مولوسکوم کونتاژیوزوم نوعی عفونت ویروسی پوستی است که باعث ایجاد دانه های برجسته و براق روی پوست می شود. این دانه ها معمولا کوچک و مرواریدمانند هستند و ممکن است از چند ماه تا حتی چند سال باقی بمانند. این بیماری واگیردار است و می تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
در بیشتر موارد، درمان مولوسکوم کونتاژیوزوم به بهبود سریع تر ضایعات کمک می کند، اما گاهی نیز بدن به طور طبیعی با ویروس مقابله کرده و بیماری خودبه خود برطرف می شود. در این مقاله در مورد این عارضه پوستی کامل توضیح خواهیم داد.
علت مولوسکوم کونتاژیوزوم
مولوسکوم کونتاژیوزوم توسط ویروسی از خانواده «پاکس ویروس ها» (Poxvirus) ایجاد می شود. وقتی این ویروس وارد پوست می شود، سلول ها را تحریک می کند تا برآمدگی های کوچکی (پاپول) روی سطح پوست ایجاد کنند.
این دانه ها معمولا سفید یا هم رنگ پوست هستند، اما گاهی به رنگ صورتی تا بنفش نیز دیده می شوند. در اغلب موارد، ضایعات در نواحی صورت، گردن، بازوها، پاها یا اندام های تناسلی ظاهر می شوند.
این بیماری بیشتر از طریق تماس مستقیم پوستی یا لمس وسایل آلوده (مانند حوله، لباس یا اسباب بازی) منتقل می شود.
چه کسانی به مولوسکوم کونتاژیوزوم مبتلا می شوند؟
هر فردی در هر سنی ممکن است به مولوسکوم کونتاژیوزوم دچار شود، اما این بیماری در میان کودکان زیر 10 سال بسیار شایع تر است.
احتمال ابتلا در شرایط زیر افزایش می یابد:
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مثلا مبتلایان به HIV یا افرادی که داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف می کنند).
- کسانی که اگزما (درماتیت آتوپیک) دارند، چون پوستشان بیشتر مستعد عفونت است.
- زندگی در مناطق گرم و مرطوب.
- زندگی در محیط های شلوغ مانند مهدکودک ها، مدارس یا خوابگاه ها.
اگر کودک شما در چنین محیط هایی رفت وآمد دارد، رعایت بهداشت شخصی و آموزش پرهیز از تماس پوستی مستقیم با دیگران می تواند از انتقال بیماری جلوگیری کند.
شیوع مولوسکوم کونتاژیوزوم
مولوسکوم کونتاژیوزوم از بیماری های نسبتا شایع پوستی است. با اینکه آمار دقیق مبتلایان مشخص نیست، اما متخصصان پوست گزارش داده اند که در کودکان و نوجوانان نسبتا زیاد مشاهده می شود. از آن جا که این بیماری معمولا خودبه خود برطرف می شود، بسیاری از موارد آن در آمار رسمی ثبت نمی شوند.
تأثیر مولوسکوم کونتاژیوزوم بر بدن
ویروس مولوسکوم کونتاژیوزوم از طریق تماس فیزیکی یا وسایل آلوده منتقل می شود. بیماری معمولا با یک دانه کوچک آغاز می شود که در اثر خاراندن یا تحریک پوست، می تواند تکثیر شود و در قسمت های دیگر بدن پخش گردد.
ضایعات ممکن است باعث خارش، التهاب، یا سوزش شوند. در بعضی موارد نیز پوست اطراف آن ها قرمز و متورم می شود.
خبر خوب این است که این بیماری معمولا در عرض شش تا دوازده ماه بدون باقی گذاشتن جای زخم از بین می رود، البته اگر پوست دستکاری نشود یا خراشیده نگردد.
علائم مولوسکوم کونتاژیوزوم
علائم مولوسکوم کونتاژیوزوم معمولا خفیف هستند، اما در برخی افراد شدت بیشتری دارند. این علائم شامل موارد زیر است:
- دانه های کوچک، برجسته و گِرد به اندازه 2 تا 5 میلی متر.
- رنگ ضایعه ممکن است سفید، هم رنگ پوست، یا مایل به صورتی و بنفش باشد.
- در مرکز هر دانه معمولا یک فرورفتگی کوچک (ناف مانند) دیده می شود.
- در ابتدا سفت هستند، اما با گذشت زمان ممکن است نرم تر شوند.
- ممکن است مایع شفاف یا سفیدرنگ از آن ها خارج شود.
- خارش پوست، به ویژه در اطراف ضایعات.
وقتی فرد ضایعات را می خاراند، ویروس به نواحی دیگر پوست منتقل می شود و باعث می شود چندین دانه جدید در نزدیکی هم (به صورت خوشه ای یا خطی) ظاهر شوند. پوست اطراف ممکن است متورم، قرمز و حساس شود.
در افرادی که دچار اگزما، ایدز یا ضعف ایمنی هستند، گاهی دانه ها بزرگ تر از حد معمول می شوند (بیش از 5 میلی متر). این حالت را مولوسکوم کونتاژیوزوم غول پیکر می نامند.
نواحی درگیر در مولوسکوم کونتاژیوزوم
ضایعات ناشی از مولوسکوم کونتاژیوزوم ممکن است در هر نقطه ای از بدن ایجاد شوند، اما شایع ترین نواحی عبارت اند از:
- صورت (به ویژه پلک ها و اطراف لب ها)
- گردن
- بازوها و پاها
- شکم
- کشاله ران و اندام های تناسلی (آلت تناسلی، واژن، فرج)
- قسمت داخلی ران ها
در کودکان، معمولا ضایعات روی تنه، بازوها یا صورت ظاهر می شوند؛ در بزرگسالان، ممکن است نواحی تناسلی و پایین تنه بیشتر درگیر شود.
آیا مولوسکوم کونتاژیوزوم مسری است؟
بله. این بیماری بسیار مسری است. ویروس آن از طریق موارد زیر منتقل می شود:
- تماس پوستی مستقیم (مثل بازی کودکان یا تماس نزدیک).
- لمس وسایل آلوده مانند حوله، لباس یا اسباب بازی.
- تماس جنسی در بزرگسالان.
مدت زمان دقیق واگیرداری مشخص نیست، اما تا زمانی که دانه ها روی پوست وجود دارند، احتمال انتقال ویروس نیز ادامه دارد. بنابراین، باید از تماس مستقیم پوست با دیگران و استفاده ی مشترک از وسایل شخصی پرهیز کرد.
آیا مولوسکوم کونتاژیوزوم از راه جنسی منتقل می شود؟
بله، در بزرگسالان، مولوسکوم کونتاژیوزوم می تواند از طریق تماس جنسی منتقل شود و در این حالت، به عنوان یک عفونت منتقله ی جنسی (STI) شناخته می شود.
ضایعات ممکن است روی اندام های تناسلی یا نواحی اطراف آن ظاهر شوند.
البته در بیشتر موارد، بیماری از طریق تماس غیرجنسی (مثل تماس عادی پوستی یا وسایل آلوده) گسترش می یابد.
تشخیص و درمان مولوسکوم کونتاژیوزوم
تشخیص مولوسکوم کونتاژیوزوم چگونه انجام می شود؟
پزشک متخصص پوست معمولا مولوسکوم کونتاژیوزوم را با یک معاینه ی ساده ی بالینی تشخیص می دهد. در این معاینه، ظاهر دانه های برجسته ی پوستی (پاپول ها) بررسی می شود و پزشک درباره ی علائم و سابقه ی بیماری شما پرسش هایی می پرسد.
گاهی برای اطمینان بیشتر، پزشک ممکن است از روش نمونه برداری پوستی (بیوپسی) استفاده کند. در این روش، بخش کوچکی از یکی از ضایعات برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا نوع دقیق ویروس و هرگونه عفونت ثانویه احتمالی شناسایی شود.
در بسیاری از موارد، تنها با دیدن ظاهر دانه ها، تشخیص قطعی حاصل می شود، چون پاپول های این بیماری ظاهری بسیار مشخص و مرواریدمانند دارند.
درمان مولوسکوم کونتاژیوزوم
در بیشتر افراد، درمان مولوسکوم کونتاژیوزوم ضروری نیست، چون سیستم ایمنی بدن معمولا طی چند ماه تا یک سال خودبه خود ویروس را از بین می برد.
با این حال، در برخی موارد (به ویژه در کودکان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا کسانی که احساس ناراحتی، خارش یا درد دارند) درمان می تواند روند بهبودی را تسریع کند.
روش های درمان مولوسکوم کونتاژیوزوم
- برداشتن ضایعات پوستی
- پزشک ممکن است از روش های مختلفی برای از بین بردن دانه ها استفاده کند، از جمله:
- کرایوتراپی (منجمد کردن) با نیتروژن مایع.
- کورتاژ (تراشیدن سطحی) با ابزار مخصوص.
- لیزر درمانی برای سوزاندن و حذف دقیق ضایعات.
- توجه داشته باشید که نباید خودتان در خانه دانه ها را بترکانید یا دستکاری کنید؛ این کار باعث گسترش ویروس و ایجاد جای زخم می شود.
- پزشک ممکن است از روش های مختلفی برای از بین بردن دانه ها استفاده کند، از جمله:
- دارودرمانی خوراکی
- در کودکان، گاهی از داروهای خوراکی مانند سایمتیدین (Cimetidine) برای تقویت ایمنی و کاهش التهاب استفاده می شود.
- پمادها و کرم های موضعی
- برای کاهش خارش و تسریع بهبود، از داروهای موضعی نظیر پودوفیلوم، هیدروکسید پتاسیم، اسید سالیسیلیک، بنزوئیل پراکساید یا ترتینوئین استفاده می شود.
- پزشک نوع مناسب را با توجه به محل ضایعات و سن بیمار تعیین می کند.
عوارض احتمالی درمان
در بعضی از بیماران، حذف ضایعات ممکن است باعث به جا ماندن جای زخم یا تغییر رنگ پوست شود. همچنین احتمال دارد پوست به داروهای موضعی یا خوراکی واکنش نشان دهد (مثلا قرمزی یا سوزش).
به همین دلیل، حتما قبل از مصرف هر دارو، پزشک را از تمام داروهای مصرفی خود مطلع کنید تا تداخل دارویی ایجاد نشود.
مدت زمان بهبودی بعد از درمان
بدون درمان، مولوسکوم کونتاژیوزوم معمولا در عرض 6 تا 12 ماه خودبه خود از بین می رود، ولی در برخی افراد ممکن است تا چند سال طول بکشد.
درمان مناسب می تواند زمان بهبودی را کاهش دهد، درد و خارش را کم کند و از گسترش عفونت به نواحی دیگر بدن جلوگیری نماید.
پیش آگهی و آینده بیماری
اگر به مولوسکوم کونتاژیوزوم مبتلا شوم، چه انتظاری باید داشته باشم؟
اکثر افراد پس از مدتی بدون عارضه ی خاصی بهبود می یابند. با این حال، درمان می تواند به کاهش زمان عفونت و جلوگیری از انتقال آن به دیگران کمک کند.
اگر کودک شما در مهدکودک یا مدرسه است، پزشک ممکن است توصیه کند که درمان را سریع تر آغاز کنید تا از انتقال بیماری به سایر کودکان جلوگیری شود.
در طول بیماری، از خاراندن یا کندن دانه ها خودداری کنید. این کار می تواند باعث پخش ویروس یا ورود باکتری و ایجاد عفونت چرکی شود.
در صورتی که پوستتان متورم، دردناک یا دارای ترشح زردرنگ شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
مدت زمان ماندگاری مولوسکوم کونتاژیوزوم
مدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. در بیشتر افراد، عفونت بین چند ماه تا یک سال طول می کشد، اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است تا چند سال باقی بماند.
درمان منظم می تواند این مدت را به طور قابل توجهی کاهش دهد و از عفونت های ثانویه جلوگیری کند.
پیشگیری از مولوسکوم کونتاژیوزوم
برای جلوگیری از ابتلا یا انتقال بیماری، رعایت نکات زیر بسیار مهم است:
- پرهیز از تماس مستقیم پوستی با فرد مبتلا.
- درمان و کنترل اگزما در صورت وجود.
- استفاده نکردن از حوله، لباس یا وسایل مشترک.
- ضدعفونی کردن سطوح و وسایل پرمصرف مانند دستگیره ها و اسباب بازی ها.
- رعایت روابط جنسی ایمن؛ در صورت وجود ضایعات پوستی یا تماس با فرد آلوده، تا زمان درمان کامل از رابطه خودداری کنید.
(توجه: کاندوم نمی تواند محافظت کامل ایجاد کند، زیرا ویروس ممکن است در نواحی پوشش نداده نیز وجود داشته باشد.)
زندگی با مولوسکوم کونتاژیوزوم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت مشاهده ی هر یک از موارد زیر، حتما با پزشک تماس بگیرید:
- درد یا التهاب قابل توجه در پوست.
- گسترش عفونت در چند نقطه از بدن.
- خارش یا سوزش شدید که مانع فعالیت های روزمره می شود.
- خروج مایع زرد یا بوی ناخوشایند از ضایعات.
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف همراه با بروز علائم.
پرسش هایی که بهتر است از پزشک بپرسید
- چه روش درمانی برای من یا فرزندم مناسب تر است؟
- آیا داروها عوارض جانبی خاصی دارند؟
- در صورت وجود بیماری زمینه ای، آیا علائم بدتر می شوند؟
- هر چند وقت یک بار باید از کرم یا پماد استفاده کنم؟
سخنی از نی نی تینی
مولوسکوم کونتاژیوزوم یک عفونت پوستی ویروسی است که گرچه واگیردار است، اما معمولا بی خطر و خودمحدودشونده محسوب می شود. رعایت بهداشت، جلوگیری از خاراندن پوست و مراجعه به پزشک برای درمان مناسب، بهترین راه برای کنترل و پیشگیری از گسترش آن است.
اگر در خانواده تان فردی به این بیماری مبتلاست، وسایل شخصی را جدا کنید، سطوح را ضدعفونی نمایید و تا زمان بهبودی کامل تماس پوستی را محدود کنید.
اگر شما یا فرزندتان تجربه ای از مولوسکوم کونتاژیوزوم دارید، تجربه تان را در بخش نظرات بنویسید تا دیگر والدین نیز از راهکارهای شما بهره ببرند.
آیا درمان خاصی برایتان مؤثر بوده؟ یا سوالی درباره ی مراقبت خانگی دارید؟ با ما در میان بگذارید.
