بارداری پرخطر به حالتی گفته می شود که احتمال بروز عوارض برای مادر یا جنین (یا هر دو) بیشتر از حالت عادی باشد. این وضعیت می تواند ناشی از شرایط سلامتی پیش از بارداری، مشکلات ناشی از بارداری یا عوامل سبک زندگی باشد. اگرچه این اصطلاح ممکن است موجب نگرانی شود، بسیاری از بارداری های پرخطر با مراقبت های مناسب به تولد نوزاد سالم منجر می شوند.
بارداری پرخطر چیست؟
هر بارداری دارای ریسک های خاص خود است. اما بارداری پرخطر زمانی تشخیص داده می شود که خطر بروز مشکلات سلامتی برای مادر یا جنین بالاتر از حد متوسط باشد.
افرادی که بارداری پرخطر دارند ممکن است به مراقبت های پزشکی بیشتری قبل، حین و پس از زایمان نیاز داشته باشند. این مراقبت ها به کاهش احتمال و شدت عوارض کمک می کند.
با این حال، “پرخطر” بودن بارداری به این معنی نیست که قطعا برای شما و فرزندتان مشکلات جدی رخ خواهد داد. با نظارت دقیق و پیروی از توصیه های تیم درمانی، اکثر این بارداری ها بدون مشکل جدی پایان می یابند.
چه عواملی باعث بارداری پرخطر می شود؟
عوامل متعددی می توانند منجر به بارداری پرخطر شوند که در سه دسته کلی قرار می گیرند:
- شرایط سلامتی پیش از بارداری
- شرایط مرتبط با بارداری
- سبک زندگی
شرایط سلامتی پیش از بارداری
برخی از بیماری ها و شرایط سلامتی که پیش از بارداری وجود دارند و می توانند منجر به بارداری پرخطر شوند، شامل موارد زیر می شوند:
- بیماری های خودایمنی مانند لوپوس یا ام اس
- دیابت
- فشار خون بالا
- فیبروم های رحمی
- بیماری های کلیوی
- HIV/AIDS
- اختلالات روانی مانند افسردگی
- چاقی یا اضافه وزن
- اختلالات تیروئیدی
- اختلالات انعقاد خون
شرایط مرتبط با بارداری
برخی مشکلات که ممکن است در طول بارداری ایجاد شوند عبارتند از:
- دیابت بارداری
- فشار خون بارداری یا پره اکلامپسی
- چندقلویی (دوقلو یا بیشتر)
- مشکلات جفت مانند جفت سرراهی
- کاهش یا افزایش غیرطبیعی مایع آمنیوتیک
- وزن پایین نوزاد هنگام تولد
- زایمان زودرس یا مشکلات در بارداری های قبلی
سبک زندگی
- مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر
- قرار گرفتن در معرض سموم
علائم بارداری پرخطر و دلایل آن
اگرچه برخی بارداری های پرخطر بدون علائم خاصی پیش می روند، اما در صورت بروز هر یک از این علائم، باید فورا به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکمی که برطرف نمی شود
- درد قفسه سینه
- سرگیجه یا غش
- خستگی مفرط
- کاهش یا توقف حرکت جنین
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- سردرد شدید و مداوم
- تورم یا درد در صورت یا اندام ها
- خونریزی واژینال یا افزایش ترشحات
- مشکلات تنفسی
بارداری در چه سنی پرخطر محسوب می شود؟
سن به تنهایی عامل تعیین کننده ای در بارداری پرخطر نیست. پزشک شما بر اساس چندین عامل دیگر تعیین می کند که بارداری شما احتمالا دارای عوارض است یا خیر.
عوارض احتمالی بارداری پرخطر
عوارضی که ممکن است در این نوع بارداری ها رخ دهد عبارتند از:
- فشار خون بالا (پره اکلامپسی و اکلامپسی)
- زایمان زودرس
- سزارین
- خونریزی شدید پس از زایمان
- وزن پایین نوزاد در هنگام تولد
- نقایص مادرزادی
- سقط جنین (یا مرده زایی)
- بستری شدن مادر یا نوزاد در بخش مراقبت های ویژه
چگونه بارداری پرخطر تشخیص داده و مدیریت می شود؟
مراقبت های زودهنگام و منظم پیش از زایمان مهم ترین راه برای تشخیص و مدیریت بارداری پرخطر است. پزشک با بررسی سابقه سلامتی شما و انجام آزمایش های زیر وضعیت بارداری را نظارت می کند:
- آزمایش های خون و ادرار
- سونوگرافی های منظم برای ارزیابی رشد جنین
- تست های پروفایل بیوفیزیکی و تست استرس جنین برای ارزیابی سلامت جفت و جنین
مدیریت و درمان بارداری پرخطر
درمان بارداری پرخطر چیست؟
روش های مدیریت و درمان بارداری پرخطر بسته به شرایط خاص هر فرد متفاوت است. برنامه مراقبتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نظارت دقیق تر توسط متخصص زنان و زایمان: پزشک ممکن است جلسات مراقبت های پیش از زایمان را افزایش دهد.
- مشاوره با متخصص پزشکی مادر و جنین (MFM): این متخصصین برای مدیریت بارداری های پیچیده تخصص دارند و می توانند توصیه های دقیق تری ارائه دهند.
- مشاوره با سایر متخصصان پزشکی: در صورت وجود بیماری های زمینه ای، پزشکان متخصص مرتبط وارد فرآیند درمان می شوند.
- سونوگرافی های بیشتر و ارزیابی دقیق تر جنین: این آزمایش ها برای بررسی سلامت جنین و شناسایی مشکلات احتمالی زودهنگام انجام می شود.
- پایش فشار خون در خانه: افراد در معرض خطر فشار خون بالا باید فشار خون خود را به طور منظم در خانه کنترل کنند.
- نظارت بر داروهای مصرفی برای بیماری های زمینه ای: پزشک بررسی می کند که داروهای مصرفی شما برای دوران بارداری بی خطر باشد.
- زایمان زودتر از موعد در صورت خطر: اگر نشانه هایی از خطر برای مادر یا جنین مشاهده شود، پزشک ممکن است زایمان زودرس از طریق القای زایمان یا سزارین را توصیه کند.
چند سونوگرافی در بارداری پرخطر لازم است؟
تعداد سونوگرافی ها به شرایط خاص شما بستگی دارد.
- در بارداری های کم خطر، معمولا دو تا سه سونوگرافی بارداری انجام می شود.
- در بارداری های پرخطر، پزشک ممکن است تعداد بیشتری سونوگرافی تجویز کند.
- زمان و تعداد دقیق این آزمایش ها توسط پزشک و بر اساس شرایط خاص شما تعیین می شود.
پیشگیری از بارداری پرخطر
چگونه می توان از بارداری پرخطر پیشگیری کرد؟
برخی اقدامات می توانند خطر عوارض بارداری را کاهش دهند:
- اجتناب از مصرف الکل و داروهای غیرمجاز: مصرف این مواد می تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد.
- شناسایی عوامل خطر پیش از بارداری: با پزشک خود درباره سابقه پزشکی خانوادگی و شخصی خود صحبت کنید.
- حفظ وزن سالم پیش از بارداری: اضافه وزن یا کمبود وزن می تواند خطر عوارض را افزایش دهد.
- مدیریت بیماری های زمینه ای: اگر به بیماری های مزمن مبتلا هستید، با پزشک مشورت کنید تا آن ها را کنترل کنید.
- بررسی ایمنی داروهای مصرفی: اطمینان حاصل کنید که داروهای طولانی مدت شما در دوران بارداری بی خطر هستند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر عوارض بارداری را افزایش می دهد.
- رعایت نکات ایمنی در روابط جنسی: استفاده از روش های پیشگیری از بیماری های مقاربتی می تواند احتمال عفونت های خطرناک را کاهش دهد.
چشم انداز بارداری پرخطر چیست؟
بسیاری از افرادی که بارداری پرخطر دارند، بدون هیچ مشکلی نوزاد سالمی به دنیا می آورند. با این حال، این نوع بارداری می تواند خطرات بلندمدتی برای سلامت مادر یا کودک ایجاد کند:
خطرات بارداری پرخطر برای مادر
- عوارض در بارداری های آینده
- افسردگی پس از زایمان
- فشار خون بالا
- بیماری های قلبی و عروقی
- دیابت نوع ۲
- سکته مغزی
خطرات بارداری پرخطر برای کودک
- مشکلات رفتاری
- بیماری های تنفسی
- اختلالات گوارشی
- تأخیر در رشد و تکامل
- مشکلات روانی
- اختلالات عصبی
- چاقی و دیابت
- مشکلات بینایی، شنوایی یا دندان
با این حال، داشتن بارداری پرخطر به این معنا نیست که حتما شما یا فرزندتان به این مشکلات دچار خواهید شد. مهم است که با پزشک خود در مورد خطرات صحبت کنید و اطلاعات کافی در این باره دریافت کنید.
آیا می توان در بارداری پرخطر به کار کردن ادامه داد؟
بیشتر افراد با این نوع بارداری، می توانند به فعالیت های روزمره خود مانند کار یا تحصیل ادامه دهند. برای اطمینان، شرایط کاری خود را با پزشک مطرح کنید تا توصیه های مناسب را دریافت کنید.
چگونه در دوران بارداری پرخطر مثبت بمانیم؟
شنیدن اینکه بارداری شما پرخطر است می تواند موجب اضطراب و نگرانی شود. در این شرایط، کنترل برخی جنبه های بارداری خارج از دسترس شماست، اما می توانید با این روش ها احساس بهتری داشته باشید:
- ایجاد یک سیستم حمایتی: به خانواده، دوستان یا گروه های حمایتی تکیه کنید. پزشک شما ممکن است گروه های حمایتی آنلاین یا محلی را به شما معرفی کند. همچنین مشورت با روانشناسان یا مشاوران ژنتیک می تواند برای شما مفید باشد.
- تمرکز بر عادات سالم: خواب کافی، فعالیت بدنی مناسب و رژیم غذایی مغذی می تواند به سلامت شما و جنین کمک کند. این عادات جنبه هایی از بارداری هستند که می توانید کنترل کنید.
- اولویت دادن به مراقبت از خود: با انجام فعالیت هایی که از آن ها لذت می برید، روحیه خود را تقویت کنید. تکنیک های آرام سازی مانند مدیتیشن را تمرین کنید.
- پیگیری منظم مراقبت های پیش از زایمان: شرکت در تمام جلسات پزشکی و انجام آزمایش های توصیه شده، یکی از بهترین راه ها برای داشتن بارداری موفق است.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در دوران بارداری، فورا با پزشک خود تماس بگیرید:
- درد شدید لگن یا انقباضات
- خونریزی واژینال
- نشت مایع آمنیوتیک یا پارگی کیسه آب
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه
- سرگیجه یا احساس غش
- سردرد شدید یا تاری دید
- تب، لرز یا علائم شبیه آنفولانزا
توجه: عوارض بارداری ممکن است تا شش هفته پس از زایمان نیز رخ دهند. پس از زایمان، به تغییرات سلامت خود دقت کنید و در صورت مشاهده هرگونه مشکل غیرعادی، به پزشک اطلاع دهید.
سخنی از نی نی تینی
واژه “پرخطر” ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما بدانید که اکثر بارداری های پرخطر با مراقبت های مناسب به تولد نوزادی سالم ختم می شوند.
این نوع بارداری به معنای نیاز به مراقبت های ویژه پیش، حین و پس از زایمان است. دریافت مراقبت های پیش از زایمان منظم و دقیق، کلید موفقیت در بارداری پرخطر است. در ارتباط نزدیک با پزشک خود بمانید و در صورت داشتن هرگونه سؤال، آن را مطرح کنید تا به خوبی برای شرایط پیش رو آماده شوید.
