پروژسترون یک هورمون حیاتی است که بدن شما پس از تخمک گذاری تولید می کند و نقشی اساسی در آماده سازی پوشش داخلی رحم برای بارداری دارد. این هورمون در طول چرخه قاعدگی افزایش و کاهش می یابد. اگر باردار نشوید، سطح پروژسترون کاهش یافته و منجر به قاعدگی می شود. اما اگر باردار شوید، تولید پروژسترون ادامه پیدا می کند تا پوشش رحم سالم بماند و از انقباضات زودرس جلوگیری شود. همچنین پروژسترون به رشد غدد تولید شیر در بدن کمک کرده و نقش مهمی در شیردهی پس از زایمان ایفا می کند. سطح این هورمون در دوران بارداری به طور مداوم افزایش می یابد و ما در این مقاله قصد داریم به کاهش پروژسترون در بارداری بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
کاهش پروژسترون در بارداری یعنی چه؟
کاهش پروژسترون، که به آن نقص فاز لوتئال نیز گفته می شود، زمانی اتفاق می افتد که تولید پروژسترون در مرحله لوتئال (پس از تخمک گذاری) کمتر از حد طبیعی باشد.
تأثیر کاهش پروژسترون بر بارداری
هنوز مشخص نیست که کاهش پروژسترون در بارداری چگونه بر آن تأثیر می گذارد. برخی کارشناسان معتقدند که این مسئله تأثیری ندارد، در حالی که دیگران می گویند بدون پروژسترون کافی، رحم برای بارداری آماده نمی شود و جنین نمی تواند در دیواره رحم کاشته شده و رشد کند.
با این حال، مطالعات نشان داده اند که زنانی که سقط جنین داشته اند، معمولا سطح پروژسترون پایین تری دارند. البته مشخص نیست که آیا سقط جنین باعث کاهش پروژسترون شده یا سطح پایین پروژسترون به سقط جنین کمک کرده است.
سطوح نرمال پروژسترون در بارداری
سطح پروژسترون در بارداری متفاوت است و پزشکان معمولا آن را اندازه گیری نمی کنند، مگر در مواردی که سابقه یا عوامل خطرناکی وجود داشته باشد.
محدوده نرمال سطح پروژسترون به شرح زیر است:
- قبل از تخمک گذاری: کمتر از 1 نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL)
- میانه چرخه قاعدگی: 5 تا 20 ng/mL
- سه ماهه اول بارداری: 11.2 تا 90 ng/mL
- سه ماهه دوم بارداری: 25.6 تا 89.4 ng/mL
- سه ماهه سوم بارداری: 48 تا بیش از 300 ng/mL
توجه داشته باشید که محدوده ها ممکن است بر اساس آزمایشگاه متفاوت باشد. بنابراین، در مورد نتایج با پزشک خود صحبت کنید.
آیا کاهش پروژسترون باعث ناباروری می شود؟
کاهش پروژسترون به تنهایی به عنوان علت ناباروری اثبات نشده است، اما ممکن است به عواملی مانند عدم لانه گزینی موفق جنین مرتبط باشد. زنانی که سطح پروژسترون پایینی دارند، ممکن است مشکلاتی در چرخه قاعدگی یا تخمک گذاری داشته باشند که می تواند بر باروری تأثیر بگذارد.
دلایل کاهش پروژسترون در بارداری
علت دقیق کاهش پروژسترون مشخص نیست، اما این وضعیت ممکن است به عوامل زیر مرتبط باشد:
- سقط جنین یا تهدید به سقط جنین
- حاملگی خارج از رحم
- پریودهای نامنظم یا عدم وقوع قاعدگی
علائم کاهش پروژسترون در بارداری
کاهش سطح پروژسترون ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- پریودهای نامنظم یا عدم وقوع قاعدگی
- سردرد یا میگرن
- تغییرات خلق وخو
- سقط جنین های مکرر
- لکه بینی در بارداری و درد شکمی
لازم به ذکر است که بسیاری از این علائم ممکن است به دلایل دیگری غیر از کاهش پروژسترون نیز رخ دهند.
آیا کاهش پروژسترون احتمال سقط جنین را افزایش می دهد؟
زنانی که سابقه سقط جنین دارند، اغلب سطح پروژسترون کمتری دارند. با این حال، هنوز مشخص نیست که کاهش پروژسترون در بارداری علت سقط جنین است یا نتیجه آن.
مطالعات نشان داده اند زنانی که جسم زرد (غده ای که پروژسترون تولید می کند) آن ها قبل از هفته هشتم بارداری برداشته شده، دچار سقط جنین شده اند. این موضوع نشان می دهد پروژسترون نقش مهمی در حمایت از بارداری در مراحل اولیه دارد.
آیا مکمل های پروژسترون از سقط جنین یا زایمان زودرس جلوگیری می کنند؟
محققان در حال بررسی تأثیر مکمل های پروژسترون بر پیشگیری از سقط جنین و زایمان زودرس هستند. نتایج مطالعات در این زمینه متناقض است، اما شواهد زیر در دسترس است:
پیشگیری از سقط جنین
در یک مطالعه روی بیش از 800 زن، استفاده از مکمل پروژسترون در زنانی که سابقه سقط جنین های مکرر و غیرقابل توضیح داشتند، افزایش معنی داری در نرخ تولد نوزاد زنده نشان نداد.
اما برخی مطالعات دیگر نشان داده اند که مکمل های پروژسترون می توانند در شرایط خاص به زنانی که سابقه سقط های مکرر داشته اند کمک کنند.
به عنوان مثال:
یک مطالعه روی بیش از 2000 زن در 14 آزمایش نشان داد که استفاده از پروژسترون تفاوتی در کاهش کلی خطر سقط جنین ایجاد نکرد. با این حال، این درمان در زنانی که سه مرتبه یا بیشتر از سه سقط مکرر داشتند، نرخ سقط را کاهش داد.
مطالعه دیگری تأثیرات مثبت کوچکی را برای زنانی که در اوایل بارداری دچار خونریزی واژینال شده و سابقه سقط داشتند، نشان داد.
کاهش زایمان زودرس
برای زنانی که دهانه رحم کوتاهی دارند (که ممکن است نشانه ای از زایمان زودرس باشد) بین هفته 16 بارداری تا هفته 24 بارداری، استفاده از ژل یا شیاف واژینال پروژسترون موثر بوده است.
در زنانی که یک بار سابقه زایمان زودرس قبل از هفته 36 بارداری داشته اند، استفاده از مکمل پروژسترون در دوران بارداری خطر زایمان زودرس را کاهش داده است.
البته یک مطالعه صورت گرفته دیگر این یافته را تأیید نکرد؛ اما به دلیل نمونه کوچک مطالعه، نتیجه گیری قطعی امکان پذیر نبود.
توجه داشته باشید که درمان با پروژسترون در موارد بارداری دوقلو یا چندقلو برای پیشگیری از زایمان زودرس مؤثر نبوده است.
با وجود نتایج متناقض، به دلیل حداقل بودن عوارض جانبی و احتمال تأثیر مثبت، مکمل های پروژسترون به برخی زنان تجویز می شود تا خطر سقط یا زایمان زودرس در آن ها کاهش یابد.
درمان کاهش پروژسترون در بارداری
اگر سطح پروژسترون شما پایین است و سابقه سقط های مکرر، زایمان زودرس، یا دهانه رحم کوتاه دارید، پزشک ممکن است از یک شکل مصنوعی پروژسترون برای درمان استفاده کند. همچنین، اگر تحت درمان IVF (لقاح مصنوعی) هستید، ممکن است برای شما پروژسترون تجویز شود.
گزینه های درمانی پروژسترون
تزریق پروژسترون (17P)
به صورت هفتگی برای پیشگیری از زایمان زودرس یا برای زنانی که IVF انجام می دهند.
ژل یا شیاف واژینال پروژسترون
- برای زنانی که تحت IVF قرار دارند.
- برای زنانی که دهانه رحم کوتاه تر از 2.5 سانتی متر دارند.
شیاف ها با استفاده از اپلیکاتوری مشابه تامپون یک یا دو بار در روز استفاده می شوند.
قرص های خوراکی پروژسترون
این قرص ها برای زنانی که سابقه سقط جنین دارند، تجویز می شوند.
دوره درمان کاهش پروژسترون در بارداری
- برای زنانی با دهانه رحم کوتاه یا سابقه زایمان زودرس، درمان از هفته 16 بارداری تا هفته 20 بارداری شروع شده و در هفته 34 بارداری تا هفته 36 بارداری پایان می یابد.
- برای زنانی که به دلیل سقط های مکرر یا IVF تحت درمان هستند، درمان از زمان تخمک گذاری یا به محض باردار شدن آغاز شده و تا حدود هفته 8 بارداری تا هفته 10 بارداری ادامه دارد.
نکات مهم:
- درمان با پروژسترون برای زنان باردار چندقلو مؤثر نبوده است.
- به طور کلی، درمان با پروژسترون کم خطر در نظر گرفته می شود، اما هر روش درمانی ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. بنابراین، درباره مزایا و معایب با پزشک خود مشورت کنید.
پروژسترون نقش بسیار مهمی در سلامت بارداری و تنظیم چرخه قاعدگی دارد. اگر با علائمی مانند سقط های مکرر، پریود نامنظم یا لکه بینی مواجه هستید، حتما با پزشک خود صحبت کنید.
