پتشی در کودکان به لکه های بسیار ریز و نقطه ای گفته می شود که در اثر خونریزی خفیف زیر پوست یا غشاهای مخاطی ایجاد می شوند. این نقاط کوچک معمولا به رنگ های قرمز، قهوه ای یا ارغوانی دیده می شوند و برخلاف بسیاری از ضایعات پوستی، حالت برجسته یا خارش دار ندارند. بسیاری از عوامل ساده می توانند سبب ایجاد این لکه ها شوند؛ اما گاهی پتشی می تواند نشانه یک بیماری مهم باشد. اگر در کودک خود متوجه لکه هایی شدید که به سرعت پخش می شوند یا همراه علائم دیگری مانند تب یا بی حالی هستند، لازم است فورا به پزشک مراجعه کنید.
در ادامه این مقاله در مورد بیماری پتشی در کودکان به طور کامل توضیح خواهیم داد.
پتشی در کودکان چیست؟
پتشی در کودکان به نقاط ریزی گفته می شود که در نتیجه خونریزی زیر پوست یا در نواحی مخاطی مثل دهان و پلک ها ایجاد می شوند. اندازه هر نقطه تقریبا در حد نوک سوزن است و به دلیل خون جمع شده زیر پوست، رنگ آنها بین قرمز تا قهوه ای و بنفش متغیر است. نکته مهم این است که این لکه ها برجسته نیستند و کودک هنگام لمس آنها دردی احساس نمی کند.
آیا پتشی در کودکان نوعی بثورات پوستی است؟
در نگاه اول ممکن است ظاهر این نقاط مانند یک «راش پوستی» به نظر برسد، اما در واقع پتشی یک بثورات سطحی نیست. علت ایجاد آن ها آسیب یا پارگی مویرگ های ظریف زیر پوست است. به همین دلیل این لکه ها نه خارش دارند و نه با مالش از بین می روند.
وقتی روی پتشی فشار می دهید، رنگ آن همچنان ثابت و تیره باقی می ماند. اما در راش پوستی، معمولا با فشار دادن رنگ به حالت روشن تر یا سفید درمی آید. این تفاوت یک نکته مهم برای تشخیص سریع پتشی در کودکان است.
پتشی در کودکان در کدام نواحی بدن دیده می شود؟
این نقاط کوچک می توانند در هر نقطه ای از بدن ظاهر شوند، اما برخی نواحی شایع تر هستند:
- بازوها
- باسن
- داخل پلک ها
- پاها
- داخل دهان
- شکم
در کودکان کوچک، پتشی گاهی روی صورت نیز دیده می شود، به خصوص بعد از سرفه های شدید یا گریه طولانی که نوعی فشار در عضلات و عروق ایجاد می کند.
علت پتشی در کودکان چیست؟
دلایل ایجاد پتشی در کودکان بسیار متنوع است؛ از عوامل ساده و برگشت پذیر گرفته تا بیماری های مهم و نیازمند بررسی سریع. در ادامه، مهم ترین علل پتشی همراه توضیحات تکمیلی و نشانه های مرتبط آورده شده است تا مادران بتوانند بهتر وضعیت کودک را ارزیابی کنند.
عفونت های قلبی (اندوکاردیت)
اندوکاردیت نوعی عفونت در لایه داخلی قلب است. علاوه بر پتشی، ممکن است تب، لرز، خستگی، درد بدن و تنگی نفس هم مشاهده شود. این بیماری در کودکان نادر است، اما در موارد تب طولانی مدت یا مشکلات قلبی زمینه ای باید حتما بررسی شود.
عفونت های باکتریایی یا ویروسی
برخی عفونت های میکروبی می توانند باعث پتشی شوند. برای مثال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گلودرد عفونی همراه با تب اسکارلت
- بیماری های ویروسی مانند سیتومگالوویروس
- برخی ویروس ها که در کودکان با تب، گلودرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، بدن درد، تهوع، یا استفراغ دیده می شوند
در کودکان، «عفونت های ویروسی فصلی» نیز گاهی لکه های پتشی محدود ایجاد می کنند، مخصوصا زمانی که کودک سرفه های شدید و مکرر دارد.
آسیب و ضربه به پوست
هر نوع آسیب می تواند باعث ایجاد پتشی شود. برای نمونه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساییدگی شدید پوست
- آفتاب سوختگی
- فشار شدید ناشی از کمربند ایمنی در تصادفات
- گازگرفتگی یا ضربه مستقیم
در کودکان، حتی بازی های پرتحرک یا زمین خوردن ساده نیز گاهی باعث ایجاد لکه های کوچک خون مردگی شبیه پتشی می شود.
لوسمی (سرطان خون)
لوسمی یک سرطان خون و مغز استخوان است که در آن تولید سلول های خونی مختل می شود. علائم همراه ممکن است شامل:
- کاهش وزن
- تورم غدد لنفاوی
- کبودی های مکرر
- خون ریزی از بینی
- تعریق شبانه
وجود پتشی مداوم همراه این علائم، نیازمند بررسی کامل توسط متخصص خون کودکان است.
داروها
برخی داروها مانند بعضی آنتی بیوتیک ها، داروهای ضدافسردگی و داروهای رقیق کننده خون می توانند سبب پتشی شوند. والدین باید همیشه در صورت مشاهده لکه ها، فهرست داروهای کودک را به پزشک اطلاع دهند.
مونونوکلئوز (بیماری مونو)
این عفونت ویروسی در نوجوانان شایع تر است و باعث خستگی شدید، سردرد، گلودرد و تب می شود. در برخی کودکان، پتشی همراه با التهاب لوزه ها دیده می شود.
فشار شدید یا زور زدن
هر عملی که باعث فشار زیاد در مویرگ ها شود می تواند پتشی ایجاد کند. مثال های رایج در کودکان:
کمبود پلاکت (ترومبوسیتوپنی)
در این حالت تعداد پلاکت ها پایین است و خون دیرتر لخته می شود. ممکن است همراه با کبودی های ناشی از ضربه های کوچک، خون ریزی لثه، خون در ادرار یا مدفوع و زردی پوست دیده شود. این وضعیت نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.
واسکولیت (التهاب عروق)
واسکولیت یعنی التهاب رگ های خونی. علاوه بر پتشی، تب، سردرد، کاهش وزن و مشکلات عصبی مثل درد یا بی حسی ممکن است وجود داشته باشد. یکی از شایع ترین انواع واسکولیت در کودکان، «پورپورای هنوخ شوئن لاین» است.
کمبود ویتامین C
کمبود ویتامین C می تواند باعث اسکوروی شود که علامت آن خون ریزی لثه ها، درد مفاصل و کبودی های آسان است. اگر رژیم غذایی کودک محدود باشد یا بدغذایی شدید داشته باشد، این علت باید بررسی شود.
تب های خونریزی دهنده ویروسی
بیماری هایی مانند تب دنگی یا ابولا توانایی لخته شدن خون را کاهش می دهند. این بیماری ها در ایران شایع نیستند، اما در صورت سفر به مناطق آلوده باید در نظر گرفته شوند.
درمان پتشی در کودکان چگونه است؟
درمان پتشی در کودکان بسته به علت آن کاملا متفاوت است. اگر پتشی ناشی از فشار، گریه شدید یا آسیب های پوستی ساده باشد، معمولا نیاز به درمان خاصی نیست و با گذشت زمان برطرف می شود. اما در صورت وجود علت های جدی تر، پزشک ممکن است اقدامات زیر را توصیه کند:
- آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های باکتریایی
- درمان های سرطان مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی، ایمونوتراپی یا پیوند مغز استخوان برای لوسمی
- کورتیکواستروئیدها جهت کاهش التهاب رگ ها در واسکولیت
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی در بیماری های خودایمنی
- مکمل ویتامین C در موارد کمبود ویتامین
چه کارهایی می توانم در خانه برای بهبود پتشی در کودکان انجام دهم؟
در صورتی که کودک پتشی دارد، اولین و مهم ترین کار تماس با پزشک است. اما برخی مراقبت های خانگی نیز می توانند به کاهش ناراحتی کمک کنند:
- استفاده از کمپرس سرد
- مصرف مایعات کافی
- استراحت کافی
- در صورت نیاز و توصیه پزشک، مصرف مسکن های ایمن مخصوص کودکان
چگونه می توانم از پتشی در کودکان پیشگیری کنم؟
پیشگیری کامل ممکن نیست، اما رعایت چند نکته کمک کننده است:
- دور نگه داشتن کودک از افراد بیمار
- شستن مکرر دست ها
- ضدعفونی وسایل و سطوح پرتردد
- محافظت از پوست کودک در برابر آفتاب
- استفاده از پوشش مناسب و مواد محافظت کننده در مناطق جنگلی برای جلوگیری از گزیدگی
- عدم استفاده مشترک از وسایلی مانند لیوان یا مسواک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
پتشی در کودکان گاهی می تواند نشانه یک بیماری جدی باشد، به ویژه اگر همراه سایر علائم باشد. در صورت بروز موارد زیر باید فورا به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- گسترش سریع لکه ها
- گیجی، سرگیجه یا غش
- مشکل در تنفس
سخنی از نی نی تینی
پتشی لکه هایی کوچک اما مهم هستند و می توانند ناشی از یک آسیب ساده یا نشانه ای از یک بیماری جدی باشند. اگر کودک شما دچار لکه های قرمز نقطه ای شده که به سرعت پخش می شوند یا همراه علائم نگران کننده هستند، مراجعه به پزشک ضروری است.
اگر شما هم تجربه ای درباره پتشی در کودکان دارید، یا با علائمی مثل لکه های قرمز ناگهانی، تب یا کبودی های غیرعادی در فرزندتان مواجه شده اید، خوشحال می شوم تجربه ها و پرسش های خود را در بخش دیدگاه ها مطرح کنید. مشارکت شما می تواند به والدین دیگر کمک کند تا سریع تر علائم خطر را تشخیص دهند و با آگاهی بیشتری برای مراقبت از کودکشان اقدام کنند. اگر نیاز به توضیح بیشتر در مورد هر یک از علت ها، علائم یا درمان پتشی در کودکان دارید، حتما بپرسید.
