بارداری دوره ای بسیار حساس و سرنوشت ساز در زندگی هر خانم است. در این دوران، کوچک ترین تصمیم پزشکی می تواند روی سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارد. به همین دلیل، زمانی که صحبت از روش های تشخیصی یا درمانی مانند آنژیوگرافی در بارداری می شود، نگرانی های زیادی به وجود می آید. بسیاری از مادران باردار نمی دانند که آیا انجام این روش ایمن است یا نه و در چه شرایطی واقعا ضرورت دارد.
آنژیوگرافی در بارداری چیست؟
آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی رگ های خونی قلب یا سایر بخش های بدن در دوران بارداری انجام می شود. در این روش، ماده حاجب مخصوصی به رگ تزریق شده و با کمک اشعه ایکس، مسیر جریان خون بررسی می گردد. هدف اصلی از انجام این کار، تشخیص تنگی، انسداد یا ناهنجاری در عروق است.
در شرایط عادی، آنژیوگرافی یک روش نسبتا رایج است، اما وقتی پای جنین در میان است، موضوع پیچیده تر می شود. به همین دلیل انجام آنژیوگرافی فقط در شرایط خاص و با بررسی دقیق فواید و خطرات آن صورت می گیرد.
آیا آنژیوگرافی در بارداری خطرناک است؟
یکی از مهم ترین دغدغه های مادران درباره آنژیوگرافی در بارداری میزان خطر آن برای جنین است. اشعه ایکس و ماده حاجب می توانند بالقوه روی رشد جنین اثر بگذارند. با این حال، در شرایط اضطراری و تهدیدکننده زندگی مادر، پزشکان ممکن است انجام آنژیوگرافی در بارداری را ضروری بدانند، زیرا سلامت مادر مستقیما با سلامت جنین در ارتباط است.
امروزه با استفاده از تجهیزات پیشرفته و دوز بسیار کم اشعه، خطرات به حداقل رسیده است. همچنین با پوشاندن شکم با محافظ های مخصوص، تلاش می شود که جنین تا حد ممکن در برابر تابش محافظت شود.
در چه شرایطی آنژیوگرافی در بارداری انجام می شود؟
پزشکان تنها زمانی آنژیوگرافی را پیشنهاد می کنند که هیچ راه جایگزین امن تری وجود نداشته باشد و جان مادر در معرض خطر باشد. برخی از این شرایط شامل موارد زیر هستند:
- درد شدید قفسه سینه مشکوک به سکته قلبی
- تنگی نفس ناگهانی و شدید
- مشکوک بودن به لخته خون در ریه
- ناهنجاری های خطرناک عروق قلب
- سابقه بیماری شدید قلبی همراه با بدتر شدن علائم
در چنین شرایطی، تأخیر در تشخیص می تواند عواقب جدی تری نسبت به خود آنژیوگرافی در بارداری داشته باشد.
آیا جایگزینی برای آنژیوگرافی در بارداری وجود دارد؟
قبل از تصمیم نهایی برای انجام آنژیوگرافی، پزشکان ابتدا از روش های کم خطرتر استفاده می کنند. این روش ها معمولا عبارت اند از:
- اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب)
- MRI بدون ماده حاجب
- سونوگرافی داپلر
- آزمایش خون و نوار قلب
در بسیاری از موارد، همین روش ها اطلاعات کافی برای تشخیص اولیه را در اختیار پزشک قرار می دهند و نیازی به آنژیوگرافی در بارداری نخواهد بود. اما اگر نتیجه مبهم باشد، آن گاه پزشک ممکن است چاره ای جز انجام آن نداشته باشد.
تأثیر آنژیوگرافی در بارداری بر جنین
تأثیر آنژیوگرافی در بارداری بر جنین به چند عامل مهم بستگی دارد؛ از جمله سن بارداری، میزان اشعه، مدت زمان انجام آن و نوع ماده حاجب. به طور کلی، سه ماهه اول بارداری حساس ترین دوره برای جنین است. به همین دلیل در صورت امکان، پزشکان ترجیح می دهند آنژیوگرافی را به سه ماهه دوم یا سوم موکول کنند.
خوشبختانه مطالعات نشان داده اند که در صورت رعایت استانداردها و کنترل دقیق تابش، احتمال آسیب جدی به جنین بسیار کم است. با این حال، تصمیم گیری در این زمینه باید کاملا فردی و با نظر متخصص صورت گیرد.
آمادگی های لازم قبل از آنژیوگرافی در بارداری
اگر بنا به نظر پزشک قرار است آنژیوگرافی انجام شود، لازم است مادر یک سری اقدامات و مراقبت ها را رعایت کند تا خطرات به حداقل برسد:
- اطلاع کامل پزشک از بارداری و سن دقیق آن
- بررسی حساسیت به ماده حاجب
- انجام آزمایش های لازم پیش از عمل
- نوشیدن آب کافی قبل و بعد از انجام آن
- حضور متخصص زنان در کنار تیم پزشکی
این آمادگی ها کمک می کنند تا آنژیوگرافی در بارداری با ایمنی بیشتری انجام شود.
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی در بارداری
بعد از انجام آنژیوگرافی، لازم است مادر تحت نظر باشد و هر تغییر غیرعادی را گزارش دهد. استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان و پیگیری منظم وضعیت جنین از جمله موارد ضروری است.
همچنین پزشک ممکن است سونوگرافی های کنترلی بیشتری برای اطمینان از سلامت جنین تجویز کند. رعایت این توصیه ها می تواند خیال شما را تا حد زیادی راحت تر کند.
نقش سبک زندگی در پیشگیری از نیاز به آنژیوگرافی در بارداری
بسیاری از مشکلات قلبی که منجر به انجام آنژیوگرافی در بارداری می شوند، قابل پیشگیری هستند. با رعایت یک سبک زندگی سالم، می توان خطر بروز چنین مشکلاتی را کاهش داد:
- داشتن تغذیه سالم و متعادل
- دوری از استرس زیاد
- کنترل وزن در محدوده مناسب
- فعالیت بدنی سبک و منظم با مشورت پزشک
- ترک مصرف دخانیات (حتی تماس با دود)
این اقدامات ساده می توانند نقش بزرگی در سلامت قلب و کاهش نیاز به آنژیوگرافی در بارداری داشته باشند.
آنژیوگرافی در بارداری از نگاه متخصصان ایرانی
بر اساس نظر متخصصان قلب و زنان در ایران، آنژیوگرافی در بارداری باید فقط در شرایط خاص و اورژانسی انجام شود. تأکید می شود که پیش از آن، همه راهکارهای تشخیصی بی خطر امتحان شوند. همچنین حضور تیم مشترک شامل متخصص قلب، متخصص زنان و رادیولوژیست برای انجام ایمن تر این روش ضروری است.
این نگاه محتاطانه باعث شده است که در سال های اخیر، موارد انجام آنژیوگرافی بسیار محدود و کنترل شده باشد.
سخنی از نی نی تینی
آنژیوگرافی در بارداری اگرچه با نگرانی هایی همراه است، اما در بعضی شرایط می تواند یک اقدام نجات بخش برای مادر و در نهایت برای جنین باشد. مهم ترین موضوع، ضرورت پزشکی، زمان مناسب و رعایت تمام پروتکل های ایمنی است. هیچ گاه نباید بدون نظر متخصص و بررسی دقیق، این کار انجام شود.
آگاهی داشتن، گفت وگوی صادقانه با پزشک و پیگیری منظم وضعیت بارداری باعث می شود بتوانید بهترین تصمیم را برای خود و فرزندتان بگیرید.
اگر شما یا اطرافیانتان تجربه ای درباره آنژیوگرافی در بارداری دارید، حتما در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. سوالات و نگرانی های خود را بنویسید تا متخصصان ما در کوتاه ترین زمان پاسخ دهند. همراهی شما، به مادران دیگر کمک بزرگی خواهد کرد.
