاده از نرم کننده مدفوع

کم آبی بدن می تواند باعث سفت شدن مدفوع شود. نرم کننده های مدفوع مانند دوکوزات سدیم (Colace) یا دوکوزات کلسیم (Surfak) آب را از روده جذب می کنند و باعث نرم شدن مدفوع می شوند تا به راحتی از بدن خارج شود.

8. استفاده از تنقیه (انما)

تنقیه باعث می شود مدفوع به اندازه کافی نرم شود تا اجابت مزاج راحت تر انجام شود. انواع رایج تنقیه شامل موارد زیر است:

• سدیم فسفات
• صابون مایع مخصوص (Soap suds)
• آب معمولی (شیر آب)

9. استفاده از شیاف

شیاف های مقعدی که به داخل رکتوم وارد می شوند می توانند مدفوع را نرم کنند و به تحریک حرکات روده کمک نمایند.

شیاف های رایج شامل شیاف گلیسیرین و بیساکودیل هستند.

10. نشستن در حالت اسکوات هنگام اجابت مزاج

برای درمان سریع یبوست، بهتر است هنگام دفع، حالت بدن خود را تغییر دهید. می توانید از یک چهارپایه کوچک در دستشویی استفاده کنید و پاهای خود را روی آن قرار دهید تا حالت نشستن شما به حالت اسکات (چمباتمه) نزدیک تر شود. این وضعیت باعث می شود راحت تر مدفوع کنید و فشار کمتری به بدن وارد شود.

11. انجام حرکات ورزشی سبک

انجام ورزش های سبک مانند پیاده روی یا یوگا می تواند به بهبود حرکات روده کمک کند. این فعالیت ها باعث افزایش جریان خون در ناحیه شکم و تحریک حرکات روده می شوند.

12. انجام ماساژ شکمی

ماساژ دادن ناحیه شکم می تواند برای افرادی که یبوست آن ها ناشی از حرکت کند مدفوع در روده است، مفید باشد. این نوع ماساژ با تحریک روده ها می تواند به حرکت مدفوع کمک کند.

دستگاه ماساژ شکمی برای رفع یبوست

یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که استفاده از دستگاه ماساژ شکمی خودکار می تواند به کاهش زمان عبور مدفوع در افرادی که دچار یبوست مزمن هستند، کمک کند.

13. امتحان درمان های طبیعی

برخی از درمان های طبیعی مثل مصرف پروبیوتیک ها ممکن است به درمان و پیشگیری از یبوست کمک کنند. مطالعاتی نشان داده اند که مصرف پروبیوتیک ها می تواند باعث افزایش دفعات دفع مدفوع شود. البته این محصولات معمولا ایمن هستند اما اگر سیستم ایمنی شما ضعیف است، توصیه می شود قبل از مصرف آن ها با پزشک مشورت کنید.

همچنین قبل از مصرف هرگونه دمنوش یا گیاه دارویی برای رفع یبوست، حتما با پزشک خود مشورت نمایید. تحقیقات در سال 2019 نشان داده است که ترکیبات گیاهی مانند شبدر، رازیانه و سنا می توانند در بهبود یبوست مؤثر باشند، اما ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند.

درمان سریع یبوست در کودکان

اگر کودک شما کمتر از دو بار در هفته دفع مدفوع داشته باشد، احتمال دارد دچار یبوست شده باشد. این وضعیت می تواند باعث سفت شدن مدفوع و مشکل در دفع آن شود.

حدود 3 درصد از کودکان در سراسر دنیا ممکن است دچار «یبوست عملکردی» باشند؛ یعنی یبوستی که دلیل مشخصی ندارد. اگر کودک شما یبوست دارد، می توانید با اقدامات ساده ای مانند افزایش مصرف مایعات و تشویق به فعالیت بدنی به او کمک کنید.

برای کودکان کوچک که آموزش استفاده از دستشویی را دیده اند، توصیه می شود هر روز در یک ساعت مشخص (ترجیحا بعد از غذا) حدود 5 تا 10 دقیقه روی توالت بنشینند.

اگر با این روش ها بهبودی حاصل نشد یا کودک شما علائم دیگری داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. علائمی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند عبارتند از:

• اسهال
• نفخ شکم
• تب
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• بروز یبوست قبل از یک ماهگی

درمان سریع یبوست در دوران بارداری

یبوست در بارداری به ویژه در سه ماهه سوم بسیار شایع است و ممکن است بعد از زایمان نیز ادامه پیدا کند.

کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان توصیه می کند مصرف فیبر را از طریق غذا افزایش دهید تا حداقل 25 گرم فیبر در روز دریافت کنید. همچنین مصرف آب را بیشتر کنید.

استفاده کوتاه مدت از نرم کننده های مدفوع در بارداری معمولا بی خطر است. اما اگر با تغییر رژیم غذایی به نتیجه نرسیدید، حتما با پزشک درباره گزینه های ایمن مشورت کنید.

درمان سریع یبوست گاه به گاه و یبوست مزمن

برای درمان یبوست های گاه به گاه می توانید از ملین های بدون نسخه یا نرم کننده های مدفوع استفاده کنید. اما برای یبوست های مزمن معمولا نیاز به داروهای تجویزی است.

گاهی یبوست به علت بیماری های دیگر مثل سندرم روده تحریک پذیر (IBS) ایجاد می شود که در این صورت درمان علت اصلی، یبوست را برطرف می کند. اما در برخی موارد یبوست بدون علت مشخص یا به طور ناگهانی آغاز می شود.

داروهای پیشنهادی پزشک برای یبوست مزمن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• لیناکلوتید (Linzess) یا پلکاناتید (Trulance) برای کمک به منظم شدن حرکات روده
• لوبیپروستون (Amitiza) برای نرم کردن مدفوع و افزایش دفعات دفع
• پروکالوپرید (Motegrity) برای منظم کردن حرکات روده در یبوست مزمن

البته ایمنی بلندمدت این داروها هنوز کاملا مشخص نیست، بنابراین حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.

درمان سریع یبوست شدید

اگر یبوست شدید دارید و به تغییر رژیم غذایی یا مصرف ملین های معمول پاسخ نمی دهد، گزینه های زیر ممکن است مفید باشند:

• استفاده از ملین های محرک
• بیوفیدبک برای آموزش مجدد عضلات روده
• جراحی برای رفع افتادگی یا انسداد روده

اگر بدون مصرف ملین ها قادر به دفع مدفوع نیستید، ممکن است علت زمینه ای جدی وجود داشته باشد که باید سریعا بررسی شود.

تغییر سبک زندگی برای پیشگیری از یبوست

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می تواند به بهبود یبوست کمک کند و مانع بازگشت آن شود:

• مصرف روزانه فیبر کافی (بسته به سن، حدود 22 تا 34 گرم در روز)
• شروع تدریجی مصرف مکمل های فیبری برای جلوگیری از نفخ
• انجام فعالیت بدنی منظم مثل پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا
• نوشیدن حداقل 8 لیوان مایعات شفاف در روز
• کنترل استرس
• جلوگیری از نگه داشتن مدفوع و ایجاد عادت دفع منظم در یک ساعت مشخص روزانه

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر یبوست شما بیش از یک هفته طول کشید و به درمان های خانگی پاسخ نداد، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت مشاهده علائم زیر نیاز به مراجعه فوری وجود دارد:

• سرگیجه
• خستگی
• دل پیچه
• گرفتگی عضلات

سخنی از نی نی تینی

یبوست زمانی رخ می دهد که کمتر از سه بار در هفته مدفوع داشته باشید یا برای دفع مدفوع نیاز به زور زدن زیاد داشته باشید.

درمان های خانگی شامل افزایش مصرف فیبر، استفاده از ملین ها، شیاف ها یا نرم کننده های مدفوع است. تغییر حالت نشستن هنگام دفع، انجام ورزش های سبک یا ماساژ شکم هم می تواند مؤثر باشد.

اگر یبوست شما بهبود نیافت، حتما با پزشک مشورت کنید تا علت احتمالی بررسی شده و داروی مناسب تجویز شود.

سوالات متداول