شاید شما هم متوجه یک برآمدگی کوچک روی پلک فرزندتان شده اید و نمی دانید علت آن چیست یا چه باید کرد. این حالت می تواند ناشی از شالازیون در کودکان باشد؛ یک توده نرم و معمولا بدون درد که به مرور زمان ظاهر می شود. دانستن علل، علائم، روش های تشخیص و درمان این مشکل، به شما کمک می کند در خانه اقدامات پیشگیرانه انجام دهید و در صورت نیاز به موقع به پزشک مراجعه کنید. در این مقاله، همه آنچه که والدین باید درباره شالازیون در کودکان بدانند، به صورت کامل و کاربردی توضیح داده شده است.
شالازیون در کودکان چیست؟
شالازیون در کودکان یک برجستگی یا غده ی کوچک و بدون درد در پلک است که به صورت تدریجی رشد می کند. این برآمدگی معمولا به دلیل بسته شدن و التهاب یکی از غدد چربی پلک ایجاد می شود. وظیفه این غدد، ترشح چربی برای مرطوب نگه داشتن سطح چشم است. وقتی مسیر خروج این چربی مسدود شود، ترشحات درون غده جمع شده و در نهایت به صورت توده ای نرم یا سفت زیر پوست پلک ظاهر می شود.
اگرچه شالازیون در میان بزرگسالان (به ویژه بین 30 تا 50 سال) شایع تر است، اما در کودکان نیز ممکن است دیده شود؛ مخصوصا در کودکانی که دچار التهاب مزمن پلک یا بیماری های پوستی خاص هستند.
علت شالازیون در کودکان
علت شالازیون در کودکان معمولا بسته شدن مجرای غده چربی در پلک است. این اتفاق ممکن است پس از عفونت های ویروسی یا در اثر برخی مشکلات پوستی مانند درماتیت سبورئیک (نوعی التهاب چربی پوست) یا آکنه روزاسه رخ دهد.
عوامل مستعدکننده ی دیگر عبارت اند از:
- التهاب مزمن پلک (بلفاریت)
- عفونت های باکتریایی مکرر چشم
- تماس مکرر دست آلوده با چشم
- سیستم ایمنی ضعیف در برخی کودکان
در موارد نادر، بیماری هایی مانند سل (توبرکلوز) هم می توانند باعث ایجاد شالازیون شوند. اگرچه این عوامل بیشتر در بزرگسالان دیده می شود، اما در بعضی کودکان نیز می تواند زمینه ساز بروز این مشکل باشد.
چه کودکانی بیشتر در معرض شالازیون هستند؟
برخی از کودکان بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به شالازیون قرار دارند. احتمال بروز این عارضه در کودکانی که یکی از شرایط زیر را دارند بیشتر است:
- سابقه عفونت های ویروسی
- درماتیت سبورئیک (پوست چرب و پوسته پوسته در ناحیه سر یا صورت)
- آکنه روزاسه (قرمزی و التهاب پوست صورت)
- بلفاریت مزمن (التهاب مزمن لبه پلک ها)
- ابتلا به سل یا ضعف سیستم ایمنی
در مجموع، این عوامل خطر در بزرگسالان شایع ترند اما اگر کودک بهداشت چشمی را رعایت نکند یا مدام چشم هایش را مالش دهد، احتمال بروز شالازیون افزایش می یابد.
علائم شالازیون در کودکان
علائم شالازیون در کودکان بسته به شدت و محل آن ممکن است متفاوت باشد. شایع ترین نشانه ها عبارت اند از:
- وجود یک برجستگی کوچک و قابل لمس در پلک بالا یا پایین
- تورم تدریجی پلک در طی چند روز تا چند هفته
- گاهی احساس سنگینی یا فشار روی چشم
- در موارد نادر، درد یا تاری دید در اثر فشار شالازیون بر روی کره چشم
این علائم ممکن است شبیه بیماری های دیگر چشمی مانند گل مژه باشند. بنابراین برای تشخیص دقیق، مراجعه به پزشک متخصص چشم کودکان ضروری است.
تشخیص شالازیون در کودکان
تشخیص شالازیون در کودکان معمولا بر اساس معاینه بالینی انجام می شود. پزشک از والدین درباره علائم، مدت زمان بروز آن و سابقه سلامت عمومی کودک سؤال می کند.
در بیشتر موارد نیازی به آزمایش یا تصویربرداری نیست. اما اگر شالازیون تکرار شود یا ظاهری غیرمعمول داشته باشد، پزشک ممکن است برای اطمینان از نبود توده های دیگر (مثل کیست یا تومورهای نادر) بررسی های بیشتری انجام دهد.
تشخیص زودهنگام بسیار مهم است، زیرا درمان به موقع از تبدیل آن به عفونت دردناک جلوگیری می کند.
درمان شالازیون در کودکان
درمان شالازیون در کودکان به اندازه و شدت علائم بستگی دارد. اگر شالازیون کوچک باشد، معمولا بدون درمان خاصی و طی چند ماه به صورت خودبه خود از بین می رود. اما اگر بزرگ، دردناک یا عفونی شود، پزشک ممکن است درمان های زیر را توصیه کند:
- کمپرس گرم و مرطوب: روزانه چند بار و هر بار حدود 15 دقیقه، پارچه تمیز گرم را روی پلک کودک قرار دهید. این کار به باز شدن غده و تخلیه طبیعی چربی کمک می کند.
- پرهیز از دست زدن یا فشار دادن شالازیون: کودک نباید چشم خود را بمالد یا شالازیون را فشار دهد، زیرا این کار باعث گسترش عفونت می شود.
- رعایت بهداشت دست و چشم: شست وشوی مرتب دست ها و پرهیز از استفاده از حوله مشترک از اصول مهم پیشگیری است.
- قطره یا پماد آنتی بیوتیک: در صورتی که عفونت وجود داشته باشد، پزشک ممکن است داروی موضعی تجویز کند.
- جراحی کوچک: اگر پس از چند هفته بهبود حاصل نشود، با بی حسی موضعی، پزشک ممکن است با ایجاد یک برش کوچک، محتویات شالازیون را تخلیه کند.
در بعضی کودکان، احتمال بازگشت شالازیون وجود دارد. در چنین مواردی، پزشک بررسی می کند که آیا التهاب مزمن پلک یا بیماری پوستی زمینه ای وجود دارد یا خیر.
عوارض احتمالی شالازیون در کودکان
در حالت عادی، شالازیون بی خطر است. اما اگر عفونی شود، ممکن است کل پلک متورم، قرمز و دردناک گردد. در موارد نادر، عفونت به بافت های اطراف گسترش پیدا کرده و به درمان دارویی جدی تری نیاز دارد.
در صورتی که شالازیون در ناحیه ای باشد که به قرنیه فشار وارد کند، می تواند تاری دید موقت ایجاد کند. به همین دلیل معاینه ی دقیق چشم پزشک اهمیت زیادی دارد.
نکات مهم درباره شالازیون در کودکان
- شالازیون معمولا بدون درد و با رشد آهسته ظاهر می شود.
- اگر عفونی شود، باعث ورم و درد کل پلک خواهد شد.
- بیشتر موارد خودبه خود طی چند ماه برطرف می شوند.
- موارد بزرگ یا عفونی ممکن است نیاز به کمپرس گرم، قطره آنتی بیوتیک یا تخلیه جراحی داشته باشند.
توصیه هایی برای والدین هنگام مراجعه به پزشک
برای اینکه بهترین نتیجه را از مراجعه به پزشک کودک خود بگیرید، این نکات را در نظر داشته باشید:
- قبل از ویزیت، سؤالات خود را درباره بیماری و درمان یادداشت کنید.
- هنگام مراجعه، نام داروها و توصیه های پزشک را یادداشت کنید تا فراموش نشوند.
- از پزشک بپرسید داروی تجویز شده دقیقا چگونه به کودک کمک می کند و چه عوارضی ممکن است داشته باشد.
- اگر درمان جایگزینی وجود دارد، درباره آن سؤال کنید.
- در صورت نیاز به انجام آزمایش یا جراحی، دلیل و نتایج احتمالی را جویا شوید.
- زمان و علت ویزیت بعدی را یادداشت کنید.
- حتما بدانید در صورت بروز علائم جدید یا تب، چگونه می توانید با پزشک کودک تماس بگیرید.
پیشگیری از شالازیون در کودکان
اگرچه همیشه نمی توان از بروز شالازیون در کودکان به طور کامل جلوگیری کرد، اما رعایت چند نکته ساده در خانه می تواند احتمال ابتلا را تا حد زیادی کاهش دهد. پیشگیری بیشتر بر پایه رعایت بهداشت چشم و پوست صورت است، به ویژه در کودکانی که سابقه التهاب پلک یا پوست چرب دارند.
روش های مؤثر برای پیشگیری:
- شست وشوی منظم دست ها: کودکان معمولا عادت دارند صورت یا چشم خود را لمس کنند. بنابراین، تمیز نگه داشتن دست ها مهم ترین اقدام پیشگیرانه است.
- آموزش به کودک برای نمالیدن چشم ها: مالیدن چشم باعث تحریک غدد چربی پلک و انتقال میکروب ها می شود.
- تمیز کردن پلک ها با دستمال تمیز یا پنبه مرطوب: اگر کودک سابقه بلفاریت یا ترشحات چشمی دارد، می توانید روزی یک تا دو بار با آب گرم و دستمال تمیز پلک هایش را به آرامی تمیز کنید.
- رعایت بهداشت هنگام استحمام: به کودک یاد بدهید هنگام شستن مو یا صورت، از ورود شامپو یا صابون به چشم ها جلوگیری کند؛ زیرا تحریک شیمیایی هم می تواند التهاب ایجاد کند.
- درمان سریع مشکلات پوستی: اگر کودک شما دچار درماتیت سبورئیک یا آکنه روزاسه است، حتما درمان های پوستی را جدی بگیرید تا احتمال بسته شدن غدد پلک کمتر شود.
- استفاده از حوله و وسایل شخصی جداگانه: به هیچ وجه حوله چشم یا صورت کودک نباید با دیگران مشترک باشد، چون احتمال انتقال باکتری ها زیاد است.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: تغذیه سالم، مصرف میوه ها و سبزیجات تازه و خواب کافی باعث می شود بدن کودک در برابر عفونت ها مقاوم تر باشد.
سخنی از نی نی تینی
اگر کودک شما سابقه ی چندین بار بازگشت شالازیون دارد، بهتر است با چشم پزشک مشورت کنید تا علت زمینه ای مانند التهاب مزمن یا اختلال غدد چربی بررسی شود. در این صورت ممکن است پزشک درمان پیشگیرانه یا شست وشوی دوره ای پلک را توصیه کند.
اگر فرزند شما هم دچار شالازیون در کودکان شده است، تجربه تان را با دیگر والدین به اشتراک بگذارید. چه درمان هایی برایتان مؤثر بوده اند؟ آیا از کمپرس گرم استفاده کرده اید یا به جراحی نیاز پیدا کرده اید؟ نظرات و تجربه های شما می تواند به پدر و مادرهای دیگر کمک کند تا با اطمینان بیشتری مسیر درمان را دنبال کنند.
