آترزی گوش در نوزادان

آترزی گوش در نوزادان یکی از مشکلات مادرزادی گوش است که می تواند نگرانی زیادی برای والدین ایجاد کند. شناخت دقیق علت ها، علائم و روش های درمان به خانواده ها کمک می کند تا مسیر درست را برای کودک خود انتخاب کنند. هدف این مقاله ارائه اطلاعات کاربردی و علمی، به زبانی ساده و قابل فهم برای مادرانی است که به دنبال بهترین راه درمانی برای فرزندشان هستند.

آترزی گوش در نوزادان چیست؟

آترزی گوش در نوزادان نوعی ناهنجاری مادرزادی است که در آن کانال گوش خارجی اصلا تشکیل نمی شود یا به صورت ناقص شکل می گیرد. در این شرایط، پرده گوش یا به طور کامل وجود ندارد یا ساختار آن طبیعی نیست. در کنار آن، استخوان های ریز گوش میانی که در انتقال صدا نقش دارند نیز دچار مشکل می شوند. نکته مهم این است که بخش های داخلی گوش مثل حلزون و عصب شنوایی معمولا سالم و عملکردشان طبیعی است؛ یعنی پایه شنیدن در کودک وجود دارد، اما مسیر انتقال صدا از بیرون مشکل پیدا می کند.

در بسیاری از نوزادانی که آترزی گوش دارند، بخش بیرونی گوش نیز کوچک تر، نامنظم یا بدشکل است؛ شرایطی که اصطلاحا میکروتیا گفته می شود. این اتفاق باعث می شود ظاهر گوش نیز متفاوت باشد و همین موضوع برای والدین نگرانی بیشتری ایجاد می کند.

به طور کلی، آترزی گوش در نوزادان باعث کاهش یا از دست رفتن شنوایی می شود، اما خوشبختانه روش های درمانی و حمایتی وجود دارد که می تواند کیفیت شنیدن کودک را به طور قابل توجهی بهبود دهد.

علائم آترزی گوش در نوزادان

آترزی گوش در نوزادان ممکن است در یک گوش یا هر دو گوش دیده شود، اما در بیشتر موارد فقط یک گوش را درگیر می کند. در صورتی که فقط یک گوش دچار آترزی باشد، معمولا شنوایی گوش مقابل طبیعی است.

از آنجایی که کانال گوش تشکیل نشده، هیچ دهانه ای برای گوش وجود ندارد. این موضوع در همان روزهای اول تولد کاملا قابل مشاهده است و یکی از اصلی ترین نشانه ها محسوب می شود.

نوزادان و کودکان مبتلا ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:

• تجمع و گیر افتادن پوست مرده در فضای کوچک و بسته گوش که منجر به کلستئاتوم می شود؛ یک مشکل جدی که نیاز به پیگیری دقیق دارد.
• تاخیر در تکامل گفتار و زبان، به ویژه زمانی که آترزی گوش در دو طرف وجود داشته باشد یا کودک دیر تحت درمان قرار بگیرد.

در ایران نیز متخصصان شنوایی شناسی توصیه می کنند که کودکان مبتلا هر چه زودتر وارد برنامه های توانبخشی شنوایی شوند تا روند یادگیری گفتار دچار اختلال نشود.

علت آترزی گوش در نوزادان

پزشکان هنوز دلیل قطعی بروز آترزی گوش در نوزادان را نمی دانند. گاهی این مشکل به دلیل تغییرات ژنتیکی (جهش ها) رخ می دهد و بدون سابقه خانوادگی خاصی ظاهر می شود.

در برخی از نوزادان، آترزی گوش بخشی از یک سندروم ژنتیکی بزرگ تر است. از جمله این سندروم ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سندرم تریچر کالینز
• سندرم گلدن هار

این سندروم ها معمولا با مشکلات استخوان های صورت و اختلال در رشد گوش خارجی همراه هستند. در ایران نیز متخصصان ژنتیک اغلب در صورت مشاهده این ناهنجاری ها بررسی های تکمیلی توصیه می کنند تا علت، خطر تکرار در بارداری های آینده و احتمال مشکلات همراه مشخص شود.

تشخیص آترزی گوش در نوزادان چگونه انجام می شود؟

اگر نوزادی هنگام تولد دچار بدشکلی در گوش خارجی باشد یا تست غربالگری شنوایی نوزادان را قبول نشود، پزشک معمولا بررسی های بیشتری انجام می دهد. این بررسی شامل معاینه دقیق و انجام تست های شنوایی پیشرفته تر است.

تصویربرداری مانند سی تی اسکن برای تشخیص دقیق وضعیت استخوان ها و ساختار گوش ضروری است، اما معمولا قبل از سن حدود ۶ سالگی انجام نمی شود. دلیل این موضوع این است که استخوان گیجگاهی در سال های اول زندگی به شدت رشد می کند و تصویربرداری زودهنگام ممکن است اطلاعات قابل اعتماد ارائه نکند.

در ایران نیز متخصصان گوش و حلق و بینی همین روش را توصیه می کنند و معتقدند که زمان مناسب برای تصمیم گیری درباره جراحی بازسازی کانال گوش و استخوان ها پس از 6 سالگی است، زمانی که رشد استخوان ها به ثبات نزدیک شده است.

درمان آترزی گوش در نوزادان

تیم درمانی آترزی گوش در نوزادان چگونه عمل می کند؟

برای درمان آترزی گوش در نوزادان معمولا یک تیم چندتخصصی در کنار خانواده قرار می گیرد تا کودک بهترین مراقبت را دریافت کند. این تیم شامل چند متخصص مهم است که هرکدام نقش متفاوتی دارند:

• متخصص گوش، حلق و بینی که برنامه درمانی را مشخص می کند و در صورت نیاز عمل جراحی بازسازی کانال گوش یا اصلاح ساختارهای گوش میانی را انجام می دهد.
• شنوایی شناس که وظیفه بررسی شنوایی، انتخاب و تنظیم وسایل کمک شنوایی را بر عهده دارد و در طول رشد کودک او را تحت نظر می گیرد.
• گفتاردرمانگر که به کودک کمک می کند مهارت های گفتاری و درکی به درستی شکل بگیرد، به خصوص اگر آترزی گوش در نوزادان باعث تأخیر گفتاری شده باشد.
• جراح پلاستیک کودکان برای زمانی که کودک میکروتیا دارد و نیاز به بازسازی لاله گوش پیدا می کند.
• پزشک کودکان که رسیدگی به سلامت کلی کودک و درمان عفونت های احتمالی گوش را پیگیری می کند.
• متخصص ژنتیک که اطلاعات مهمی درباره علت احتمالی آترزی گوش و امکان تکرار آن در بارداری های آینده در اختیار خانواده می گذارد.

لازم نیست همه کودکان تحت جراحی قرار بگیرند. تصمیم به جراحی بر اساس وضعیت دقیق استخوان های گوش میانی، رشد استخوان گیجگاهی و سلامت گوش داخلی در چند سال اول زندگی تعیین می شود. بیشتر کودکان می توانند از یک وسیله کمک شنوایی مناسب استفاده کنند و شنوایی بهتری داشته باشند.

درمان کاهش شنوایی در آترزی گوش در نوزادان

درمان سریع و درست کاهش شنوایی برای رشد طبیعی کودک بسیار اهمیت دارد. چون در اغلب موارد عصب شنوایی سالم است، پزشکان معمولا از دستگاه های انتقال استخوانی (Bone Conduction Device) استفاده می کنند. این دستگاه صدا را بدون نیاز به وجود کانال گوش، به طور مستقیم به عصب شنوایی می رساند.

برای نوزادان، این دستگاه با یک بند نرم و قابل انعطاف روی سر قرار می گیرد تا بدون فشار اضافی کار کند. با بزرگ تر شدن کودک، مدل های پیشرفته تری از دستگاه های کمک شنوایی قابل استفاده هستند. برخی از این دستگاه ها روی استخوان پشت گوش نصب می شوند و برخی دیگر به صورت دستگاه های کاشتنی توسط جراح درون استخوان قرار داده می شوند.

در ایران نیز متخصصان شنوایی شناسی تأکید می کنند که هرچه استفاده از این وسایل زودتر شروع شود، رشد گفتار و زبان کودک طبیعی تر پیش خواهد رفت.

نکات مهم برای والدین کودک مبتلا به آترزی گوش

اگر کودک شما آترزی گوش دارد، گزینه های درمانی متنوع و مؤثری وجود دارد. وسایل کمک شنوایی، جراحی های زیبایی برای اصلاح ظاهر گوش و برنامه های گفتاردرمانی همگی می توانند به کودک کمک کنند تا زندگی روزمره بهتری داشته باشد.

چند نکته مهم برای والدین:

• اگر کودک مشکلات دیگری نیز دارد (مانند سندرم های مرتبط یا مشکلات تنفسی و رشدی)، پیگیری مرتب با پزشک بسیار مهم است.
• با بزرگ تر شدن، ممکن است کودک درباره ظاهر گوش یا محدودیت شنوایی خود احساس ناراحتی کند. صحبت با روان شناس یا مددکار اجتماعی می تواند کمک کننده باشد.
• ارتباط با والدین دیگری که فرزند مبتلا دارند بسیار آرامش بخش است، زیرا تجربه ها و راهکارهای عملی را منتقل می کنند.

سخنی از نی نی تینی

اگر کودک شما دچار آترزی گوش است، پیگیری منظم با پزشک متخصص و استفاده از وسایل کمک شنوایی مناسب می تواند تأثیر زیادی در رشد گفتار، یادگیری و اعتماد به نفس او داشته باشد. درمان این مشکل نیاز به صبر و همکاری بین والدین و تیم درمانی دارد، پس هر سؤال یا نگرانی را بدون تردید با پزشک در میان بگذارید تا بهترین انتخاب برای آینده فرزندتان انجام شود.