برونشیولیت در کودکان یکی از شایع ترین عفونت های تنفسی در کودکان زیر دو سال است که می تواند باعث سرفه، خس خس سینه و مشکل در تنفس شود. این بیماری معمولا توسط ویروس ایجاد می شود و در ماه های سرد سال بیشتر دیده می شود. در این مقاله، همه چیز درباره برونشیولیت در کودکان، از علت و علائم گرفته تا تشخیص، درمان و مراقبت های خانگی به زبان ساده و کاربردی توضیح داده شده است. مطالعه این مقاله به شما کمک می کند به سرعت علائم را شناسایی کنید و بهترین اقدامات درمانی و مراقبتی را انجام دهید.
برونشیولیت در کودکان چیست؟
برونشیولیت در کودکان یک عفونت ویروسی است که مجاری هوایی کوچک ریه های کودک را هدف قرار می دهد. این عفونت باعث سرفه، خس خس سینه و تب خفیف می شود و بیشتر در ماه های سرد سال رخ می دهد. اگر کودک شما در تنفس مشکل دارد، سریعا با پزشک یا خدمات اورژانسی تماس بگیرید.
این بیماری عمدتا در کودکانی کمتر از دو سال دیده می شود و باعث می شود مجاری هوایی کوچک (برونشیول ها) در ریه ها تنگ شوند و تنفس دشوار شود. علائم اولیه برونشیولیت شبیه سرماخوردگی است، مثل آبریزش بینی و سرفه، اما با تنفس پر سروصدا یا خس خس همراه است.
بیشتر اوقات، برونشیولیت جدی نیست، اما می تواند خطرناک شود. به همین دلیل اگر کودک شما دچار این عفونت شد، تنفس او را زیر نظر داشته باشید و در صورت مشکل، سریعا با پزشک تماس بگیرید.
شیوع برونشیولیت در کودکان
برونشیولیت شایع ترین عفونت دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان زیر دو سال است و تقریبا همه مادرانی که کودکان خردسال دارند ممکن است با آن مواجه شوند.
آیا برونشیولیت در کودکان مسری است؟
ویروس هایی که باعث برونشیولیت می شوند، قابل انتقال هستند. این ویروس ها از طریق قطرات تنفسی (مثل بزاق یا ترشحات بینی) فرد مبتلا منتقل می شوند. وقتی کسی عطسه یا سرفه می کند، این قطرات در هوا پخش می شوند و می توانند به دیگران منتقل شوند یا روی اشیاء و سطوحی که زیاد لمس می شوند، باقی بمانند.
تفاوت برونشیولیت در کودکان و برونشیت چیست؟
برونشیولیت و برونشیت دو بیماری شبیه به هم هستند که علائم مشابهی دارند و هر دو توسط ویروس ایجاد می شوند. تفاوت اصلی در این است که:
- برونشیت مجاری بزرگ تر ریه ها (برونش ها) را درگیر می کند و بیشتر در کودکان بزرگ تر و بزرگسالان دیده می شود.
- برونشیولیت مجاری کوچک ریه ها (برونشیول ها) را هدف می گیرد و بیشتر در کودکان زیر دو سال رایج است.
علائم و نشانه های برونشیولیت در کودکان
علائم اولیه برونشیولیت شبیه سرماخوردگی است، از جمله این علائمی که در ادامه اشاره می کنیم:
- آبریزش بینی
- تب خفیف (کمتر از 38 درجه سانتی گراد)
- سرفه مداوم
- خستگی و بی حالی
- بی قراری یا تحریک پذیری در نوزادان
با پیشرفت بیماری، علائم ممکن است بر تنفس کودک تأثیر بگذارد و شامل موارد زیر باشد:
- تنفس سریع یا کم عمق
- خس خس هنگام تنفس
- صداهای خرخر یا ناله هنگام تنفس
- گشاد شدن پره های بینی هنگام دم و بازدم
اگر کودک شما هر یک از علائم شدید زیر را داشت، فورا با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید:
- مشکل در مکیدن یا بلعیدن شیر
- گشاد شدن پره های بینی هنگام تنفس
- کشیده شدن پوست سینه به داخل هنگام تنفس
- پوست یا لب ها آبی، خاکستری یا رنگ پریده (سیانوز)
- دهان خشک، عدم ادرار یا گریه بدون اشک (نشانه کم آبی بدن)
علت برونشیولیت در کودکان
برونشیولیت توسط ویروس ها ایجاد می شود. مهم ترین ویروس های عامل شامل:
- ویروس سین سیشیال تنفسی (RSV)
- ویروس آنفلوانزا
- آدنوویروس
- پاراآنفلوآنزا
- متاپنوموویروس
- SARS-CoV-2 (ویروس عامل کووید-۱۹)
عوامل خطر
کودکان زیر دو سال بیشترین احتمال ابتلا به برونشیولیت را دارند. برخی عوامل خطر برای شدت بیماری شامل:
- تولد پیش از 37 هفته بارداری
- مشکلات مادرزادی قلب یا ریه
- سیستم ایمنی ضعیف
- زندگی یا بازی در محیط های گروهی مانند مهدکودک
عوارض برونشیولیت در کودکان
برونشیولیت در کودکان می تواند منجر به مشکلات جدی شود، از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ذات الریه (پنومونی)
- آسم
- نارسایی تنفسی
در صورت مشاهده مشکلات شدید تنفسی، فورا با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه کنید. برونشیولیت می تواند در شرایط حاد تهدیدکننده زندگی باشد، به خصوص در کودکان خردسال.
تشخیص و آزمایش های برونشیولیت در کودکان
چگونه برونشیولیت در کودکان تشخیص داده می شود؟
پزشک یا مراقب سلامت کودک شما برونشیولیت را پس از معاینه فیزیکی و انجام برخی آزمایش ها تشخیص می دهد. در طول معاینه، پزشک علائم حیاتی، دمای بدن و تنفس کودک را بررسی می کند و با استفاده از گوشی پزشکی به شنیدن صدای ریه ها می پردازد.
همچنین پزشک از شما درباره علائم فرزندتان سوالاتی می پرسد، از جمله سوالات زیر:
- چه مدت است که کودک شما علائم را دارد؟
- آیا کودک تب داشته است؟
- آیا کودک با افرادی که بیمار بوده اند در تماس بوده است؟
ممکن است پزشک برای بررسی میزان اکسیژن خون کودک، پالس اکسی متر روی انگشت یا پا نصب کند. در برخی موارد، آزمایش هایی مثل کشت ترشحات بینی انجام می شود تا ویروس عامل بیماری شناسایی شود. اگر علائم شدید باشند، رادیوگرافی قفسه سینه (اشعه ایکس) ممکن است لازم شود.
آیا علائم برونشیولیت در کودکان شبیه بیماری های دیگر است؟
علائم برونشیولیت می تواند شبیه سایر عفونت های تنفسی مثل برونشیت یا ذات الریه باشد. در برخی موارد ممکن است شبیه آسم باشد که باعث خس خس و مشکل تنفسی می شود. گاهی مادران نگران می شوند که کودک چیزی غیر از هوا وارد ریه هایش کرده باشد (آسپیراسیون).
هر زمانی که متوجه مشکل تنفسی در کودک شدید، سریعا با پزشک تماس بگیرید. پزشک می تواند مشکلات مختلف تنفسی را از هم تشخیص دهد.
مدیریت و درمان برونشیولیت در کودکان
درمان برونشیولیت در کودکان چگونه است؟
درمان برونشیولیت معمولا بر کاهش علائم و راحت تر کردن تنفس کودک تمرکز دارد و شامل موارد زیر است:
- داروهای کاهش تب (مثل استامینوفن)
- داروهای ضدویروسی در صورت نیاز (مثلا اوستلمیویر برای آنفلوانزا)
برونشیولیت همیشه نیاز به درمان دارویی ندارد، اما آنتی بیوتیک ها مؤثر نیستند چون ویروس ها را درمان نمی کنند.
در موارد شدید، کودک ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان، اکسیژن درمانی یا تزریق مایعات وریدی داشته باشد.
مراقبت های خانگی از کودک مبتلا به برونشیولیت
علاوه بر نظارت بر تنفس کودک، می توانید در خانه به بهبود حال او کمک کنید:
- تشویق کودک به استراحت کافی
- تغذیه با وعده های کوچک و متعدد در طول روز، به خصوص اگر اشتهای کودک کم شده باشد
- دادن مایعات کافی برای جلوگیری از کم آبی؛ برای کودکان زیر یک سال، شیر مادر یا شیر خشک مناسب است و در صورت نیاز می توان از محلول های الکترولیت مثل پدیالیت استفاده کرد
- استفاده از دستگاه بخور کنار کودک؛ هوای مرطوب کمک می کند ترشحات بینی و مجاری تنفسی راحت تر خارج شود
- استفاده از قطره نمکی بینی و ساکشن بینی برای کاهش گرفتگی بینی
- داروهای کاهش تب مانند استامینوفن طبق دستور پزشک؛ توجه داشته باشید که دادن آسپرین به کودکان می تواند خطر سندرم رای را افزایش دهد
طول مدت برونشیولیت
اکثر کودکان مبتلا به برونشیولیت در عرض یک هفته بهتر می شوند. تنفس ممکن است بعد از چند روز بهبود یابد و بیشتر علائم پس از حدود یک هفته رفع شوند. گاهی اوقات علائم خفیف ممکن است برای یک یا دو هفته دیگر ادامه داشته باشد و سرفه ممکن است تا یک ماه طول بکشد.
پیش آگهی و آینده بروشیولیت در کودکان
انتظار شما از روند بیماری
در طول بیماری، کودک ممکن است اشتها برای وعده های کامل نداشته باشد. بهتر است به جای وعده های بزرگ، چند وعده کوچک و متعدد در طول روز به کودک بدهید. هیدراته نگه داشتن کودک بسیار مهم است چون کم آبی یکی از خطرات اصلی در این بیماری است.
برای کاهش علائم، با پزشک کودک مشورت کنید تا داروهای بی خطر برای کاهش تب یا سایر علائم را استفاده کنید. آسپیرین به کودکان ندهید زیرا می تواند خطرناک باشد.
اگر علائم کودک پس از یک هفته بهتر نشد یا بدتر شد، سریعا با پزشک تماس بگیرید. در صورت مشکل تنفسی، فورا به اورژانس مراجعه کنید.
احتمال تکرار برونشیولیت
از آنجا که ویروس های متعددی می توانند باعث برونشیولیت شوند، ممکن است کودک چندین بار به این عفونت مبتلا شود.
پیشگیری از برونشیولیت در کودکان
پیشگیری کامل از برونشیولیت دشوار است، اما می توان ریسک ابتلا را کاهش داد:
- اجتناب از تماس با افراد بیمار
- رعایت بهداشت دست ها
- شستشو و ضدعفونی سطوح و اشیاء پرکاربرد مثل اسباب بازی ها
- عدم اشتراک گذاری لیوان، قاشق و چنگال
- تا بهبودی کامل، کودک را از مهدکودک یا محیط های گروهی دور نگه دارید زیرا ویروس مسری است
زندگی با برونشیولیت در کودکان
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
با پزشک کودک تماس بگیرید اگر علائم زیر را دارد:
- کودک بسیار خسته یا بی حال است
- پوست، لب ها یا انگشتان آبی، خاکستری یا رنگ پریده شده اند
- علائم کودک بدتر می شوند
در صورت مشکل تنفسی جدی (مثل گشاد شدن پره های بینی یا کشیده شدن پوست سینه هنگام تنفس)، فورا با خدمات اورژانس تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید.
سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید
- آیا باید دارو به کودک بدهم؟ چه مدت و چه ساعاتی از روز؟
- چه زمانی کودک شروع به بهتر شدن خواهد کرد؟
- آیا نیاز به مراجعه مجدد دارم؟
- آیا کودک باید از مهد یا مدرسه دور بماند؟
- چه داروهای بدون نسخه برای کاهش تب یا درد مناسب هستند؟
- به چه علائمی باید توجه ویژه داشته باشم؟
سخنی از نی نی تینی
برونشیولیت در کودکان می تواند مجاری هوایی کودک را تحت تأثیر قرار دهد و تنفس را دشوار کند. ممکن است ابتدا علائم سرماخوردگی همراه با تنفس پر سروصدا را ببینید. اگر نگران تنفس کودک هستید، با پزشک تماس بگیرید. درمان هایی برای کاهش علائم کودک وجود دارد و معمولا پس از بهبود بیماری، سرفه ممکن است چند هفته ادامه داشته باشد. اگر علائم بدتر شد، فورا اقدام کنید.
اگر تجربه ای در مراقبت از کودکی با برونشیولیت دارید، می توانید در بخش نظرات تجربه های خود را با دیگر والدین به اشتراک بگذارید. همچنین سوالات خود را درباره تشخیص، درمان یا مراقبت های خانگی مطرح کنید تا دیگر والدین و کارشناسان بتوانند پاسخ های کاربردی ارائه دهند. مشارکت شما می تواند به ایجاد یک منبع مفید و حمایتی برای خانواده های دیگر کمک کند.
