نامنظم بودن ضربان قلب جنین

نامنظم بودن ضربان قلب جنین (Fetal Arrhythmia) چیست؟

نامنظم بودن ضربان قلب جنین به هر نوع ضربان غیرطبیعی یا بی نظم قلب گفته می شود. این حالت ممکن است شامل ضربان هایی باشد که سریع تر یا کندتر از حد طبیعی هستند.

گاهی اوقات پزشکان می توانند وجود این اختلال را حتی پیش از تولد نوزاد تشخیص دهند. در این حالت، به آن نامنظم بودن ضربان قلب جنین یا به طور تخصصی تر فیتال آریتمیا گفته می شود.
به طور طبیعی، ضربان قلب جنین بین 120 تا 180 بار در دقیقه است. اگر تعداد ضربان قلب از این محدوده خارج شود، احتمال بروز آریتمی مطرح می شود.

انواع آریتمی جنینی (نامنظم بودن ضربان قلب جنین)

دو نوع اصلی از آریتمی در دوران جنینی وجود دارد:

• برادی کاردی جنینی (Fetal Bradycardia): در این وضعیت، سرعت ضربان قلب جنین کمتر از حد انتظار است.
• تاکی کاردی جنینی (Fetal Tachycardia): در این حالت، ضربان قلب جنین سریع تر از حد معمول است.

به طور کلی، نامنظم بودن ضربان قلب جنین پدیده ای نادر است و در بسیاری از موارد موقتی و بی خطر می باشد. با این حال، در برخی موارد نیاز به بررسی و درمان دارد، به ویژه اگر بر گردش خون جنین تأثیر بگذارد.

علت نامنظم بودن ضربان قلب جنین چیست؟

قلب دارای یک سیستم الکتریکی درونی است که وظیفه تنظیم سرعت و نظم ضربان را بر عهده دارد. زمانی که در این سیستم اختلالی ایجاد شود، ضربان ها ممکن است نامنظم شوند.
نوع آریتمی جنینی (کند یا سریع بودن ضربان) بستگی به محل اختلال در سیستم الکتریکی قلب دارد.

برخی از دلایل احتمالی نامنظم بودن ضربان قلب جنین عبارت اند از:

• ناهنجاری های مادرزادی قلب
• اختلال در تعادل الکترولیت ها در بدن
• التهاب در بافت های قلب یا بدن
• کاهش جریان خون به جنین
• مصرف بیش از حد کافئین در دوران بارداری

تحقیقات جدید نشان داده اند که استرس و اضطراب مادر باردار نیز می تواند یکی از عوامل مؤثر در بروز آریتمی جنینی باشد.

ریتم های نامنظم با ضربان طبیعی قلب

گاهی اوقات پزشک هنگام شنیدن صدای قلب جنین، متوجه وجود «ضربان های اضافی» می شود. این ضربان های زودرس معمولا به دلیل انقباضات زودهنگام در حفره های بالایی (دهلیزها) یا پایینی (بطن ها) قلب رخ می دهند.

در بیشتر موارد، این نوع نامنظم بودن ضربان قلب جنین خطرناک نیست، اما لازم است تحت نظر پزشک باقی بماند؛ چون در صورت تداوم ممکن است منجر به آریتمی های پیچیده تر شود.

انقباضات زودرس دهلیزی (Premature Atrial Contractions – PAC)

در این نوع آریتمی، یک ضربان اضافی در دهلیزهای قلب جنین ایجاد می شود. این ضربان زودرس، نظم طبیعی قلب را بر هم زده و باعث می شود ضربان قلب به طور نامنظم شنیده شود.
به همین دلیل، برخی پزشکان به آن «ضربان جا افتاده» نیز می گویند.

گاهی این ضربان زودرس دهلیزی، سیگنال الکتریکی را به بطن ها می فرستد که به آن PAC هدایت شده (Conducted PAC) گفته می شود. در صورتی که سیگنال به بطن نرسد، به آن PAC غیرهدایت شده (Non-conducted PAC) می گویند. نوع دوم ممکن است موجب کندی ضربان قلب جنین (برادی کاردی) شود.

PAC های غیرهدایت شده شایع ترین نوع آریتمی در دوران جنینی هستند و معمولا بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می شوند و برای جنین خطری ندارند. علت دقیق بروز آن ها مشخص نیست.

پزشک پس از تولد نوزاد، اگر ضربان قلب را غیرطبیعی تشخیص دهد، ممکن است برای اطمینان نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) انجام دهد.

انقباضات زودرس بطنی (Premature Ventricular Contractions – PVC)

در حالت انقباض زودرس بطنی، ضربان اضافی از بطن های قلب منشاء می گیرد. درست مانند PAC، این نوع نیز باعث بی نظمی موقتی در ضربان قلب جنین می شود.
به PVC نیز گاهی اصطلاحا «ضربان جا افتاده» گفته می شود.

PVC ها نسبت به PAC ها کمتر شایع هستند و اغلب خود به خود برطرف می شوند. در بیشتر موارد، هیچ خطری برای جنین ندارند و علت مشخصی نیز برای آن ها یافت نمی شود.
در صورتی که پزشک پس از تولد نوزاد صدای ضربان نامنظم بشنود، برای بررسی دقیق تر نوار قلب انجام می دهد.

چگونه نامنظم بودن ضربان قلب جنین تشخیص داده می شود؟

وقتی پزشک به وجود ضربان غیرطبیعی قلب جنین مشکوک شود، معمولا آزمایشی به نام اکوکاردیوگرافی جنینی (Fetal Echocardiogram) تجویز می کند.
این آزمایش در واقع نوعی سونوگرافی پیشرفته قلب جنین است که به پزشک امکان می دهد ساختار و ریتم ضربان قلب را به صورت تصویری و شنیداری بررسی کند.

اکوکاردیوگرافی جنین کاملا غیرتهاجمی و بی خطر است و توسط متخصص قلب کودکان تفسیر می شود تا نوع آریتمی تشخیص داده شود و در صورت نیاز، درمان مناسب پیشنهاد گردد.

درمان نامنظم بودن ضربان قلب جنین چگونه است؟

در بیشتر موارد، آریتمی جنینی خودبه خود برطرف می شود و نیازی به درمان ندارد.
اما اگر بی نظمی ضربان باعث اختلال در جریان خون یا کاهش اکسیژن رسانی به جنین شود، پزشک تصمیم به درمان می گیرد.

رایج ترین روش درمانی، تجویز دارو به مادر باردار است. این داروها از طریق جفت به بدن جنین منتقل می شوند و به تنظیم ریتم قلب او کمک می کنند.

در کنار دارودرمانی، معمولا پایش منظم ضربان قلب جنین و سونوگرافی های دوره ای نیز توصیه می شود تا پزشک از وضعیت قلب جنین اطمینان پیدا کند.

نکات طلایی برای حفظ سلامت قلب جنین

برای اینکه از نامنظم بودن ضربان قلب جنین پیشگیری کنید و رشد قلب او را در مسیر سالم نگه دارید، رعایت چند نکته ساده اما کلیدی بسیار مهم است:

1. تغذیه متعادل و غنی از مواد مغذی

از رژیم غذایی متنوع شامل میوه ها، سبزیجات تازه، غلات کامل و منابع پروتئینی مانند ماهی، مرغ و حبوبات استفاده کنید. مصرف غذاهای حاوی اسید فولیک، منیزیم و پتاسیم به عملکرد بهتر سیستم الکتریکی قلب جنین کمک می کند.

2. کنترل مصرف کافئین

نوشیدن بیش از حد چای پررنگ، قهوه یا نوشابه های انرژی زا می تواند روی ریتم قلب جنین تأثیر بگذارد. میزان مصرف روزانه را با نظر پزشک تنظیم کنید.

3. مدیریت استرس

اضطراب مداوم یکی از عوامل مؤثر در آریتمی جنینی است. تمرین های آرام سازی، یوگای بارداری، تنفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی ملایم می تواند ضربان قلب مادر و جنین را متعادل کند.

4. نوشیدن آب کافی

کم آبی بدن باعث اختلال در تعادل الکترولیت ها می شود که ممکن است روی ضربان قلب اثر بگذارد. روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.

5. معاینه منظم در دوران بارداری

ویزیت های منظم پزشک زنان و انجام سونوگرافی های دوره ای باعث می شود هر نوع نامنظم بودن ضربان قلب جنین زود تشخیص داده شده و در صورت نیاز، درمان آغاز شود.

6. پرهیز از داروهای خودسرانه

مصرف برخی داروها بدون تجویز پزشک ممکن است روی سیستم قلبی جنین اثر منفی بگذارد. همیشه پیش از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنید.

7. استراحت و خواب کافی

بدن مادر برای حفظ سلامت جنین به استراحت کافی نیاز دارد. کم خوابی می تواند روی فشار خون و عملکرد قلب تأثیر منفی داشته باشد.

رعایت این توصیه ها می تواند به حفظ سلامت قلب جنین و پیشگیری از بروز مشکلاتی مانند نامنظم بودن ضربان قلب جنین کمک کند و در نهایت، موجب تولد نوزادی سالم و پرانرژی شود.

سخنی از نی نی تینی

در بیشتر موارد، نامنظم بودن ضربان قلب جنین یک پدیده موقتی و بی خطر است که خودبه خود برطرف می شود. این اتفاق معمولا ناشی از تغییرات طبیعی در رشد سیستم الکتریکی قلب جنین است و به ندرت نشانه ای از بیماری جدی محسوب می شود.

با این حال، اگر پزشک در سونوگرافی یا چکاپ های بارداری متوجه ریتم غیرطبیعی قلب جنین شود، لازم است با دقت بیشتری بررسی انجام گیرد تا از سلامت کامل جنین اطمینان حاصل شود. انجام آزمایش های ساده مانند اکوکاردیوگرافی جنینی می تواند به تشخیص دقیق و درمان به موقع کمک کند.

به عنوان یک مادر، بهتر است در طول بارداری از نوشیدنی های کافئین دار پرهیز کنید، سطح استرس را کاهش دهید و همه توصیه های پزشک را به طور منظم دنبال کنید. بیشتر نوزادانی که دچار آریتمی جنینی بوده اند، پس از تولد قلبی سالم و طبیعی دارند و بدون هیچ مشکلی رشد می کنند.