اوربایت دندان

اوربایت چیست؟

اوربایت به نوعی ناهماهنگی عمودی در دندان ها گفته می شود. این مشکل زمانی رخ می دهد که دندان های فک بالا بیشتر از حد طبیعی روی دندان های فک پایین را بپوشانند. اگر اوربایت دندان درمان نشود، می تواند باعث بروز مشکلات مختلفی در سلامت دهان و دندان شود؛ از جمله درد فک، ساییدگی بیش از حد دندان ها و بیماری های لثه. برای درمان این وضعیت معمولا از روش هایی مانند ارتودنسی و در موارد شدید، جراحی فک استفاده می شود.

بسیاری از افراد ممکن است سال ها با اوربایت زندگی کنند بدون آنکه متوجه خطرات پنهان آن شوند، اما تشخیص زودهنگام و اقدام به موقع می تواند از عوارض جدی بعدی جلوگیری کند.

تفاوت اوربایت، اورجت و آندربایت چیست؟

گاهی اوقات افراد، اوربایت را با مشکلات دیگری مانند اورجت یا آندربایت اشتباه می گیرند. در حالی  که هر کدام ناهنجاری متفاوتی در قرار گرفتن دندان ها هستند.

اوربایت زمانی رخ می دهد که دندان های فک بالا به صورت عمودی بیش از حد روی دندان های فک پایین قرار می گیرند.
اورجت به جلو آمدن افقی دندان های بالایی نسبت به دندان های پایینی گفته می شود و معمولا باعث بیرون زدگی دندان های جلو می شود.
آندربایت برعکس اوربایت است و زمانی رخ می دهد که دندان های فک پایین جلوتر از دندان های فک بالا قرار می گیرند.

برخی افراد، اوربایت را با عنوان «دیپ بایت» یا گاز عمیق هم می شناسند، زیرا همپوشانی دندان ها بیشتر از حد طبیعی است.

اوربایت چیست و چرا اهمیت دارد؟

اوربایت دندان یکی از انواع مال اکلوژن یا «بدجفت شدن دندان ها» به شمار می رود. در یک وضعیت طبیعی، مقدار کمی همپوشانی بین دندان های بالا و پایین لازم است و حتی برای جویدن صحیح و حفظ وضعیت مناسب فک ها ضروری است.

اما زمانی که این همپوشانی بیشتر از حدود 2 تا 4 میلی متر باشد، دیگر حالت طبیعی ندارد و به عنوان اوربایت شناخته می شود. در این حالت، فشار غیرطبیعی روی فک و دندان ها وارد شده و احتمال درد فک، فرسایش مینای دندان و حتی مشکلات گفتاری افزایش پیدا می کند.

در بسیاری از خانم ها، به دلیل حساسیت بیشتر به زیبایی لبخند، اوربایت می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس نیز شود، به ویژه زمانی که هنگام لبخند زدن، نامتقارنی دندان ها مشخص است.

علائم اوربایت دندان

مهم ترین علامت اوربایت این است که دندان های جلویی فک بالا، بیش از حد روی دندان های جلویی فک پایین را می پوشانند. در موارد خفیف، این موضوع ممکن است فقط توسط دندانپزشک قابل تشخیص باشد، اما در موارد شدیدتر کاملا قابل مشاهده است.

علاوه بر تغییر ظاهری دندان ها، اوربایت می تواند باعث مشکلات زیر شود:

• ساییدگی بیش از حد دندان ها
• دشواری در تنفس از راه دهان یا بینی
• درد هنگام جویدن غذا
• التهاب و بیماری لثه
• درد یا صدای کلیک در مفصل فک
• اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی
• افزایش خطر پوسیدگی دندان ها
• مشکلات گفتاری، مانند نوک زبانی صحبت کردن برخی حروف

این علائم به تدریج ظاهر می شوند و اگر نادیده گرفته شوند، شدت آن ها افزایش خواهد یافت.

علت های ایجاد اوربایت

در بعضی افراد، اوربایت دندان زمینه ژنتیکی دارد و از والدین به ارث می رسد. شکل استخوان فک، اندازه دندان ها و نحوه رشد آرواره ها می تواند باعث این ناهنجاری شود.

اما عوامل محیطی و عادت های نادرست هم نقش مهمی دارند، از جمله:

• جویدن بیش از حد ناخن
• دندان قروچه (به ویژه هنگام خواب)
• فشار دادن زبان به دندان ها هنگام صحبت یا بلع
• مکیدن انگشت در کودکی
• استفاده طولانی مدت از پستانک پس از سه سالگی

این رفتارها، به ویژه اگر در سن رشد اتفاق بیفتند، می توانند جایگاه دندان ها را تغییر داده و زمینه ساز اوربایت شوند.

عوارض و پیامدهای درمان نشدن اوربایت

اگر اوربایت درمان نشود، ممکن است مشکلات جدی تری برای سلامت شما ایجاد کند. این عوارض فقط به دهان و دندان محدود نمی شود و حتی بر کیفیت زندگی روزمره هم اثر می گذارد.

برخی از مهم ترین عوارض عبارت اند از:

• درد مزمن فک و خشکی عضلات صورت
• سردردهای مکرر و بی دلیل
• گوش درد بدون عفونت واقعی گوش
• سختی در جویدن و خرد کردن غذا
• پوسیدگی گسترده دندان ها
• التهاب و تحلیل لثه
• درد گردن و شانه در بعضی افراد

در خانم هایی که استرس بیشتری را تجربه می کنند، دندان قروچه شبانه می تواند این عوارض را تشدید کند.

تشخیص اوربایت چگونه انجام می شود؟

معمولا اولین کسی که متوجه اوربایت دندان می شود، دندانپزشک عمومی شماست. او در معاینه معمول دهان و دندان، نوع جفت شدن فک ها را بررسی می کند و در صورت نیاز، عکس رادیولوژی (تصویر برداری دندان) تجویز می کند تا وضعیت دقیق تر مشخص شود.

در مرحله بعد، ممکن است شما به متخصص ارتودنسی ارجاع داده شوید. ارتودنتیست، دندانپزشکی است که به طور تخصصی در زمینه نظم و تراز بودن دندان ها و فک فعالیت می کند و می تواند بهترین مسیر درمان را برای شما طراحی کند.

روش های درمان اوربایت

افراد در هر سنی می توانند برای درمان اوربایت اقدام کنند، اما نوع درمان به سن و شدت مشکل بستگی دارد. درمان کودکان معمولا ساده تر است، زیرا استخوان ها همچنان در حال رشد هستند.

درمان اوربایت در کودکان

در کودکان، به دلیل نرم تر بودن استخوان ها و انعطاف پذیری بیشتر دندان ها، در بسیاری از موارد می توان تنها با ارتودنسی مشکل را برطرف کرد.

روش های درمانی شامل موارد زیر است:

• دستگاه های گسترش دهنده کام (برای پهن تر شدن فک بالا در زمان رشد)
• هدگیرهای مخصوص برای تنظیم موقعیت فک
• بریس یا سیم کشی دندان ها جهت ردیف کردن آن ها
• کشیدن دندان های شیری در صورت نیاز برای ایجاد فضا برای دندان های دائمی
• استفاده از ریتینر (نگهدارنده) پس از پایان ارتودنسی برای تثبیت نتیجه

هر چه درمان زودتر شروع شود، نتیجه بهتر و سریع تر حاصل خواهد شد.

درمان اوربایت در بزرگسالان

بزرگسالان نیز می توانند از درمان اوربایت دندان بهره مند شوند. در برخی افراد، فقط ارتودنسی کافی است، اما در موارد شدید، ممکن است علاوه بر ارتودنسی به جراحی فک هم نیاز باشد.

روش های درمان برای بزرگسالان عبارت اند از:

• استفاده از بریس فلزی یا ارتودنسی شفاف برای حرکت دادن دندان ها
• کشیدن برخی دندان ها برای ایجاد فضای لازم
• جراحی اصلاحی فک جهت هماهنگ شدن استخوان ها
• استفاده دائمی از ریتینر بعد از درمان برای جلوگیری از بازگشت دندان ها به حالت قبلی

با پیشرفت تکنولوژی، بسیاری از روش های جدید ارتودنسی تقریبا نامرئی هستند و برای خانم هایی که به زیبایی ظاهری خود اهمیت می دهند، بسیار مناسب و کاربردی محسوب می شوند.

اگر اوربایت داشته باشم چه انتظاری باید داشته باشم؟

شدت اوربایت در هر فرد متفاوت است. اگر تصمیم دارید آن را درمان کنید، بهترین کار این است که به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا میزان مشکل مشخص شود و یک برنامه درمانی دقیق به شما ارائه شود.

اگر در حال حاضر قصد درمان ندارید، برای کاهش خطر عوارض می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• رعایت کامل بهداشت دهان و دندان (مسواک، نخ دندان، دهان شویه)
• استفاده از نایت گارد (محافظ شبانه) در صورت دندان قروچه
• مراجعه منظم به دندانپزشک
• استفاده از محافظ دهان هنگام ورزش های پربرخورد

این اقدامات، خطر آسیب به دندان ها و فک را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

آیا اوربایت قابل پیشگیری است؟

برخی افراد به طور مادرزادی دچار اوربایت دندان هستند و نمی توان کاملا از آن پیشگیری کرد. با این حال، می توان از تشدید آن، به ویژه در کودکان، جلوگیری کرد.

چند توصیه مهم برای پیشگیری در دوران کودکی:

• از لیوان های آموزشی مناسب به جای لیوان هایی که نیاز به مکیدن زیاد دارند، استفاده شود.
• عادت مکیدن انگشت یا پستانک بعد از سه سالگی ترک داده شود.
• کودک از حدود یک سالگی یا با رویش اولین دندان، به دندانپزشک معرفی شود.
• معاینه های منظم دندانپزشکی جدی گرفته شود.

بر اساس توصیه های منتشر شده توسط انجمن های معتبر دندانپزشکی و منابع فارسی مانند «انجمن دندانپزشکی ایران» و «وزارت بهداشت»، پیشگیری و تشخیص زودهنگام نقش کلیدی در جلوگیری از ناهنجاری های فکی و دندانی دارد.

چه زمانی باید برای اوربایت به دندانپزشک مراجعه کنم؟

به طور کلی، شما باید هر شش ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کنید یا طبق برنامه ای که او تعیین می کند عمل نمایید. در این مراجعات، وضعیت اوربایت و سلامت دهان شما بررسی می شود.

اگر بین جلسات، علائمی مانند درد، عفونت، لق شدن دندان یا اختلال در جویدن را تجربه کردید، نباید تا نوبت بعدی صبر کنید و باید سریع تر مراجعه نمایید.

چه سؤالاتی می توانم از دندانپزشک بپرسم؟

اگر متوجه شدید که دچار اوربایت دندان هستید، بهتر است این سؤالات را از دندانپزشک خود بپرسید:

• شدت اوربایت من خفیف است یا شدید؟
• آیا حتما به درمان نیاز دارم؟
• درمان چقدر طول می کشد؟
• چگونه از بازگشت اوربایت پس از درمان جلوگیری کنم؟
• چه کارهایی انجام دهم تا از آسیب های بیشتر به دندان ها پیشگیری شود؟

پرسیدن این سوالات به شما کمک می کند با آگاهی و آرامش بیشتری مسیر درمان را طی کنید.

سخنی از نی نی تینی

ممکن است سال ها متوجه اوربایت خود نشوید، به خصوص اگر شدید نباشد. اما این بدان معنا نیست که برای سلامت شما خطری ندارد. اگر دندانپزشک شما این اصطلاح را به کار برد، حتما درباره تأثیر آن بر سلامت دهان و دندان خود سؤال کنید.

اقدام زودهنگام برای درمان اوربایت دندان می تواند از مشکلات جدی تر در آینده جلوگیری کند و لبخندی زیباتر و سالم تر برای شما به ارمغان بیاورد.