گرفتگی صدا در کودکان

گرفتگی صدا در کودکان یکی از مشکلات شایعی است که معمولا در اثر سرماخوردگی، فریاد زدن زیاد یا التهاب گلو ایجاد می شود. این وضعیت ممکن است باعث ناراحتی کودک هنگام صحبت کردن یا بلع شود و والدین را نگران کند. خوشبختانه، برخی راهکارهای خانگی و دمنوش های طبیعی می توانند به تسکین و بهبود گرفتگی صدا در کودکان کمک کنند، بدون نیاز فوری به داروهای شیمیایی.

گرفتگی صدا در کودکان

در سال های ابتدایی زندگی، کودکان یاد می گیرند با صدا و کلمات، احساسات و نیازهایشان را بیان کنند. اما زمانی که صدای کودک دچار گرفتگی یا خشونت می شود (که در پزشکی به آن دیس فونی گفته می شود)، صدای او خشن تر، بم تر یا گاهی گرفته تر از حالت معمول به گوش می رسد. این تغییر صدا ممکن است باعث شود کودک در برقراری ارتباط، بیان احساسات یا حتی یادگیری در محیط مدرسه دچار مشکل شود.

گاهی کودکان به دلیل همین تغییر در صدا، در روابط اجتماعی و بازی با دوستانشان نیز دچار کاهش اعتمادبه نفس می شوند. از آنجا که غربالگری یا بررسی وضعیت صدا در کودکان کمتر انجام می شود، تشخیص گرفتگی صدا در کودکان برای والدین و معلمان ممکن است دشوار باشد. در ادامه این مقاله با دلایل، روش های ارزیابی و درمان گرفتگی صدا در کودکان آشنا می شوید.

علت گرفتگی صدا در کودکان چیست؟

گرفتگی صدا در کودکان می تواند خفیف یا شدید باشد و معمولا به علت بروز مشکل در حنجره یا تارهای صوتی اتفاق می افتد. در ادامه برخی از دلایل شایع را بررسی می کنیم:

1- سرماخوردگی و التهاب تارهای صوتی (لارنژیت)

یکی از دلایل متداول خشونت یا افتادگی صدا در کودکان، سرماخوردگی ساده یا لارنژیت است. در این حالت، تارهای صوتی متورم می شوند و صدای کودک گرفته یا خشن می شود. معمولا این نوع گرفتگی صدا حدود یک تا دو هفته طول می کشد و با مراقبت های ساده خانگی برطرف می شود.

2- آلرژی ها و حساسیت های فصلی

آلرژی به گرده گیاهان، گرد و غبار یا حیوانات خانگی می تواند باعث تحریک گلو و گرفتگی صدا در کودکان شود. تا زمانی که علائم آلرژی برطرف نشود، خشونت صدا نیز ادامه خواهد داشت. در این موارد، کنترل آلرژی و پرهیز از عوامل محرک، نقش مهمی در بهبود صدا دارد.

3- استفاده بیش ازحد از صدا

فریاد زدن، آواز خواندن با صدای بلند یا عادت به صاف کردن گلو، می تواند باعث فشار زیاد به تارهای صوتی شود. برخی از کودکان در بازی ها یا تقلید صداهای حیوانات (مثل غرش یا جیغ) صدا را بیش از حد به کار می گیرند. این موضوع در صورت تکرار زیاد ممکن است منجر به گرفتگی طولانی مدت صدا شود که گاهی تا دو هفته یا بیشتر ادامه دارد.

4- فلج یا ضعف تارهای صوتی

در برخی موارد، یکی یا هر دو تار صوتی به خوبی حرکت نمی کنند. این مشکل که در اصطلاح پزشکی فلج یا پارزی تارهای صوتی نام دارد، باعث می شود صدای کودک نفس دار و ضعیف به گوش برسد. حتی ممکن است کودک هنگام نوشیدن مایعات رقیق مانند آب، در بلعیدن دچار مشکل شود.

5- وجود ضایعات روی تارهای صوتی

یکی از شایع ترین علل گرفتگی صدا در کودکان، بروز گره (ندول)، کیست یا سایر ضایعات کوچک روی تارهای صوتی است. این ضایعات معمولا به دلیل فشار زیاد بر صدا یا عدم رعایت بهداشت صوتی ایجاد می شوند. کودکانی که زیاد آواز می خوانند یا در برنامه های نمایشی شرکت دارند، در معرض خطر بیشتری هستند. احساس وجود جسم خارجی در گلو یا درد هنگام صحبت کردن، از دیگر علائم این وضعیت است. بسته به شدت ضایعه، این نوع گرفتگی صدا در کودکان ممکن است چندین ماه طول بکشد و نیاز به درمان تخصصی داشته باشد.

6- اختلالات مادرزادی

در موارد نادر، مشکلات مادرزادی در اعصاب کنترل کننده حنجره می تواند علت گرفتگی صدا در کودکان باشد. در این صورت، پزشک کودکان احتمالا خانواده را به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) کودکان ارجاع می دهد تا بررسی دقیق تری انجام شود.

درمان گرفتگی صدا در کودکان (در صورت خفیف بودن)

خوشبختانه در بیشتر موارد، گرفتگی صدا در کودکان خفیف است و طی حدود یک هفته خودبه خود برطرف می شود. برای کمک به بهبود سریع تر، می توانید این روش های ساده را در خانه انجام دهید:

• استراحت دادن به صدا (کم حرف زدن و پرهیز از فریاد یا آواز بلند)
• استفاده از دستگاه بخور یا مرطوب کننده هوا در اتاق کودک
• نوشیدن مایعات گرم و نرم کننده مانند دمنوش بابونه یا شیر گرم
• مصرف آب کافی در طول روز برای حفظ رطوبت گلو

در این مرحله معمولا نیازی به داروی خاص یا آنتی بیوتیک نیست، مگر اینکه پزشک تشخیص دهد عفونت باکتریایی وجود دارد.

تشخیص گرفتگی صدا مزمن یا طولانی مدت

اگر گرفتگی صدا در کودکان بیش از یک ماه ادامه پیدا کند، لازم است با پزشک کودک مشورت کنید. پزشک ممکن است شما را به متخصص گوش و حلق و بینی کودکان ارجاع دهد تا بررسی تخصصی تری انجام شود.

لارنگوسکوپی چیست؟

براساس دستورالعمل انجمن گوش و حلق و بینی آمریکا، اگر گرفتگی صدا در کودکان بیش از چهار هفته ادامه یابد، انجام لارنگوسکوپی ضروری است. در این روش، پزشک با استفاده از وسیله ای باریک از راه بینی، تارهای صوتی را مشاهده می کند. این آزمایش معمولا کمتر از دو دقیقه طول می کشد و برای کودکان بالای 4 سال قابل انجام است.
در برخی موارد خاص مانند فلج تار صوتی، ممکن است پزشک برای بررسی دقیق تر عصب های حنجره درخواست سی تی اسکن بدهد.

برای کاهش ناراحتی در حین انجام لارنگوسکوپی، معمولا از اسپری بی حس کننده استفاده می شود و کودک در طول معاینه هوشیار است تا عملکرد واقعی صدا بررسی شود.

درمان گرفتگی صدا در کودکان (اگر مزمن باشد)

روش درمان گرفتگی صدا در کودکان اگر مزمن باشد، بستگی به علت اصلی دارد. پزشک پس از بررسی دقیق، یکی از گزینه های زیر را پیشنهاد می کند:

1- گفتاردرمانی (Voice Therapy)

مؤثرترین روش در درمان گرفتگی صدا در کودکان است. گفتاردرمانگر با آموزش تکنیک های درست صحبت کردن، به کودک و والدین کمک می کند تا فشار روی تارهای صوتی کاهش یابد. این کار به ضایعات کوچک اجازه ترمیم طبیعی می دهد.

2- تزریق به تار صوتی

در موارد فلج یا ضعف تار صوتی، پزشک ممکن است تزریق مخصوصی را برای تقویت تار انجام دهد. این تزریق در اتاق عمل و تحت بی هوشی انجام می شود و به بهبود کیفیت صدا کمک می کند.

3- جراحی حنجره

اگر گره ها یا کیست های بزرگ پس از حداقل شش ماه گفتاردرمانی بهبود نیابند، جراحی ممکن است لازم شود. البته حتی پس از جراحی نیز جلسات گفتاردرمانی برای بازیابی کامل صدا ضروری است.

راهکار خانگی برای رفع گرفتگی صدا در کودکان

در بیشتر موارد، گرفتگی صدا در کودکان به علت التهاب موقتی تارهای صوتی یا فشار بیش از حد به صدا ایجاد می شود. خوشبختانه، بسیاری از این موارد با چند روش خانگی ساده و ایمن قابل بهبود هستند. مهم ترین نکته این است که این روش ها جایگزین مراجعه به پزشک نیستند، بلکه به عنوان مراقبت های کمکی در کنار توصیه های پزشک به کار می روند.

1- استراحت دادن به صدا

یکی از مهم ترین اصول درمان گرفتگی صدا در کودکان، استراحت دادن به تارهای صوتی است. یعنی کودک باید تا چند روز از فریاد زدن، آواز خواندن با صدای بلند یا صحبت مداوم خودداری کند.
البته لازم نیست کودک کاملا ساکت باشد؛ صحبت آرام و کوتاه مشکلی ندارد، اما باید از نجوا کردن (صحبت کردن با صدای خیلی آهسته) پرهیز شود، چون فشار بیشتری به تارهای صوتی وارد می کند.

2- مرطوب نگه داشتن هوا

هوای خشک می تواند التهاب گلو را تشدید کند. استفاده از دستگاه بخور یا کتری آب جوش در اتاق کودک باعث افزایش رطوبت هوا می شود و به نرم شدن صدا و کاهش خشکی گلو کمک می کند. بهتر است دمای اتاق متعادل باشد و از دود سیگار یا بخورهای شیمیایی دوری شود.

3- مصرف مایعات گرم و تسکین دهنده

مایعات گرم یکی از بهترین روش ها برای درمان خانگی گرفتگی صدا در کودکان هستند. نوشیدن آب گرم، شیر ولرم یا دمنوش های گیاهی مناسب برای کودکان می تواند به کاهش التهاب گلو و نرم شدن صدا کمک کند.

4- عسل (برای کودکان بالای یک سال)

عسل خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتری دارد و یکی از مؤثرترین درمان های خانگی برای خشونت صداست. می توان یک قاشق چای خوری عسل را در یک فنجان آب گرم یا شیر ولرم حل کرد و روزی دو تا سه بار به کودک داد.
نکته مهم: به هیچ عنوان به کودکان زیر یک سال عسل داده نشود، زیرا خطر بوتولیسم نوزادی دارد.

5- بخور گرم و استنشاق بخار

نشستن کودک در حمامی که بخار ملایمی دارد یا قرار دادن او در نزدیکی بخار آب (بدون تماس مستقیم) می تواند باعث مرطوب شدن تارهای صوتی و باز شدن مجاری تنفسی شود. این کار به بهبود تدریجی گرفتگی صدا کمک می کند.

6- پرهیز از عوامل تحریک کننده

دود سیگار، اسپری های خوشبوکننده قوی، غذاهای خیلی تند یا اسیدی (مثل ترشی ها) می توانند گلو را تحریک کنند و علائم گرفتگی صدا را بدتر سازند. حذف این عوامل از محیط زندگی کودک بسیار مؤثر است.

دمنوش های مناسب برای رفع گرفتگی صدا در کودکان

برخی از گیاهان دارویی خاصیت ضدالتهابی و آرام بخش دارند و می توانند به تسکین گلو و بهبود صدای گرفته کمک کنند. البته باید توجه داشت که مصرف هر نوع دمنوش برای کودک باید با احتیاط و طبق سن او انجام شود. در ادامه، چند دمنوش ایمن و مؤثر معرفی می شود:

1- دمنوش بابونه

بابونه یکی از بهترین گیاهان برای کاهش التهاب گلو و تسکین گرفتگی صدا است. می توانید یک قاشق چای خوری بابونه خشک را در یک فنجان آب جوش بریزید، پس از 5 ذدقیقه صاف کنید و وقتی ولرم شد، به کودک بدهید.
این دمنوش طعم ملایمی دارد و معمولا برای کودکان بالای دو سال بی خطر است.

2- دمنوش آویشن

آویشن خاصیت ضدباکتری و ضدالتهابی دارد و به رفع عفونت های گلو کمک می کند. برای تهیه آن، نصف قاشق چای خوری آویشن خشک را در یک فنجان آب جوش بریزید، بگذارید 5 تا 10 دقیقه دم بکشد و سپس با کمی عسل (برای کودکان بالای یک سال) مخلوط کنید.

3- دمنوش زنجبیل ملایم

زنجبیل تازه در مقدار کم، به نرم شدن صدا کمک می کند. اما باید در کودکان با احتیاط استفاده شود. کافی است چند برش نازک زنجبیل را در آب بجوشانید، سپس اجازه دهید ولرم شود و با عسل ترکیب کنید. برای کودکان بالای سه سال مناسب تر است.

4- دمنوش شیرین بیان (در صورت تأیید پزشک)

شیرین بیان گلودرد و گرفتگی صدا را کاهش می دهد، ولی در کودکان مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری کلیوی نباید استفاده شود. قبل از دادن این دمنوش به کودک حتما با پزشک مشورت کنید.

5- شیر و زردچوبه

مخلوط یک لیوان شیر گرم با نصف قاشق چای خوری زردچوبه، ترکیبی ضدالتهاب و نرم کننده ی طبیعی برای گلو است. این نوشیدنی برای قبل از خواب عالی است و به بهبود سریع تر صدای گرفته کمک می کند.

نکات مهم در استفاده از درمان های خانگی

• قبل از دادن هر دمنوش گیاهی به کودک زیر 3 سال، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
• به هیچ وجه از داروهای گیاهی بزرگسالان برای کودکان استفاده نکنید.
• اگر گرفتگی صدا بیش از 2 هفته ادامه یافت یا همراه با تب، درد یا مشکل در بلع بود، مراجعه به پزشک ضروری است.

سخنی از نی نی تینی

اگر متوجه شدید کودک شما مدت طولانی صدای گرفته، خشن یا نفس دار دارد، حتما با پزشک او مشورت کنید. گرفتگی صدا در کودکان می تواند نشانه ای از مشکل ساده یا گاهی پیچیده تر باشد. درمان زودهنگام و مراقبت صحیح از صدا، از آسیب های دائمی به تارهای صوتی پیشگیری می کند.