کاوازاکی در کودکان چیست و چرا باید آن را جدی گرفت؟
کاوازاکی در کودکان یک بیماری التهابی است که باعث تورم و التهاب در دیواره رگ های خونی کوچک و متوسط می شود؛ رگ هایی که وظیفه رساندن خون به بخش های مختلف بدن را بر عهده دارند. این بیماری بیشتر شریان های قلبی کودکان را درگیر می کند. شریان های قلبی، خون سرشار از اکسیژن را به عضله قلب می رسانند و سلامت آن ها برای عملکرد طبیعی قلب حیاتی است.
کاوازاکی در کودکان گاهی با نام سندرم مخاطی پوستی غدد لنفاوی نیز شناخته می شود. دلیل این نام گذاری آن است که این بیماری علاوه بر رگ های خونی، باعث التهاب غدد لنفاوی و همچنین مخاط داخل دهان، بینی، چشم ها و گلو می شود. همین درگیری همزمان چند بخش از بدن باعث می شود علائم بیماری متنوع و گاهی گیج کننده باشد.
کودک مبتلا به کاوازاکی ممکن است دچار تب بالا، تورم دست ها و پاها همراه با پوسته ریزی پوست، قرمزی چشم ها و قرمزی زبان شود. با وجود این علائم نگران کننده، خبر خوب این است که کاوازاکی در کودکان اغلب قابل درمان است. اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود و درمان زودهنگام آغاز شود، بیشتر کودکان به طور کامل بهبود پیدا می کنند و دچار عوارض طولانی مدت نمی شوند.
علائم کاوازاکی در کودکان
مهم ترین علامت کاوازاکی در کودکان تب بالاست. تب معمولا بیشتر از 39 درجه سانتی گراد بوده و حداقل پنج روز ادامه دارد. علاوه بر تب، کودک باید دست کم چهار مورد از علائم زیر را داشته باشد تا تشخیص کاوازاکی مطرح شود.
علائم اصلی کاوازاکی در کودکان
- بثورات پوستی در ناحیه مرکزی بدن یا اطراف ناحیه تناسلی
- بزرگ شدن یکی از غدد لنفاوی گردن
- قرمزی شدید چشم ها بدون ترشحات چرکی یا غلیظ
- لب های قرمز، خشک و ترک خورده به همراه زبان قرمز و متورم (که گاهی به آن «زبان توت فرنگی» گفته می شود)
- تورم و قرمزی کف دست ها و کف پاها
در مراحل بعدی، ممکن است پوست نوک انگشتان دست و پا شروع به پوسته ریزی کند. نکته مهم این است که این علائم لزوما هم زمان ظاهر نمی شوند. حتی اگر یکی از علائم از بین رفته باشد، لازم است پزشک کودک را در جریان آن قرار دهید.
سایر علائم احتمالی کاوازاکی در کودکان
برخی کودکان ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند که شامل موارد زیر است:
- دل درد یا درد شکم
- اسهال
- بی قراری و تحریک پذیری غیرعادی
- درد مفاصل
- استفراغ
در برخی موارد، کودک تب بالا به مدت پنج روز یا بیشتر دارد اما کمتر از چهار علامت اصلی را نشان می دهد. در این شرایط، ممکن است کودک دچار کاوازاکی ناقص شده باشد. کاوازاکی ناقص همچنان می تواند به شریان های قلب آسیب بزند و به همین دلیل، این کودکان نیز باید حداکثر تا 10 روز پس از شروع علائم تحت درمان قرار بگیرند.
جالب است بدانید که علائم کاوازاکی در کودکان می تواند شبیه بیماری دیگری به نام سندرم التهابی چندسیستمی کودکان باشد. این سندرم در برخی کودکان پس از ابتلا به کووید-19 مشاهده شده و تشخیص دقیق آن تنها توسط پزشک امکان پذیر است.
علت بروز کاوازاکی در کودکان چیست؟
تا امروز، علت دقیق کاوازاکی در کودکان مشخص نشده است. متخصصان معتقدند این بیماری مسری نیست و از کودکی به کودک دیگر منتقل نمی شود. برخی پژوهش ها احتمال می دهند که کاوازاکی پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی بروز کند یا با عوامل محیطی خاصی در ارتباط باشد.
همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد عوامل ژنتیکی می توانند نقش مهمی در بروز این بیماری داشته باشند. به این معنا که برخی کودکان به طور ژنتیکی آمادگی بیشتری برای ابتلا به کاوازاکی دارند.
عوامل خطر کاوازاکی در کودکان
سه عامل اصلی وجود دارد که خطر ابتلا به کاوازاکی را افزایش می دهد:
سن
کودکان زیر پنج سال بیشترین میزان ابتلا به کاوازاکی را دارند. با این حال، بیماری می تواند در سنین بالاتر نیز دیده شود.
جنسیت
کودکانی که در بدو تولد جنسیت پسر برای آن ها ثبت شده است، کمی بیشتر از دختران در معرض ابتلا به کاوازاکی هستند.
نژاد و زمینه قومی
کودکان با ریشه آسیایی یا ساکن مناطق اقیانوس آرام، بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. همچنین مشاهده شده که کاوازاکی در فصل های خاصی از سال شایع تر است. در مناطقی با آب وهوای مشابه آمریکای شمالی، این بیماری بیشتر در زمستان و اوایل بهار دیده می شود.
عوارض کاوازاکی در کودکان
کاوازاکی در کودکان یکی از مهم ترین علل بیماری های قلبی در کودکان کشورهای توسعه یافته به شمار می رود. خوشبختانه، با درمان مناسب و به موقع، بیشتر کودکان دچار عوارض دائمی نمی شوند.
عوارض قلبی احتمالی
- التهاب و تورم رگ های خونی، به ویژه شریان هایی که خون را به قلب می رسانند
- التهاب عضله قلب
- مشکلات دریچه های قلب
هر یک از این مشکلات می تواند عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار دهد. التهاب شریان های قلب ممکن است باعث ضعیف شدن دیواره آن ها شود و حالتی به نام آنوریسم یا برآمدگی دیواره رگ ایجاد کند. آنوریسم خطر تشکیل لخته خون را افزایش می دهد و این لخته ها می توانند باعث سکته قلبی یا خونریزی داخلی شوند.
در موارد نادر، اگر آسیب شدید به شریان های قلب ایجاد شود، کاوازاکی در کودکان می تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل، تشخیص سریع و درمان اصولی اهمیت حیاتی دارد.
درمان کاوازاکی در کودکان چگونه انجام می شود؟
درمان کاوازاکی معمولا در بیمارستان انجام می شود، به ویژه در روزهای اول بیماری. هدف اصلی درمان، کاهش التهاب، پایین آوردن تب و پیشگیری از آسیب به رگ های قلب است.
1. تزریق ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG)
اصلی ترین و مؤثرترین درمان کاوازاکی در کودکان تزریق دارویی به نام ایمونوگلوبولین وریدی است.
- این دارو از آنتی بادی های آماده ساخته شده است
- معمولا به صورت تزریق وریدی و طی چند ساعت انجام می شود
- بهترین زمان تزریق، در 10 روز اول شروع علائم است
تزریق IVIG باعث می شود:
- تب کودک سریع تر کاهش پیدا کند
- التهاب رگ ها کم شود
- خطر آسیب به شریان های قلب به طور چشمگیری کاهش یابد
بر اساس منابع معتبر پزشکی از جمله انجمن قلب ایران و متون تخصصی کودکان، بیشتر کودکان تنها با یک نوبت IVIG بهبود قابل توجهی پیدا می کنند.
2. آسپیرین (با دوز کنترل شده)
برخلاف بسیاری از بیماری های کودکان، در کاوازاکی در کودکان از آسپیرین استفاده می شود، اما فقط تحت نظر پزشک.
نقش آسپیرین در درمان:
- در مرحله حاد بیماری: کاهش التهاب و تب
- در مراحل بعدی: رقیق کردن خون و پیشگیری از لخته شدن
دوز آسپیرین به تدریج کاهش داده می شود و ممکن است کودک برای چند هفته یا حتی چند ماه آن را مصرف کند. مصرف خودسرانه آسپیرین برای کودکان بسیار خطرناک است و فقط باید طبق دستور پزشک انجام شود.
3. درمان کاوازاکی مقاوم به IVIG
در تعداد کمی از کودکان، تب و التهاب با تزریق اول IVIG کاملا کنترل نمی شود. به این حالت کاوازاکی مقاوم گفته می شود.
در این شرایط ممکن است پزشک:
- تزریق مجدد IVIG انجام دهد
- از داروهای کورتونی مانند کورتیکواستروئیدها استفاده کند
- یا در موارد خاص، داروهای ضدالتهابی قوی تر تجویز کند
این تصمیم ها بر اساس وضعیت کودک و نتایج آزمایش ها گرفته می شود.
4. پایش قلب در درمان کاوازاکی در کودکان
از آنجا که کاوازاکی می تواند به قلب آسیب بزند، بررسی وضعیت قلب بخش جدایی ناپذیر درمان است.
اقدامات مهم قلبی:
- انجام اکوکاردیوگرافی برای بررسی شریان های قلب
- تکرار اکو در هفته ها و ماه های بعد
- پیگیری طولانی مدت در صورت وجود درگیری عروق قلبی
حتی اگر کودک ظاهرا بهبود پیدا کند، پیگیری های قلبی بسیار مهم است.
5. مراقبت های بعد از درمان کاوازاکی
پس از ترخیص از بیمارستان:
- کودک باید به طور منظم ویزیت شود
- مصرف داروها دقیقا طبق دستور ادامه یابد
- در صورت بروز تب، درد قفسه سینه یا بی حالی شدید، سریعا به پزشک مراجعه شود
در کودکانی که دچار عوارض قلبی نشده اند، معمولا پس از چند ماه می توان داروها را قطع کرد و کودک زندگی کاملا طبیعی خواهد داشت.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما تب دارد که بیش از سه روز ادامه پیدا کرده است، حتما با پزشک یا مرکز درمانی تماس بگیرید. درمان کاوازاکی در کودکان اگر در 10 روز اول شروع بیماری انجام شود، می تواند به طور چشمگیری خطر آسیب دائمی به شریان های قلب را کاهش دهد. تعلل در مراجعه ممکن است عوارض قلبی جبران ناپذیری ایجاد کند.
سخنی از نی نی تینی
کاوازاکی در کودکان بیماری ای است که اگرچه نادر به نظر می رسد، اما می تواند پیامدهای جدی برای قلب کودک داشته باشد. تب طولانی مدت همراه با علائم پوستی، چشمی و مخاطی نباید نادیده گرفته شود. آگاهی والدین، به ویژه مادران، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و جلوگیری از عوارض خطرناک این بیماری دارد. مراجعه سریع به پزشک و شروع درمان در زمان مناسب، کلید اصلی حفظ سلامت قلب کودک است.
اگر تجربه ای از مواجهه با کاوازاکی در کودکان دارید یا پرسشی درباره علائم و درمان این بیماری برایتان مطرح است، در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید. همچنین این مطلب را با والدینی که نگران سلامت فرزندشان هستند به اشتراک بگذارید.
