آنتریت در کودکان به معنای التهاب روده کوچک در کودکان است. این وضعیت ممکن است تنها روده کوچک را درگیر کند یا با التهاب معده (گاستروانتریت) و کولون (انتروکولیت) همراه با شد. معمولا علت آن یک عفونت ویروسی، باکتریایی یا انگلی است که می تواند از طریق مسمومیت غذایی، ویروس معده یا آنچه به آن «آنفلوآنزای معده» می گویند ایجاد شود. گاهی اوقات مصرف برخی داروها، قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیویی یا ابتلا به بیماری های خاص نیز می تواند عامل ایجاد آنتریت باشد.
در این مقاله در مورد این بیماری در کودکان به طور کامل توضیح خواهیم داد.
آنتریت چیست؟
آنتریت التهاب روده کوچک است و شایع ترین علل آن عفونت های ویروسی و باکتریایی هستند. در مواردی، التهاب می تواند به معده (گاستروانتریت) یا روده بزرگ (انتروکولیت) نیز گسترش یابد. هنگامی که آنتریت ناشی از عفونت ایجاد می شود، اغلب به آن گاستروانتریت گفته می شود. نمونه های رایج این نوع التهاب عبارتند از مسمومیت غذایی و آنفلوآنزای معده.
وقتی روده کوچک تحریک و ملتهب می شود، ممکن است علائمی مانند تب، تورم و درد شکمی ظاهر شود. این وضعیت می تواند فرآیند هضم غذا را مختل کند و موجب حالت تهوع، اسهال و استفراغ شود. آنتریت حاد به صورت ناگهانی رخ می دهد و معمولا تنها چند روز طول می کشد. در برخی موارد کمتر شایع، آنتریت مزمن ممکن است موجب التهاب مداوم روده شود و علائم طولانی مدتی ایجاد کند.
آیا آنتریت در کودکان یک بیماری جدی است؟
اکثر اوقات، آنتریت در کودکان کوتاه مدت است و می توان آن را در خانه مدیریت کرد. بزرگترین خطری که والدین باید مراقب آن باشند، کم آبی بدن ناشی از اسهال و استفراغ و ناتوانی در نگه داشتن مایعات است. اگر کودک به اندازه کافی استراحت کند و مایعات و الکترولیت ها (مانند محلول های خوراکی جایگزین الکترولیت) مصرف کند، معمولا به سرعت بهبود می یابد.
در صورتی که التهاب ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است پزشک برای کودک آنتی بیوتیک تجویز کند یا در موارد نادر، برای درمان کم آبی بدن، نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد. اگر آنتریت طولانی مدت شود، ممکن است عوارض جدی تری ایجاد کند، اما این وضعیت نادر است.
علائم و علل التهاب روده کوچک در کودکان
چه عواملی باعث آنتریت در کودکان می شوند؟
آنتریت در کودکان به چهار دسته کلی تقسیم می شود و هر دسته علت های شایع خود را دارد:
-
آنتریت عفونی
رایج ترین نوع آنتریت، آنتریت عفونی است که توسط ویروس ها، باکتری ها یا گاهی انگل ها ایجاد می شود. این عوامل عفونی بسیار مسری هستند و معمولا از طریق غذای آلوده، آب آلوده یا تماس با فرد مبتلا منتقل می شوند.
ویروس هایی که معمولا باعث آنتریت می شوند عبارتند از:
- نورویروس
- روتاویروس
- آدنوویروس
- آستروویروس
باکتری های شایع ایجادکننده آنتریت شامل:
- سالمونلا
- شیگلا
- ای کولای
- کامپیلوباکتر جیجونی
- کلستریدیوم دیفیسیل
- استافیلوکوکوس اورئوس
انگل های شایع نیز شامل:
- ژیاردیا
- کریپتوسپوریدیوم
- سیکلواسپورا
-
آنتریت التهابی
آنتریت التهابی معمولا ناشی از بیماری های خودایمنی است که دستگاه گوارش را درگیر می کنند. در این شرایط، سیستم ایمنی ممکن است غذای موجود در روده را به اشتباه با عوامل عفونی اشتباه بگیرد و پاسخ التهابی ایجاد کند. این نوع آنتریت می تواند مزمن باشد و شامل بیماری های زیر است:
- بیماری سلیاک
- آنتریت زخم دار
- آنتریت ائوزینوفیلیک
- آنتریت میکروسکوپی
- آنتریت ناشی از لوپوس
- بیماری کرون (که به آن آنتریت منطقه ای نیز گفته می شود)
علاوه بر بیماری ها، استفاده بیش از حد از برخی داروها نیز می تواند موجب التهاب روده شود، از جمله:
- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- برخی آنتی بیوتیک ها
- مصرف الکل
- مواد مخدر مانند کوکائین
-
آنتریت ناشی از تابش (Radiation Enteritis)
آنتریت ناشی از تابش، که به آن آنتریت التهابی ثانویه نیز گفته می شود، به دلیل قرار گرفتن در معرض تابش، به ویژه در ناحیه شکم و لگن، ایجاد می شود. درمان هایی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شوند، اما می توانند سلول های سالم پوشش محافظ دهان، معده و روده را نیز از بین ببرند. این امر باعث از بین رفتن لایه محافظ و تحریک و التهاب روده می شود.
برای اکثر افراد، آنتریت ناشی از تابش تنها چند هفته پس از درمان ادامه دارد، اما گاهی در برخی افراد ماه ها یا حتی سال ها طول می کشد و ممکن است آسیب جدی به روده کوچک ایجاد کند.
-
آنتریت ایسکمیک (Ischemic Enteritis)
سندروم ایسکمی روده زمانی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از روده مسدود شود. اگرچه آنتریت ایسکمیک در کودکان نادر است، اما می تواند بیماری جدی باشد و باعث ایجاد التهاب روده و علائم کلاسیک آنتریت شود.
علائم آنتریت در کودکان
علائم آنتریت در کودکان در همه انواع آن مشابه است و شامل موارد زیر می شود:
- تب
- درد و کوفتگی بدن
- درد و گرفتگی شکم
- تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها
- اسهال
- گاهی اوقات مشاهده خون در مدفوع
عوارض آنتریت حاد
یکی از مهم ترین عوارض آنتریت حاد در کودکان، کم آبی بدن است. کم آبی ممکن است خفیف یا شدید باشد. در حالی که بزرگسالان سالم معمولا می توانند به سرعت بهبود پیدا کنند، در کودکان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این وضعیت خطرناک تر است. کم آبی شدید می تواند پیامدهای جدی داشته باشد.
اگر کودک یا فردی که از او مراقبت می کنید مبتلا به آنتریت است، مهم است که پس از اسهال یا استفراغ، مایعات جایگزین شده و مراقب علائم کم آبی باشید. این علائم شامل موارد زیر است:
- سردرد
- خستگی و ضعف
- سرگیجه
- ضربان سریع قلب
- فشار خون پایین
- خشکی دهان
- رنگ تیره ادرار
- یبوست
- عدم تولید اشک هنگام گریه
- فرو رفتگی چشم ها
عوارض آنتریت مزمن
اگرچه کمتر شایع است، آنتریت مزمن که ناشی از پرتودرمانی یا بیماری التهابی روده باشد، می تواند پیامدهای طولانی مدت جدی داشته باشد، از جمله:
- کم خونی
- اسهال مزمن
- گرفتگی و درد شکمی
- نفخ و تورم شکم
- حالت تهوع
- انسداد جزئی روده کوچک
تشخیص و آزمایش ها
آنتریت در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
معمولا تشخیص آنتریت در کودکان بر اساس علائم بالینی، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی انجام می شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش هایی انجام دهد تا علت آنتریت مشخص شود. برای مثال، ممکن است نمونه ای از مدفوع کودک گرفته شود و در آزمایشگاه بررسی شود تا نوع عفونت مشخص شود.
اگر علت مشخص نباشد یا نیاز به اطلاعات بیشتر باشد، ممکن است پزشک تصویربرداری از روده کوچک با اشعه X یا سایر روش ها را درخواست کند. اندوسکوپی فوقانی نیز می تواند هم تصاویر و هم نمونه بافتی از روده کوچک بگیرد. نمونه های بافتی سپس بررسی می شوند تا اطلاعات دقیق تری درباره وضعیت روده کوچک به دست آید.
مدیریت و درمان آنتریت در کودکان
آنتریت در کودکان چگونه درمان می شود؟
درمان آنتریت در کودکان عمدتا بر مدیریت علائم تمرکز دارد. استراحت و جبران مایعات از دست رفته معمولا کافی است. اگر علت آنتریت عفونی باشد، بدن معمولا بدون نیاز به درمان اضافی آن را کنترل می کند.
گاهی اوقات، عفونت باکتریایی طولانی تر از حد معمول باقی می ماند و پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. اگر علت پرتودرمانی باشد، پزشک ممکن است درمان تابشی را به صورت موقت یا دائم متوقف کند. در مواردی که علت ایسکمی یا بیماری خودایمنی باشد، این شرایط باید مستقیما درمان شوند و پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب برای آنتریت مزمن تجویز کند.
آیا آنتریت در کودکان خودبه خود برطرف می شود؟
معمولا بله. آنتریت عفونی معمولا ظرف یک هفته بهبود می یابد. آنتریت ناشی از تابش نیز معمولا ظرف چند هفته رفع می شود. اگر کودک دچار بیماری مزمن باشد که باعث بروز مکرر آنتریت شود، علائم ممکن است گاه به گاه ظاهر شوند. آنتریت طولانی مدت نادر اما جدی است و در صورت ادامه علائم، باید با پزشک مشورت کنید.
پیشگیری از آنتریت در کودکان
چگونه می توان آنتریت در کودکان را پیشگیری کرد؟
رایج ترین نوع آنتریت، یعنی آنتریت عفونی، در عین حال قابل پیشگیری ترین نوع نیز است. رعایت بهداشت ساده می تواند از ابتلا و انتشار آن جلوگیری کند:
- شستن دست ها با آب و صابون پس از استفاده از توالت و قبل از تماس با غذا
- شستن ابزار و سطوح آشپزخانه که با گوشت خام یا سبزیجات تماس داشته اند
- پخت کامل گوشت و صدف های خوراکی
- نگه داشتن مواد غذایی سرد در یخچال و گرم کردن مواد غذایی داغ قبل از مصرف
- استفاده از آب بسته بندی شده هنگام سفر به کشورهای دیگر
- در صورت بیماری، تا 48 ساعت پس از پایان علائم در خانه بمانید
زندگی با آنتریت
چه رژیم غذایی مناسب است؟
اگر کودک یا شما در حفظ غذا مشکل دارید، بهتر است غذا ساده و بدون ادویه باشد. پزشکان معمولا رژیم BRAT را توصیه می کنند: موز، برنج، پوره سیب و نان تست. این رژیم برای چند روز اولیه مفید است، هرچند از نظر تغذیه طولانی مدت کامل نیست. خوردن وعده های کوچک و مکرر می تواند حالت تهوع را کاهش دهد.
سوپ مرغ همراه با کراکر ساده نیز گزینه مناسبی است تا کم کم غذا خوردن دوباره آغاز شود. اگر هنوز آماده خوردن غذای جامد نیستید، آبگوشت ساده می تواند به هیدراته ماندن و دریافت انرژی کمک کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر آنتریت را در خانه مدیریت می کنید، معمولا ظرف چند روز بهبود می یابد. اما با پزشک تماس بگیرید اگر:
- علائم بیش از سه تا چهار روز ادامه داشته باشد
- بیش از دو روز استفراغ داشته باشید
- اسهال کودک بیش از 24 ساعت طول کشیده باشد
- نتوانسته اید مایعات را برای 24 ساعت نگه دارید
- علائم کم آبی مشاهده شود
- تب بالاتر از 38.9 درجه سانتی گراد (102 درجه فارنهایت) باشد
- خون در مدفوع یا استفراغ دیده شود
- درد شدید و ناگهانی شکم رخ دهد
سخنی از نی نی تینی
آنتریت در کودکان، چه حاد و چه مزمن، می تواند ناخوشایند و گاهی خطرناک باشد، اما با مراقبت صحیح، تغذیه مناسب و جبران مایعات، اغلب بهبود سریع خواهد داشت. توجه به علائم کم آبی و مراجعه به پزشک در مواقع ضروری، سلامت کودک را تضمین می کند.
اگر تجربه‌ای درباره چرخش روده یا پیچ‌خوردگی روده در نوزادتان داشته‌اید، یا سؤالی درباره علائم، روند تشخیص یا درمان دارید، همین حالا در بخش نظرات برای ما بنویسید. پرسش‌ها و تجربیات شما می‌تواند به والدین دیگر کمک کند تصمیم های آگاهانه تری بگیرند.
