آبریزش بینی در نوزادان هیچ گاه تجربه خوشایندی نیست. دیدن فرزندتان که بینی اش همیشه پر از ترشحات است و با نفس کشیدن، تغذیه یا خوابیدن مشکل دارد، می تواند برای والدین بسیار ناراحت کننده باشد. با این حال، لازم است بدانید که آبریزش بینی در نوزادان بسیار شایع است و اغلب بخشی طبیعی از رشد و تکامل سیستم ایمنی آن ها به حساب می آید.
با این حال، تشخیص اینکه علت آبریزش بینی در نوزادان سرماخوردگی ساده است یا نشانه حساسیت، ویروس RSV، کرونا یا دیگر مشکلات تنفسی، همیشه آسان نیست. در ادامه، با بررسی مهم ترین دلایل آبریزش بینی در نوزادان، تفاوت میان بیماری ها، راه های درمان و زمان مراجعه به پزشک، والدین می توانند بهتر وضعیت نوزاد خود را مدیریت کنند.
دلایل آبریزش بینی در نوزادان
دلایل متعددی برای بروز آبریزش بینی در نوزادان وجود دارد که شامل بیماری ها، عفونت ها، آلرژی ها و عوامل محیطی می شود.
دکتر نیکول واورین، متخصص اطفال در مرکز پزشکی ویل کورنل، می گوید:
«اصلی ترین دلایل آبریزش بینی در نوزادان و کودکان شامل عفونت های ویروسی، عفونت های باکتریایی و آلرژی های محیطی است. از بین این عوامل، عفونت های ویروسی بیشترین سهم را دارند.»
او ادامه می دهد:
«برای بسیاری از والدین، خسته کننده است که ببینند فرزندشان ماه ها به طور مداوم آبریزش بینی دارد. این موضوع اغلب به دلیل پشت سر هم گرفتن چندین عفونت ویروسی متوالی است و معمولا جای نگرانی ندارد.»
شایع ترین عفونت های ویروسی در نوزادان و کودکان:
- سرماخوردگی و آنفلوانزا: از رایج ترین دلایل آبریزش بینی در نوزادان و کودکان است که معمولا با عطسه، سرفه و کمی تب همراه است.
- عفونت های سینوسی (سینوزیت): التهاب و عفونت سینوس ها می تواند باعث ترشحات غلیظ، گرفتگی بینی و گاهی درد اطراف چشم یا پیشانی شود.
- ویروس RSV (ویروس سنسیشیال تنفسی): یکی از ویروس های تنفسی جدی در کودکان است که می تواند مشکلات تنفسی شدید ایجاد کند و در برخی موارد نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.
- بیماری کرونا (COVID-19): علائم آن اغلب مشابه سرماخوردگی است اما می تواند با تب شدید، ضعف عمومی، بی اشتهایی و مشکلات تنفسی همراه باشد.
آلرژی ها و آبریزش بینی در نوزادان
یکی دیگر از عوامل مهم در علت آبریزش بینی در نوزادان آلرژی ها هستند. دکتر فلورنسیا سگورا، متخصص اطفال، توضیح می دهد که آلرژی های فصلی بیشتر در کودکان نوپا و بزرگ تر شایع است و در نوزادان کمتر دیده می شود.
با این حال، نوزادان می توانند نسبت به گرد و غبار، دود سیگار، پر و موی حیوانات خانگی، یا تغییرات محیطی حساس باشند. این عوامل باعث تحریک مخاط بینی و ترشح مداوم آن می شوند. والدین می توانند با کاهش تماس کودک با محرک ها، استفاده از فیلتر هوا در اتاق خواب نوزاد و شست وشوی مداوم دست ها و لباس ها، شدت علائم را کاهش دهند.
علائم سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا در نوزادان
- سرماخوردگی: علائم معمولا به تدریج ظاهر می شوند و خفیف تر هستند؛ شامل آبریزش بینی، عطسه، کمی سرفه و گاهی تب خفیف.
- آنفلوآنزا: علائم به سرعت بروز می کنند؛ تب، لرز، ضعف عمومی، سردرد، درد قفسه سینه و سرفه شدید شایع است.
- COVID-19: شروع آن شبیه سرماخوردگی است اما می تواند با تب، ضعف شدید و گاهی مشکلات تنفسی همراه باشد.
علائم RSV در نوزادان
ویروس RSV می تواند باعث آبریزش بینی در نوزادان و مشکلات تنفسی جدی شود. دکتر واورین می گوید:
«معمولا زمانی که کودک تنفس غیرعادی داشته باشد یا گرفتگی شدید بینی، سرفه و تب طولانی داشته باشد، می توان به عفونت جدی مشکوک شد. RSV یکی از عفونت هایی است که والدین و پزشکان نسبت به آن حساس هستند، زیرا می تواند باعث تشدید ناگهانی وضعیت تنفسی کودک شود و نیاز به مراجعه به اورژانس یا بستری شدن ایجاد کند.»
علائم RSV عبارتند از:
- تنفس سریع
- باز شدن بیش از حد سوراخ های بینی
- صدای غرغر هنگام تنفس
- تنفس شکمی
- خس خس یا سوت کشیدن
با این حال، بسیاری از کودکان مبتلا به RSV تنها علائم سرماخوردگی خفیف دارند و ظاهرشان خیلی بیمار به نظر نمی رسد. در صورت شک، بهترین اقدام مراجعه به پزشک است.
کروپ (Croup) در نوزادان
کروپ یا همان سرفه «بوقی» ناشی از التهاب حنجره و نای است و صدای آن شبیه پارس حیوان است. ممکن است کودک هنگام نفس کشیدن صدای زیر و گوش خراش ایجاد کند.
- کروپ ممکن است با علائمی شبیه سرماخوردگی یا آنفلوآنزا شروع شود، مثل آبریزش بینی، گرفتگی و تب.
- سرفه بوقی زمانی ظاهر می شود که حنجره و نای تحریک یا متورم شده اند.
- در صورت شک به کروپ، مراجعه به پزشک ضروری است؛ پزشک ممکن است با توجه به شدت وضعیت، درخواست رادیوگرافی قفسه سینه بدهد.
سینوزیت در نوزادان
اگر مشکوک به عفونت سینوس ها هستید، به علائم زیر توجه کنید:
- ادامه علائم سرماخوردگی مانند آبریزش بینی در نوزادان، گرفتگی بینی یا سرفه بیش از 10 روز بدون بهبود
- ترشحات غلیظ و زرد رنگ بینی همراه با تب 3 تا 4 روز متوالی
- سردرد شدید، معمولا اطراف چشم ها و بدتر شدن هنگام خم شدن
- تورم و حلقه های تیره اطراف چشم ها، که صبح ها بیشتر به چشم می آید
در صورت مشاهده این علائم، تماس فوری با پزشک متخصص کودکان ضروری است. در صورت تشخیص سینوزیت باکتریایی، پزشک معمولا آنتی بیوتیک مناسب تجویز می کند تا عفونت کنترل شود.
معنی رنگ های مختلف ترشحات بینی در نوزادان
آبریزش بینی در نوزادان می توانند رنگ های متفاوتی داشته باشند و هر رنگ معمولا نشانه ای از وضعیت جسمی کودک است. برخی از رایج ترین رنگ ها و معنای آن ها عبارت اند از:
- شفاف: معمولا طبیعی است اما می تواند نشانه ای از سرماخوردگی یا آلرژی باشد، به ویژه اگر ترشحات کشدار یا رشته ای باشند.
- سفید: معمولا نشان می دهد کودک در حال ابتلا به سرماخوردگی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است.
- زرد و سبز: بدن در حال مبارزه با عفونت است و معمولا چند روز پس از شروع بیماری ظاهر می شوند.
ترشحات سبز
ترشحات سبز ممکن است والدین را نگران کند، اما دکتر واورین توضیح می دهد که برخلاف تصور عمومی، ترشحات سبز همیشه به معنای عفونت باکتریایی نیستند.
«اگر کودک شما ترشحات سبز زیادی دارد، بررسی توسط پزشک اطفال توصیه می شود، اما این به این معنی نیست که حتما در همان مراجعه دوره آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد.»
در بسیاری از موارد، رنگ سبز تنها نشان دهنده روند طبیعی پاسخ سیستم ایمنی به ویروس است و نیاز به درمان دارویی فوری ندارد.
درمان آبریزش بینی در نوزادان
درمان های خانگی آبریزش بینی در نوزادان
خوشبختانه برای درمان آبریزش بینی در نوزادان، روش های خانگی متعددی وجود دارد که بسته به سن کودک و شدت علائم می توانند مؤثر باشند. پیش از هر اقدام، مشورت با پزشک توصیه می شود.
دکتر واورین توصیه می کند:
- عسل برای کودکان بالای یک سال: به عنوان آرام کننده سرفه، می توان آن را با قاشق یا مخلوط در مایعات گرم به کودک داد.
- دستگاه بخور سرد: کمک می کند مجاری تنفسی باز بماند و از خشکی بینی و تحریک مخاط جلوگیری کند.
- پمادهای کودکانه: برای باز کردن مجاری بینی و آرام کردن تنفس در هنگام خواب، اما هرگز نباید مستقیما داخل بینی گذاشته شوند.
- وسایل مکش بینی کودک پسند: مانند سرنگ بینی یا دستگاه مکش بینی نوزفریدا، برای خارج کردن ترشحات غلیظ.
- قطره یا اسپری نمکی (سالین): کمک می کند ترشحات نرم شده و راحت تر خارج شوند.
دکتر سگورا بر آبرسانی کافی به نوزاد نیز تأکید می کند:
«مهم ترین اقدام این است که مطمئن شوید کودک مایعات کافی دریافت می کند. این مایعات شامل شیر مادر، شیر خشک، آب (برای کودکان بالای 6 ماه)، آبمیوه طبیعی یا سوپ سبک می شود. این کار به جایگزینی مایعات از دست رفته ناشی از آبریزش بینی و تب کمک کرده و روند بهبودی را سریع تر می کند.»
درمان دارویی و داروهای بدون نسخه آبریزش بینی در نوزادان
دکتر سگورا درباره داروهای بدون نسخه توضیح می دهد:
- زیر 4 سال: هیچ داروی سرماخوردگی یا آنفلوانزا نباید به کودک داده شود. تنها می توان از استامینوفن مخصوص نوزاد یا کودک طبق دوز تجویزشده توسط پزشک استفاده کرد.
- 4 تا 6 سال: داروی سرفه تنها در صورت توصیه پزشک مجاز است.
- بالای 6 سال: داروهای ضدسرفه می توانند استفاده شوند، به شرط رعایت کامل دستور مصرف دارو.
نکته مهم: هیچ گاه به کودکان زیر 18 سال آسپرین ندهید، زیرا می تواند باعث بروز سندرم ری (Reye Syndrome) شود که عارضه ای بسیار خطرناک است.
در صورت بروز عفونت های باکتریایی مانند سینوزیت، عفونت گوش یا ذات الریه، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
دکتر واورین می گوید که همیشه باید با پزشک اطفال یا ارائه دهنده خدمات سلامت تماس گرفت اگر:
- تنفس کودک به طور مداوم سریع تر از حالت عادی باشد.
- علائم فشار تنفسی مشاهده شود، مانند باز شدن بیش از حد سوراخ های بینی، یا حرکت مشهود عضلات قفسه سینه و گردن هنگام تنفس.
- کودک صداهای غیرطبیعی هنگام تنفس از گلو یا قفسه سینه ایجاد کند.
سایر علائم هشداردهنده:
- نوزادان زیر 3 ماه که هرگونه نشانه بیماری دارند (تماس فوری ضروری است).
- دمای بالای 38 درجه سانتی گراد در نوزادان زیر 3 ماه.
- دمای بالای 39 درجه سانتی گراد (معادل 102 درجه فارنهایت) در کودکان هر سنی.
- خستگی یا تحریک پذیری شدید.
- مشکل در تنفس مانند سوراخ های بینی باز، تنفس سریع یا دشوار.
- کبود شدن لب ها یا ناخن ها.
- اگر تب پایین آمده اما کودک همچنان بیمار به نظر می رسد، یا تب بیش از 24 ساعت در کودکان زیر 2 سال و بیش از 72 ساعت (سه روز) در کودکان 2 ساله و بزرگ تر ادامه داشته باشد.
سخنی از نی نی تینی
آبریزش بینی در نوزادان معمولا یک پدیده طبیعی و شایع است و اغلب ناشی از سرماخوردگی، آلرژی یا پاسخ بدن به عفونت های ویروسی است. والدین می توانند با استفاده از روش های خانگی مانند قطره های نمکی، بخور سرد، مکش بینی و تأمین مایعات کافی روند بهبود کودک خود را تسهیل کنند. همچنین، توجه به رنگ ترشحات، علائم تب، تنفس و رفتار کودک می تواند به تشخیص به موقع بیماری های جدی کمک کند. در صورت شک به بیماری های جدی یا مشاهده علائم هشداردهنده، تماس فوری با پزشک اطفال ضروری است.
شما والدین عزیز می توانید تجربیات خود در مدیریت آبریزش بینی در نوزادان را با دیگران به اشتراک بگذارید و سوالات خود را در بخش نظرات مطرح کنید. همچنین، توصیه های کاربردی خود درباره استفاده از ردیاب خواب نوزاد، نحوه تخلیه بینی و روش های آرام سازی کودک در شب را با ما درمیان بگذارید تا دیگر والدین نیز از تجربیات شما بهره مند شوند.
