باریم انما چیست و چه کاربردی دارد؟
باریم انما که با نام های «تنقیه کنتراست دار» یا «تصویربرداری از دستگاه گوارش تحتانی» نیز شناخته می شود، نوعی تصویربرداری ویژه با اشعه ایکس از روده بزرگ است. در این روش، روده شما با یک ماده حاجب به نام باریم پر می شود تا تصاویر در رادیوگرافی واضح تر و دقیق تر دیده شوند.
در طول انجام باریم انما، یک متخصص مراقبت سلامت، ماده باریم را مانند تنقیه از طریق مقعد وارد روده می کند و سپس تصاویر اشعه ایکس گرفته می شود.
در تصویربرداری، فرد معمولا روی تخت دراز می کشد و دستگاه اشعه ایکس از ناحیه شکم او تصویربرداری می کند. این تصاویر، عبور باریم در داخل روده بزرگ را نشان می دهند و به پزشک کمک می کنند وضعیت بخش تحتانی دستگاه گوارش را بهتر بررسی کند.
باریم انما یک آزمایش تصویربرداری از بخش پایینی روده است که پیش از آن، باریم از طریق راست روده وارد بدن می شود تا نقش ماده حاجب را ایفا کند.
باریم یک ماده سفید و گچی رنگ است که دیواره داخلی روده را می پوشاند و باعث می شود ساختارهای داخلی در تصویر اشعه ایکس با وضوح بسیار بیشتری دیده شوند. از آنجا که باریم یک ماده حاجب است، به پزشک اجازه می دهد بی نظمی ها، توده ها یا تغییرات غیرطبیعی را بهتر تشخیص دهد. به همین دلیل به این روش، تنقیه کنتراست دار یا باریم انما نیز گفته می شود.
دو نوع اصلی از باریم انما وجود دارد:
- باریم انمای تک کنتراست: فقط از ماده باریم برای ایجاد کنتراست استفاده می شود.
- باریم انمای دوکنتراست: علاوه بر باریم، مقداری هوا نیز به داخل روده دمیده می شود تا روده بازتر شده و جزئیات بیشتری در تصویر دیده شود.
در روش دوکنتراست، پزشک می تواند سطح داخلی روده را با دقت بالاتری بررسی کند که برای تشخیص برخی بیماری ها بسیار مفید است.
چرا ممکن است نیاز به باریم انما داشته باشید؟
ممکن است پزشک در صورت مشاهده برخی نشانه ها و علائم غیرطبیعی در روده بزرگ، انجام باریم انما را پیشنهاد دهد. این علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:
- خونریزی از مقعد یا وجود خون در مدفوع
- تغییر در عادات اجابت مزاج (مانند کم یا زیاد شدن دفعات دفع)
- اسهال مزمن بدون علت مشخص
- درد مبهم و طولانی در قسمت پایین شکم
- کاهش وزن غیرقابل توجیه
این آزمایش می تواند مشکلاتی را در روده شما نشان دهد که دلیل این علائم هستند، از جمله:
- فیستول مقعدی
- انسداد روده
- پولیپ های روده بزرگ
- دیورتیکولوز (برجستگی های کوچک دیواره روده)
- کولیت اولسراتیو (التهاب و زخم روده بزرگ)
آزمایش باریم انما یا همان «بررسی دستگاه گوارش تحتانی»، تنها یکی از چندین روش بررسی این بخش از بدن است. امروزه روش هایی مانند کولونوسکوپی یا کولونوگرافی نیز رایج هستند و در بسیاری از موارد دقت بالاتری دارند.
با این حال، در برخی افراد، باریم انما هنوز هم گزینه مناسب تری محسوب می شود، برای مثال:
- دسترسی به آن نسبت به کولونوسکوپی در برخی مراکز درمانی ساده تر است.
- نسبت به کولونوسکوپی کمتر تهاجمی است و معمولا نیازی به بیهوشی ندارد.
- برخی افراد به رنگ های کنتراست مورد استفاده در کولونوگرافی حساسیت دارند، اما به باریم واکنش آلرژیک نشان نمی دهند.
- گاهی پزشک به دنبال مورد خاصی است که در عکس ساده اشعه ایکس با باریم بهتر دیده می شود.
باریم انما چگونه کار می کند؟
در تصویربرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی)، مقدار کمی تابش برای ایجاد تصویر از اندام ها و بافت های داخلی بدن استفاده می شود. در باریم انما از نوع خاصی از اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی استفاده می شود.
فلوروسکوپی مانند یک فیلم زنده از داخل بدن است و حرکت اندام ها را در لحظه نشان می دهد. این ویژگی به پزشک کمک می کند عملکرد روده را بهتر ببیند. ماده حاجبی مانند باریم نیز سبب می شود ساختارهای داخلی شفاف تر دیده شوند و حتی حرکت مایع در روده قابل مشاهده باشد.
چگونه برای باریم انما آماده شوم؟
برای اینکه نتیجه باریم انما دقیق و قابل اعتماد باشد، روده باید کاملا تخلیه شده و تمیز باشد. به همین دلیل، پزشک معمولا یک برنامه خاص پاک سازی روده برای شما تجویز می کند. این فرآیند شبیه آمادگی قبل از کولونوسکوپی است.
در بیشتر مواقع، این آمادگی شامل موارد زیر است:
- مصرف یک ملین خوراکی طبق دستور پزشک
- رعایت رژیم مایعات شفاف مانند آب، آب سیب صاف شده، چای کم رنگ یا سوپ صاف
- پرهیز از غذاهای جامد برای یک تا چند روز پیش از آزمایش
همچنین باید پزشک خود را از تمامی موارد زیر مطلع کنید:
در صورت بارداری یا برخی بیماری ها، ممکن است زمان آزمایش تغییر کند یا دستورالعمل های خاص تری به شما داده شود.
در طول انجام باریم انما چه اتفاقی می افتد؟
آزمایش باریم انما معمولا توسط پزشک رادیولوژی یا تکنسین تصویربرداری در بیمارستان یا مرکز تصویربرداری انجام می شود و حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.
مراحل انجام به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- ابتدا لباس مخصوص بیمارستان می پوشید و روی تخت معاینه به پهلو دراز می کشید.
- برای این آزمایش، بیهوشی یا آرام بخش استفاده نمی شود، بنابراین هوشیار هستید و می توانید با کادر درمان صحبت کنید.
- یک لوله باریک و آغشته به ژل روان کننده به آرامی وارد مقعد می شود.
- از طریق این لوله، مایع باریم وارد روده می گردد.
- در نوع دوکنتراست، مقداری هوا نیز وارد روده می شود.
- در حالی که باریم در روده پخش می شود، تصاویر اشعه ایکس گرفته می شوند. ممکن است از شما خواسته شود نفس خود را نگه دارید یا در وضعیت های مختلف قرار بگیرید.
- سپس بالون انتهای لوله خالی می شود و باریم از روده خارج می گردد. مقداری از آن ممکن است باقی بماند، به همین دلیل یک توالت یا لگن در نزدیکی شما خواهد بود.
در هنگام ورود مایع، ممکن است احساس پُری، فشار یا نیاز به دفع داشته باشید. این احساس طبیعی است و معمولا نگران کننده نیست، زیرا بالون انتهای لوله مانع نشت می شود.
عوارض و خطرات احتمالی باریم انما چیست؟
شایع ترین عارضه بعد از باریم انما، یبوست است. برای پیشگیری از این مشکل، توصیه می شود بعد از انجام آزمایش مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید. در اغلب افراد این مشکل خفیف است، اما در موارد نادر، ممکن است باعث انسداد روده شود.
برخی ملین هایی که قبل از آزمایش استفاده می شوند، به ندرت ممکن است باعث اختلال در تعادل الکترولیت ها یا آسیب کلیوی شوند، به خصوص در افرادی که بیماری زمینه ای دارند. پزشک بر اساس شرایط شما، مناسب ترین نوع را تجویز می کند.
عوارض نادر دیگر شامل موارد زیر هستند:
- واکنش آلرژیک به باریم (بسیار نادر)
- نشت باریم در صورت وجود پارگی در روده
- آسیب ناشی از اشعه ایکس به جنین در صورت بارداری
به همین دلیل، اطلاع دادن درباره بارداری یا احتمال آن، بسیار مهم است.
بعد از انجام باریم انما چه انتظاری داشته باشم؟
پس از پایان باریم انما، معمولا می توانید به رژیم غذایی و فعالیت های روزمره خود بازگردید. ممکن است تا چند ساعت احساس نفخ یا ناراحتی خفیف در شکم داشته باشید که به تدریج برطرف می شود.
همچنین رنگ مدفوع شما ممکن است برای چند روز کمی سفید یا روشن تر از معمول باشد که به دلیل وجود بقایای باریم است و جای نگرانی ندارد.
اگر احساس کردید قادر به دفع مدفوع یا گاز نیستید، بهتر است با پزشک تماس بگیرید تا راهکارهای لازم را به شما ارائه دهد.
پاسخ آزمایش معمولا پس از چند روز آماده می شود. پزشک نتیجه گزارش رادیولوژی را دریافت کرده و درباره مراحل بعدی با شما صحبت خواهد کرد.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر پس از انجام باریم انما، با پزشک یا مرکز درمانی تماس بگیرید:
- وجود خون در مدفوع
- سرگیجه یا ضعف شدید
- تب
- درد شدید یا تورم شکم
- عدم دفع مدفوع یا گاز بعد از دو روز
این علائم نادر هستند، اما نیاز به بررسی فوری دارند.
سخنی از نی نی تینی
باریم انما یکی از چندین آزمایشی است که پزشک می تواند برای یافتن علت مشکلات گوارشی پیشنهاد کند. آزمایش های مرتبط با دستگاه گوارش ممکن است برای برخی افراد کمی ناراحت کننده یا خجالت آور به نظر برسند، اما تیم درمانی تلاش می کند این فرآیند را تا حد ممکن راحت، امن و محترمانه انجام دهد.
بسیاری از افراد بعد از انجام این تست متوجه می شوند که تجربه آن خیلی ساده تر از چیزی بوده که انتظار داشتند. از همه مهم تر، این آزمایش می تواند علت اصلی مشکل را آشکار کند و مسیر درمان مناسب را مشخص نماید.
در صورت داشتن مشکلات گوارشی، بهترین کار آن است که از تخصص پزشکان باتجربه حوزه گوارش کمک بگیرید تا با آرامش خیال مراحل بررسی و درمان را طی کنید.
اگر هنوز درباره باریم انما سؤالی در ذهن دارید یا تجربه ای از این آزمایش داشته اید، آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. پاسخ کارشناسان ما می تواند به شما و سایر بانوان در تصمیم گیری بهتر کمک کند.
