دیفتری در کودکان یک بیماری باکتریایی جدی است که می تواند گلو، بینی، لوزه ها یا پوست را درگیر کند. این بیماری اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، ممکن است عوارض خطرناکی برای قلب، کلیه و سیستم عصبی کودک ایجاد کند. خوشبختانه واکسیناسیون و مراقبت های بهداشتی مناسب، می تواند ریسک ابتلا را به طور چشمگیری کاهش دهد. در این مقاله در مورد این بیماری در کودکان توضیح خواهیم داد.
دیفتری در کودکان چیست؟
دیفتری یک بیماری عفونی است که توسط باکتری ایجاد می شود و می تواند کودکان را درگیر کند. این بیماری به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
- دیفتری تنفسی: این نوع دیفتری بیشتر بر روی گلو، بینی و لوزه ها تأثیر می گذارد.
- دیفتری پوستی (جلدی): این نوع بیشتر روی پوست ظاهر می شود و باعث ایجاد ضایعات یا لکه های زرد روی پوست می شود.
دیفتری در گذشته، به ویژه در اوایل قرن بیستم، بیماری شایعی در کودکان بود. با این حال، واکسن های پیشگیرانه باعث شده اند که امروز این بیماری در کشورهایی مانند ایران و سایر کشورهای توسعه یافته بسیار نادر شود.
علت دیفتری در کودکان
باکتری های دیفتری می توانند از طریق بینی و دهان وارد بدن کودک شوند. علاوه بر این، اگر پوست کودک زخمی یا آسیب دیده باشد، باکتری می تواند از طریق آن وارد بدن شود.
انتقال بیماری معمولا از طریق قطرات معلق در هوا انجام می شود؛ یعنی زمانی که فرد مبتلا سرفه، عطسه یا حتی خنده می کند، باکتری ها می توانند به دیگران منتقل شوند.
این موضوع نشان می دهد که رعایت بهداشت دهان و دست ها و جلوگیری از تماس با افراد مبتلا، نقش مهمی در پیشگیری از دیفتری دارد.
علائم دیفتری در کودکان
علائم دیفتری در کودکان معمولا دو تا پنج روز بعد از تماس با باکتری ظاهر می شوند و ممکن است در هر کودک متفاوت باشند. رایج ترین علائم عبارتند از:
علائم دیفتری تنفسی
- گلودرد شدید و ناراحتی هنگام بلع
- مشکلات تنفسی، از جمله نفس تنگی
- تب خفیف
- تغییر صدا و خش دار شدن صدا
- صدای سوت هنگام دمیدن هوا (استریدور)
- بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن
- افزایش ضربان قلب
- آبریزش بینی
- تورم در سقف دهان
علائم دیفتری پوستی
علائم دیفتری پوستی معمولا خفیف تر است و شامل لکه های زرد یا ضایعات روی پوست می شود.
چون علائم دیفتری در کودکان ممکن است شبیه برخی بیماری های دیگر باشد، بهتر است کودک توسط پزشک معاینه شود تا تشخیص قطعی داده شود.
تشخیص دیفتری در کودکان
پزشک معمولا ابتدا علائم و سوابق پزشکی کودک را بررسی می کند و معاینه فیزیکی انجام می دهد.
در برخی موارد، نمونه گیری از دهان یا حلق کودک (کشت باکتری) برای تأیید تشخیص دیفتری لازم است.
تشخیص به موقع بیماری بسیار مهم است، زیرا شروع سریع درمان می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
درمان دیفتری در کودکان
درمان دیفتری بسته به شدت بیماری، سن کودک، سلامت عمومی و نوع دیفتری متفاوت است.
- دیفتری تنفسی: معمولا با آنتی بیوتیک ها درمان می شود تا قبل از اینکه سموم باکتری وارد خون شوند، کنترل بیماری انجام شود. در برخی موارد، آنتی توکسین نیز همراه با آنتی بیوتیک ها تجویز می شود.
- اگر کودک مشکلات تنفسی شدید داشته باشد، ممکن است نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی یا همان ونتیلاتور پیدا کند. در این شرایط، لوله ای در جلوی نای (تراشه) قرار داده می شود تا تنفس کودک آسان شود. این لوله تا زمانی که نیاز است در جای خود باقی می ماند و پس از بهبود کودک، برداشته می شود.
همیشه با پزشک کودک درباره مزایا، خطرات و عوارض احتمالی داروها صحبت کنید تا درمان ایمن و مؤثر انجام شود.
عوارض دیفتری در کودکان
باکتری دیفتری سم هایی تولید می کند که وارد خون می شوند و می توانند باعث آسیب به بخش های مختلف بدن شوند. مهم ترین عوارض دیفتری شامل:
- آسیب به قلب: مشکلات ریتم قلب و ضعف عضله قلب
- آسیب به کلیه ها: کاهش عملکرد کلیه و بروز عفونت های ثانویه
- آسیب به سیستم عصبی: ضعف عضلانی، مشکلات در بلع و حرکت دست و پا
- مشکلات تنفسی شدید: در موارد حاد، انسداد راه هوایی می تواند باعث خطر مرگ ناشی از ناتوانی در تنفس شود
تشخیص و درمان سریع می تواند از بروز این عوارض جلوگیری کند.
پیشگیری از دیفتری در کودکان
بهترین راه برای پیشگیری، واکسیناسیون کامل کودکان است. در ایران و بسیاری از کشورها، کودکان واکسن ترکیبی DTaP را دریافت می کنند که علاوه بر دیفتری، از ابتلا به کزاز و سیاه سرفه نیز محافظت می کند. برنامه واکسیناسیون معمول شامل:
- دوز اول: 2 ماهگی
- دوز دوم: 4 ماهگی
- دوز سوم: 6 ماهگی
- دوز چهارم: بین 15 تا 18 ماهگی
- دوز پنجم: هنگام ورود به مدرسه (4 تا 6 سالگی)
همچنین، یک دوز یادآور Tdap در سن 11 تا 12 سالگی توصیه می شود. رعایت بهداشت دهان، دست ها و جلوگیری از تماس با افراد مبتلا نیز به کاهش خطر کمک می کند.
سخنی از نی نی تینی
اگر کودک شما علائم دیفتری مانند گلودرد شدید، مشکلات تنفسی، تب یا ضایعات پوستی دارد، فورا به پزشک مراجعه کنید. رعایت برنامه واکسیناسیون، پیشگیری از تماس با افراد بیمار و پیگیری سریع درمان، مهم ترین گام ها برای حفظ سلامت کودک شما هستند.
شما می توانید تجربیات و سوالات خود درباره دیفتری در کودکان را با ما به اشتراک بگذارید تا سایر والدین نیز از تجربه های شما بهره مند شوند. پرسش ها و نکات شما می توانند به افزایش آگاهی و پیشگیری از این بیماری در کودکان کمک کنند.
