خون دماغ در بارداری

آیا خون دماغ در بارداری طبیعی است؟

خون دماغ در بارداری معمولا طبیعی است و اغلب جای نگرانی ندارد. در بیشتر موارد، این وضعیت به دلیل افزایش حجم خون و تغییرات هورمونی ایجاد می شود. خوشبختانه، شما می توانید بسیاری از خون دماغ ها را در خانه درمان کنید، مثلا با فشار ملایم روی بینی. با این حال، اگر دچار خون ریزی های شدید یا مکرر بینی در دوران بارداری شدید، حتما با پزشک یا ماما تماس بگیرید تا احتمال بروز مشکلات جدی بررسی شود.

چرا در دوران بارداری خون دماغ می شوم؟

بارداری احتمال بروز خون دماغ را افزایش می دهد. علت اصلی این است که رگ های خونی داخل بینی در دوران بارداری به دلیل جریان خون زیادتر، گشادتر می شوند. بدن شما در این دوران حدود 50 درصد بیشتر از حالت عادی خون تولید می کند که فشار زیادی به رگ های خونی وارد می کند.

رگ های داخل بینی بسیار نازک و ظریف اند و به راحتی پاره می شوند. تصور کنید بادکنکی را با آب پر می کنید؛ در یک مرحله، دیواره نازک بادکنک دیگر توان تحمل فشار را ندارد و ممکن است بترکد. همین اتفاق به شکلی مشابه برای مویرگ های بینی در دوران بارداری رخ می دهد.

ممکن است در طول بارداری چند بار یا حتی چندین بار دچار خون دماغ شوید، یا اصلا این تجربه را نداشته باشید. شدت خون ریزی نیز متفاوت است؛ از چند قطره که حتی دستمال را هم خیس نمی کند تا خون ریزی شدید که ممکن است نگران کننده به نظر برسد. به علائم خود دقت کنید و در مراجعه بعدی به پزشک یا مامای خود درباره شان صحبت کنید.

اصطلاح علمی خون دماغ در بارداری “اپیستاکسی” (epistaxis) است. در اکثر موارد، خون دماغ در بارداری قابل درمان است و به ندرت باعث ایجاد عارضه در بارداری می شود. تحقیقات نشان داده اند که از هر پنج بارداری، یک نفر ممکن است در مقطعی دچار خون دماغ شود.

دلایل احتمالی خون دماغ در بارداری

تغییراتی که در دوران بارداری در بدن رخ می دهند، می توانند زمینه ساز خون دماغ در بارداری شوند. مهم ترین علل عبارت اند از:

• افزایش حجم خون: با شروع بارداری، حجم خون بدن به شدت افزایش پیدا می کند. این افزایش باعث می شود که مویرگ های نازک مخاط بینی تحت فشار پاره شوند.
• تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی یکی از عوامل رایج بسیاری از نشانه های بارداری است. همین تغییرات باعث گرفتگی یا خشکی بینی می شوند. هورمون هایی که دیواره رحم را ضخیم می کنند، روی غشاهای مخاطی بینی نیز اثر می گذارند و آن ها را حساس تر و آسیب پذیرتر می کنند.
• کم آبی بدن: در دوران بارداری بدن به آب بیشتری نیاز دارد، و کم آبی (دهیدراته شدن) بسیار راحت تر اتفاق می افتد. زمانی که آب بدن کم شود، غشاهای مخاطی بینی خشک و ترک خورده می شوند و همین عامل می تواند موجب خون دماغ در بارداری شود.
• آلرژی یا سرماخوردگی: اگر دچار آلرژی فصلی یا سرماخوردگی باشید، رگ های خونی بینی به سرعت تحریک و پاره می شوند. همچنین شرایطی به نام “رینیت بارداری” (گرفتگی بینی در بارداری) به ویژه در سه ماهه ی اول بارداری، می تواند با ایجاد التهاب و گرفتگی، زمینه را برای خون ریزی فراهم کند.

آیا کم خونی یا کمبود آهن باعث خون دماغ در بارداری می شود؟

کمبود آهن به تنهایی معمولا باعث خون دماغ در بارداری نمی شود. اما اگر شما دچار خون ریزی های مکرر یا شدید باشید، این اتفاق می تواند سطح آهن بدن را پایین بیاورد و به کم خونی منجر شود. اگر نشانه های کم خونی مانند خستگی، رنگ پریدگی یا تپش قلب همراه با خون دماغ دارید، حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

آیا مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) می تواند باعث خون دماغ شود؟

بله، در برخی موارد مسمومیت بارداری ممکن است به خون دماغ در بارداری منجر شود. علت این است که فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی بینی آسیب بزند. اگر به پره اکلامپسی مبتلا هستید و خون دماغ را تجربه می کنید، حتما موضوع را سریع با پزشک در میان بگذارید.

درمان خون دماغ در بارداری

چگونه می توان خون دماغ در بارداری را کنترل کرد؟

برای متوقف کردن خون دماغ، می توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:

• سرتان را بالا نگه دارید. عقب بردن سر یا دراز کشیدن باعث افزایش فشار در رگ ها می شود و ممکن است وضعیت را بدتر کند.
• قسمت نرم بینی (زیر استخوان بینی) را به آرامی فشار دهید. این کار را حدود 10 دقیقه ادامه دهید. اگر خون ریزی قطع نشد، می توانید چند بار دیگر این روش را تکرار کنید.
• اگر خون ریزی شدید است، کمی به جلو خم شوید تا خون به گلو نریزد و باعث حالت تهوع یا خفگی نشود.
• می توانید کیسه یخ یا سبزیجات یخ زده را روی بینی قرار دهید تا رگ ها منقبض شوند و خون ریزی کاهش پیدا کند.
• اگر با این اقدامات باز هم خون بند نیامد، فورا با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید.

چگونه می توان از خون دماغ در بارداری پیشگیری کرد؟

اگرچه گاهی اوقات خون دماغ اجتناب ناپذیر است، اما با رعایت چند نکته می توانید احتمال بروز آن را کاهش دهید:

• آب کافی بنوشید. در طول روز بدن تان را هیدراته نگه دارید.
• در اتاق خواب از دستگاه بخور استفاده کنید. هوای مرطوب باعث حفظ رطوبت غشاهای بینی می شود.
• از ژل یا اسپری بینیِ بر پایه آب استفاده کنید. این محصولات کمک می کنند تا داخل بینی خشک نشود.
• موقع عطسه کردن دهان تان را باز نگه دارید تا فشار کمتری به بینی وارد شود.
• از دست کاری یا کندن داخل بینی خودداری کنید.
• بینی را به آرامی فین کنید. از فشار زیاد هنگام تمیز کردن بینی بپرهیزید.

اگر قبلا خون دماغ شده اید، بعد از آن توصیه می شود که:

• تا پایان روز از فعالیت های سنگین و بلند کردن اجسام خودداری کنید.
• دفعات فین کردن را کاهش دهید.
• سعی کنید به جای دراز کشیدن، بنشینید یا سر خود را بالا نگه دارید.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟

اگرچه خون دماغ در بارداری ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما معمولا موضوع نگران کننده ای نیست. در صورتی که خونریزی متوقف نمی شود یا دچار سرگیجه می شوید، بهتر است با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید. آن ها ممکن است بخواهند احتمال بروز عارضه یا مشکل زمینه ای را بررسی کنند. در غیر این صورت، بهتر است موضوع را در ویزیت بعدی پیش از زایمان با پزشک مطرح کنید.

در چه شرایطی باید با پزشک تماس بگیرم؟

معمولا خون دماغ در بارداری اورژانسی نیست، اما در شرایط زیر حتما با پزشک خود تماس بگیرید:

• اگر خون دماغ ها به صورت مکرر تکرار می شوند
• اگر شدت خونریزی زیاد است
• اگر خون وارد گلویتان شده یا دچار استفراغ خونی می شوید
• اگر پس از ۳۰ دقیقه فشار دادن بینی، خونریزی همچنان ادامه دارد
• اگر فشار خون بالایی دارید
• اگر دچار درد قفسه سینه یا تنگی نفس هستید
• اگر احساس سبکی سر یا سرگیجه می کنید
• اگر بعد از وارد شدن ضربه به سر دچار خون دماغ شده اید

در بیشتر موارد، چند بار خون دماغ در دوران بارداری طبیعی است. فقط کافی است موضوع را با پزشک در میان بگذارید. البته در موارد نادر، خون دماغ می تواند نشانه ای از یک عارضه جدی تر بارداری باشد.

سخنی از نی نی تینی

بارداری با تغییرات زیادی در بدن همراه است. بنابراین بروز خون دماغ در بارداری ممکن است شما را نگران کند که نکند نشانه ای از مشکلی جدی باشد. اما نگران نباشید، خون دماغ در بارداری شایع و اغلب بی خطر است. با فشار آرام بینی به مدت 10 دقیقه معمولا می توانید آن را کنترل کنید.

اگر خونریزی شدید و طولانی مدت است (بیش از 30 دقیقه) یا با علائمی مثل سرگیجه یا تنگی نفس همراه است، با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین، بهتر است حتی در موارد خفیف هم موضوع را در ویزیت بعدی با پزشک در میان بگذارید.

سوالات متداول