فلوتر دهلیزی

فلوتر دهلیزی یکی از انواع آریتمی های قلبی یا همان ضربان های نامنظم و سریع قلب است. در این وضعیت، قلب سریع تر از حالت طبیعی می تپد و اگر درمان نشود، ممکن است باعث بروز مشکلات خطرناکی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی شود.

با این حال، خوشبختانه درمان های دارویی و روش های پزشکی متنوعی برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب وجود دارد. از آنجا که فلوتر دهلیزی ممکن است دوباره برگردد، پیگیری های منظم و مراجعه دوره ای به پزشک اهمیت زیادی دارد.

فلوتر دهلیزی چیست؟

فلوتر دهلیزی نوعی آریتمی فوق بطنی است؛ یعنی ضربان غیرطبیعی از بخش های بالایی قلب، یعنی دهلیزها، آغاز می شود. در این بیماری، سیگنال های الکتریکی قلب به صورت اشتباه و بسیار سریع عمل می کنند و باعث می شوند ضربان قلب از حالت طبیعی خارج شود.

در حالت عادی، ضربان قلب در زمان استراحت حدود 60 تا 100 تپش در دقیقه است. اما در فلوتر دهلیزی، دهلیزهای قلب ممکن است 250 تا 350 بار در دقیقه منقبض شوند! این موضوع سبب می شود که بطن های قلب نیز با سرعت بالا، معمولا حدود 150 بار در دقیقه یا بیشتر بتپند. چنین سرعتی فشار زیادی به قلب وارد کرده و عملکرد طبیعی پمپاژ خون را مختل می کند.

انواع فلوتر دهلیزی

پزشکان معمولا بر اساس نتایج نوار قلب (ECG یا EKG) نوع فلوتر دهلیزی را مشخص می کنند. این اختلال سه نوع اصلی دارد:

1. فلوتر دهلیزی تیپیک (نوع شایع تر)

در این حالت، سیگنال های الکتریکی به شکل چرخشی و پادساعت گرد در دهلیز راست حرکت می کنند. این الگو بیشترین نوع مشاهده شده در بیماران است.

2. فلوتر دهلیزی معکوس تیپیک

در این نوع، مسیر حرکت سیگنال های الکتریکی برعکس جهت قبلی است، یعنی به صورت ساعت گرد در دهلیز راست جریان دارد.

3. فلوتر دهلیزی آتیپیک (غیرشایع)

این نوع معمولا در افرادی دیده می شود که قبلا جراحی قلب یا عمل ابلیشن داشته اند. سیگنال های الکتریکی ممکن است در دهلیز راست یا چپ شکل بگیرند.

فلوتر دهلیزی چه علائمی دارد؟

برخی افراد ممکن است هیچ علامتی احساس نکنند، اما در بسیاری از بیماران، علائم زیر دیده می شود:

• تنگی نفس یا احساس فشار در قفسه سینه
• سرگیجه و سبکی سر
• کاهش انرژی یا احساس خستگی مداوم
• تپش قلب یا حس ضربان نامنظم در سینه
• افزایش ضربان نبض
• درد یا ناراحتی در قفسه سینه
• گاهی از حال رفتن یا بیهوشی موقت

نکته مهم این است که هرچه ضربان قلب سریع تر باشد، علائم شدیدتر احساس می شوند. گاهی بیماران فلوتر دهلیزی علائمشان را با اضطراب یا خستگی اشتباه می گیرند، درحالی که منشأ آن از قلب است.

علت های فلوتر دهلیزی چیست؟

دلیل اصلی فلوتر دهلیزی ارسال بیش ازحد سیگنال های الکتریکی در دهلیزهای قلب است. این پیام های سریع باعث می شوند دهلیزها بیش از اندازه منقبض شده و در نتیجه ضربان کلی قلب از کنترل خارج شود.

از جمله علت های شایع بروز فلوتر دهلیزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اختلال در عملکرد دریچه های قلب
• بیماری های مادرزادی قلب
• بیماری عروق کرونر
• نارسایی قلبی
• فشار خون بالا
• پرکاری تیروئید (تیروئید بیش فعال)

در بسیاری از موارد، چند عامل به صورت هم زمان در ایجاد این وضعیت نقش دارند.

عوامل خطر ابتلا به فلوتر دهلیزی

با افزایش سن، احتمال بروز فلوتر دهلیزی بیشتر می شود. همچنین مطالعات نشان داده اند که مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض این نوع آریتمی قرار دارند.

از دیگر عوامل خطرساز می توان موارد زیر را نام برد:

• سایر بیماری های قلبی مانند نارسایی قلب یا مشکلات دریچه ای
• فشار خون بالا
• پرکاری تیروئید
• دیابت
• بیماری های ریوی
• سابقه مصرف زیاد الکل
• آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در خواب)
• چاقی یا اضافه وزن زیاد

سبک زندگی ناسالم، استرس مزمن و مصرف سیگار نیز می توانند زمینه را برای بروز این نوع آریتمی فراهم کنند.

عوارض فلوتر دهلیزی

هنگامی که دچار فلوتر دهلیزی می شوید، قلب نمی تواند مانند حالت طبیعی خون را پمپاژ کند. در واقع، عملکرد قلب شبیه یک خط تولید است که خون از یک بخش به بخش بعدی منتقل می شود تا از قلب خارج گردد.

اما در فلوتر دهلیزی، سرعت در «اولین ایستگاه» این خط تولید بیش از حد بالا می رود. دهلیزها بیش از اندازه سریع منقبض می شوند و زمان کافی برای پر و خالی شدن کامل حفره ها وجود ندارد. در نتیجه:

• خون کافی وارد بطن ها نمی شود و مقدار خونی که قلب به بدن پمپاژ می کند کاهش می یابد.
• بخشی از خون در دهلیز باقی می ماند و ممکن است لخته ایجاد شود.
• این لخته ها می توانند منجر به سکته مغزی یا حمله قلبی شوند.
• تداوم فلوتر دهلیزی ممکن است باعث ضعیف شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی) گردد.
• ضربان بیش ازحد سریع می تواند در طول زمان باعث نارسایی قلبی شود.

بنابراین، تشخیص و درمان سریع اهمیت زیادی دارد تا از این عوارض خطرناک جلوگیری شود.

تشخیص فلوتر دهلیزی چگونه انجام می شود؟

پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق فلوتر دهلیزی از چند آزمایش مختلف استفاده کند:

1. نوار قلب (ECG یا EKG)

این تست ریتم قلب را به صورت نمودار ثبت می کند. در بیماران مبتلا به فلوتر دهلیزی، خطوط نوار قلب حالتی شبیه به دندانه های اره یا حصار چوبی دارند که برای پزشک نشانه ای واضح از وجود این آریتمی است.

2. اکوکاردیوگرام (Echocardiogram)

اکوی قلب با استفاده از امواج صوتی، تصویر دقیقی از ساختار و عملکرد قلب ارائه می دهد. این آزمایش می تواند وجود لخته خون در دهلیزها یا آسیب در بافت های قلب را نشان دهد.

3. آزمایش خون

آزمایش های خونی برای بررسی عملکرد تیروئید، تعادل الکترولیت ها و سایر فاکتورهای مؤثر بر سلامت قلب انجام می شود.

4. تست عملکرد ریوی

در صورتی که پزشک مشکوک به ارتباط مشکلات ریوی با آریتمی باشد، ممکن است آزمایش عملکرد ریه را نیز تجویز کند تا میزان اکسیژن رسانی و کارکرد ریه ها بررسی شود.

درمان و مدیریت فلوتر دهلیزی

درمان فلوتر دهلیزی معمولا با کنترل علت اصلی بیماری آغاز می شود. در بسیاری از موارد، پزشک ابتدا سعی می کند بیماری هایی را که باعث بروز این آریتمی شده اند (مثل پرکاری تیروئید، فشار خون بالا یا نارسایی قلبی) درمان کند.

در کنار آن، درمان مستقیم فلوتر دهلیزی شامل داروها و روش های مداخله ای مانند ابلیشن یا کاردیوورژن است. بسیاری از بیماران با دارو بهبود می یابند، اما در بعضی افراد نیاز به روش های درمانی تخصصی تر وجود دارد.

داروهای مورد استفاده برای درمان فلوتر دهلیزی

داروها در بیشتر بیماران اثر خوبی دارند، هرچند ممکن است عوارض خفیفی ایجاد کنند. معمولا فواید آن ها بسیار بیشتر از خطرات احتمالی است. مهم ترین گروه های دارویی مورد استفاده عبارتند از:

1. داروهای کنترل کننده ضربان قلب

این داروها باعث آهسته شدن ریتم قلب می شوند و کمک می کنند قلب فرصت کافی برای پمپاژ خون پیدا کند. داروهای مسدودکننده کانال کلسیم و بتابلوکرها از این گروه هستند و با کاهش ضربان، خستگی و تنگی نفس بیمار را کمتر می کنند.

2. داروهای ضدآریتمی

این داروها مستقیما روی سیستم الکتریکی قلب اثر می گذارند و هدف آن ها متوقف کردن ریتم غیرطبیعی قلب است. استفاده از آن ها باید زیر نظر پزشک متخصص قلب باشد زیرا نیاز به تنظیم دقیق دوز دارد.

3. داروهای ضدانعقاد (رقیق کننده خون)

از آنجا که در فلوتر دهلیزی خطر تشکیل لخته خون در دهلیزها زیاد است، داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین یا داروهای جدیدتر تجویز می شوند تا احتمال سکته مغزی کاهش یابد.

روش های درمانی غیر دارویی برای فلوتر دهلیزی

گاهی اوقات داروها کافی نیستند و پزشک از روش های پیشرفته تری استفاده می کند:

1. کاردیوورژن (Cardioversion)

در این روش، پزشک با دارو یا شوک الکتریکی کنترل شده، ریتم طبیعی قلب را بازمی گرداند. این روش بسیار مؤثر است و در حدود 70 تا 90 درصد بیماران موفقیت آمیز می باشد.

2. ابلیشن کاتتری (Catheter Ablation)

در ابلیشن، پزشک با استفاده از یک لوله نازک (کاتتر) وارد قلب می شود و ناحیه ای از بافت که سیگنال های الکتریکی غیرطبیعی تولید می کند را از بین می برد. این روش درمانی، یکی از مؤثرترین روش ها برای از بین بردن فلوتر دهلیزی است. در بیماران با نوع ساده بیماری، احتمال بازگشت فلوتر بعد از ابلیشن کمتر از 5 درصد است.

در نوع های پیچیده تر یا آتیپیک، احتمال موفقیت حدود 70 درصد است. پزشک معمولا نوع مناسب درمان را بر اساس شرایط فرد، سن و وضعیت سلامت عمومی انتخاب می کند.

3. تنظیم موقت دستگاه ضربان ساز یا ICD

اگر بیمار دستگاه ضربان ساز (Pacemaker) یا دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD) دارد، ممکن است پزشک تنظیمات آن را به طور موقت تغییر دهد تا ریتم قلب به حالت طبیعی بازگردد.

عوارض احتمالی روش های درمان فلوتر دهلیزی

در موارد نادر، به ویژه پس از ابلیشن، ممکن است عوارضی مانند موارد زیر رخ دهد:

• عفونت در محل ورود کاتتر
• خون ریزی یا آسیب به عروق خونی
• تشکیل لخته خون
• سکته مغزی در موارد بسیار نادر

با این حال، انجام این روش ها در مراکز تخصصی قلب با احتمال موفقیت بالا و خطر بسیار کم انجام می شود.

دوران نقاهت بعد از درمان فلوتر دهلیزی

بعد از انجام ابلیشن یا روش های مشابه، معمولا بیمار باید حدود یک هفته فعالیت های سنگین را محدود کند.
در این مدت:

• نباید وسیله نقلیه سنگین براند.
• از بلند کردن اجسام بیش از 5 کیلوگرم خودداری کند.
• داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک مصرف کند.

به طور معمول، بیشتر بیماران پس از یک هفته می توانند به زندگی عادی بازگردند.

پیش آگهی و آینده زندگی با فلوتر دهلیزی

فلوتر دهلیزی درمان قطعی ندارد، اما با پیگیری مداوم و درمان به موقع می توان آن را به خوبی کنترل کرد. این بیماری خطر سکته مغزی بالایی دارد، بنابراین باید تحت نظر متخصص قلب باقی بمانید و به طور منظم نوار قلب یا اکو انجام دهید.

افرادی که دچار فلوتر دهلیزی هستند معمولا چندین بار در طول عمر خود نیاز به بستری کوتاه مدت یا تنظیم مجدد دارو پیدا می کنند. هدف از درمان، کنترل ریتم و جلوگیری از عوارض است.

آیا می توان از فلوتر دهلیزی پیشگیری کرد؟

برخی از عوامل خطر مانند سن یا سابقه خانوادگی قابل پیشگیری نیستند، اما می توان با رعایت چند نکته احتمال ابتلا را کاهش داد:

• پرهیز از مصرف زیاد الکل
• کنترل فشار خون و قند خون
• درمان به موقع پرکاری تیروئید
• ترک سیگار
• حفظ وزن مناسب و فعالیت بدنی منظم

مطالعات نشان داده اند که تغییر سبک زندگی، تغذیه سالم و کاهش استرس، نقش مهمی در پیشگیری از عود فلوتر دهلیزی دارند.

زندگی با فلوتر دهلیزی

مراقبت های روزمره

• پیگیری ویزیت های منظم با پزشک قلب را هرگز فراموش نکنید.
• سالانه، پزشک خطر سکته مغزی را بر اساس شرایط سلامت شما ارزیابی می کند.
• در صورت توصیه پزشک، مصرف داروهای ضدانعقاد را ادامه دهید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به طور کلی، ویزیت های منظم ضروری است تا هرگونه عارضه احتمالی به موقع شناسایی شود. اگر در طول درمان دچار عوارض دارویی، تپش قلب غیرعادی یا تغییر در علائم شدید، باید فورا با پزشک تماس بگیرید.

چه زمانی مراجعه به اورژانس لازم است؟

اگر ضربان قلب شما در حالت استراحت 150 تپش در دقیقه یا بیشتر شد، یا احساس تنگی نفس و درد قفسه سینه داشتید، باید فورا به اورژانس مراجعه کنید. تأخیر در مراجعه ممکن است خطرناک باشد.

پرسش های مهم از پزشک

پیشنهاد می شود هنگام مراجعه به پزشک، این سؤالات را مطرح کنید:

• آیا من فلوتر دهلیزی دارم یا نوع دیگری از آریتمی؟
• بهترین روش درمانی برای من چیست؟
• احتمال سکته مغزی در من چقدر است؟

پرسیدن این سؤالات به شما کمک می کند تصمیم های آگاهانه تری برای درمان خود بگیرید.

آیا فلوتر دهلیزی خطرناک است؟

فلوتر دهلیزی به خودی خود معمولا مرگ بار نیست، اما اگر درمان نشود، ممکن است باعث عوارض خطرناک مانند سکته مغزی یا حمله قلبی شود. بنابراین این بیماری جدی است و نیاز به مراقبت مادام العمر دارد.

سخنی از نی نی تینی

ضربان سریع و غیرطبیعی قلب می تواند احساس ناخوشایندی ایجاد کند، اما خبر خوب این است که درمان های مؤثر بسیاری برای فلوتر دهلیزی وجود دارد. با مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش های دوره ای، می توان خطر سکته مغزی و نارسایی قلبی را به میزان زیادی کاهش داد.
همیشه به توصیه های پزشک خود عمل کنید تا ریتم قلب شما دوباره به حالت طبیعی بازگردد و از زندگی سالم تری لذت ببرید.