شوره سر در کودکان

شوره سر در کودکان یکی از مشکلات پوستی رایج است که بسیاری از والدین با آن روبه رو می شوند. این وضعیت ممکن است باعث خارش، پوسته ریزی و حتی ناراحتی در پوست سر کودک شود. خوشبختانه، با شناخت علت شوره سر در کودکان و استفاده از روش های صحیح درمان و پیشگیری، می توان این مشکل را به راحتی کنترل کرد. در این مقاله در مورد دلایل شوره سر در کودکان و راهکارهای درمان توضیح خواهیم داد.

شوره سر در کودکان

شوره سر در واقع به پوسته ریزی های خشک و سفیدرنگی گفته می شود که روی پوست سر و موها دیده می شود. این پوسته ها زمانی به وجود می آیند که سلول های مرده پوست سر بیش از حد معمول تجمع پیدا می کنند و به صورت پوسته از سطح پوست جدا می شوند.

شوره سر نوعی خفیف از درماتیت سبورئیک است؛ یعنی نوعی التهاب پوستی که در نواحی چرب بدن مانند پوست سر یا اطراف بینی و ابروها ایجاد می شود.

علت شوره سر در کودکان چیست؟

علت اصلی شوره سر در کودکان معمولا رشد بیش ازحد قارچی طبیعی به نام مالاسزیا روی پوست سر است. این قارچ در حالت طبیعی روی پوست بیشتر افراد وجود دارد و باعث بیماری نمی شود، اما در برخی شرایط خاص مانند موارد زیر شوره سر در کودکان مسری نیست:

• استرس و اضطراب کودک یا نوجوان
• هوای سرد و خشک در فصل پاییز و زمستان
• مصرف برخی داروها یا وجود بیماری های پوستی زمینه ای
  می تواند فعالیت آن افزایش یابد و باعث پوسته ریزی و خارش شود.

نکته جالب این است که شوره سر در دوران نوجوانی و بلوغ شایع تر است، زیرا در این زمان غدد چربی پوست فعال تر می شوند. همچنین، مطالعات نشان می دهند که پسران و مردان نسبت به دختران بیشتر دچار شوره سر می شوند.

در نوزادان، این وضعیت با نام کلاه گهواره ای یا کلاهک شیرخوارگی شناخته می شود که معمولا بدون درمان خاصی پس از چند ماه برطرف می شود.

علائم شوره سر در کودکان

شایع ترین علامت شوره سر در کودکان، پوسته پوسته شدن و خارش پوست سر است. این حالت ممکن است با قرمزی، التهاب یا حساسیت نیز همراه باشد، به ویژه اگر کودک زیاد پوست سر خود را بخاراند.

در کودکانی با پوست تیره تر، پوست سر ممکن است به رنگ قهوه ای، خاکستری یا بنفش درآید؛ در حالی که در کودکان با پوست روشن تر، پوست سر معمولا قرمز یا ملتهب دیده می شود.

اغلب والدین متوجه دانه های سفید کوچک روی موها، شانه یا لباس کودک (به ویژه لباس های تیره) می شوند. این دانه ها همان پوسته های مرده پوست هستند.

نکته مهم این است که شوره سر با پسوریازیس (صدف پوستی) تفاوت دارد. در پسوریازیس، پوسته ها ضخیم تر و نقره ای رنگ هستند و معمولا به صورت پلاک های مشخص روی پوست دیده می شوند.

انواع شوره سر در کودکان

شوره سر در کودکان می تواند دلایل و ظاهرهای متفاوتی داشته باشد. شناخت نوع شوره کمک می کند تا درمان مناسب تری انتخاب کنید و از تکرار آن جلوگیری شود.

1- شوره خشک (Dry Dandruff)

این نوع شوره معمولا به صورت پوسته های سفید و سبک دیده می شود که روی شانه ها می ریزند.
علت آن معمولا خشکی پوست سر، شست وشوی زیاد با شامپوهای قوی یا هوای خشک زمستان است.
در این حالت، پوست سر کودک ممکن است کمی خارش دار و حساس باشد ولی معمولا التهاب شدید ندارد.

درمان پیشنهادی: استفاده از شامپوهای مرطوب کننده و ملایم مخصوص کودک، کاهش دفعات شست وشو، و ماساژ ملایم پوست سر با روغن های طبیعی.

2- شوره چرب (Oily Dandruff)

در شوره چرب، پوسته ها بزرگ تر و زردرنگ تر هستند و گاهی به موها می چسبند.
علت اصلی آن تولید بیش ازحد چربی در پوست سر است که محیطی مناسب برای رشد قارچ های پوستی ایجاد می کند.
این نوع شوره معمولا در سنین بالاتر (نوجوانی) دیده می شود، زمانی که غدد چربی فعال ترند.

درمان پیشنهادی: استفاده از شامپوهای ضدقارچ حاوی کتوکونازول یا سلنیوم سولفاید و توجه به شست وشوی منظم ولی نه روزانه.

3- شوره سبورئیک (Seborrheic Dandruff)

این نوع شوره در واقع همان درماتیت سبورئیک خفیف است.
در این حالت، پوست سر کودک قرمز، ملتهب و پوسته پوسته می شود و ممکن است نواحی اطراف ابرو یا پشت گوش هم درگیر شوند.
در نوزادان به آن کلاه گهواره ای (Cradle Cap) می گویند که معمولا خودبه خود بهبود می یابد.

درمان پیشنهادی: استفاده از روغن های طبیعی برای نرم کردن پوسته ها، سپس شست وشو با شامپوی مخصوص ضدشوره کودکان. در موارد شدید، مراجعه به پزشک برای دریافت کرم یا لوسیون مناسب ضروری است.

راهکارهای خانگی برای رفع شوره سر در کودکان

اگر شوره سر در کودکان خفیف است، می توانید با چند روش خانگی ساده و بی خطر به کاهش آن کمک کنید. البته در مواردی که پوسته ریزی زیاد یا التهاب وجود دارد، بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید.

1- روغن نارگیل طبیعی

روغن نارگیل خاصیت ضدقارچ و ضدالتهاب دارد و به مرطوب شدن پوست سر کمک می کند.

• مقدار کمی روغن را روی پوست سر کودک بمالید.
• 30 دقیقه صبر کنید، سپس با شامپوی ملایم بشویید.
  این کار را دو بار در هفته انجام دهید تا پوسته ها نرم و برطرف شوند.

2- آلوئه ورا

ژل طبیعی آلوئه ورا به آرام شدن پوست و کاهش خارش کمک می کند.
می توانید ژل خالص را از برگ گیاه بگیرید و به مدت 15 دقیقه روی پوست سر بگذارید، سپس با آب ولرم بشویید.

3- سرکه سیب

سرکه سیب باعث تعادل PH پوست سر و کاهش رشد قارچ می شود.

• یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب رقیق کنید.
• با پنبه روی پوست سر بمالید و پس از 5 تا 10 دقیقه آبکشی کنید.
  این روش را هفته ای یک بار انجام دهید.

4- روغن زیتون گرم

برای نرم کردن پوسته های ضخیم (مخصوصا در نوزادان) می توانید چند قطره روغن زیتون گرم شده را روی پوست سر بزنید، کمی ماساژ دهید و بعد از نیم ساعت بشویید. این کار پوسته ها را شل کرده و شانه کردن مو را آسان تر می کند.

5- شانه کردن منظم موها

شانه کردن آرام با برس نرم باعث می شود پوسته های خشک از بین بروند و جریان خون در پوست سر بهتر شود. بهتر است این کار را قبل از حمام انجام دهید تا پوست سر تمیزتر شود.

توصیه های تکمیلی در رابطه با شوره سر در کودکان

• از آب خیلی داغ برای شست وشوی موی کودک استفاده نکنید، چون باعث خشکی بیشتر می شود.
• رژیم غذایی کودک را با میوه ها، سبزی ها و غذاهای سرشار از ویتامین B و روی تقویت کنید.
• بالش و وسایل خواب کودک را مرتب بشویید تا از تجمع چربی و قارچ جلوگیری شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما یکی از موارد زیر را داشته باشد:

• با وجود استفاده از شامپوی ضدشوره، پس از دو تا سه هفته بهبود پیدا نکرد؛
• پوسته های ضخیم یا زردرنگ روی پوست سر دارد؛
• به شدت پوست سرش را می خاراند یا حتی زخم می شود؛
• یا دچار بثورات پوستی در سایر نقاط بدن شده است؛
  بهتر است برای بررسی دقیق تر به پزشک متخصص پوست یا پزشک اطفال مراجعه کنید.

درمان شوره سر در کودکان

در بیشتر موارد، شوره سر در کودکان با شست وشوی منظم موها با شامپوی طبی به خوبی کنترل می شود. این شامپوها معمولا در داروخانه ها بدون نسخه در دسترس هستند.

ترکیبات مؤثر در شامپوهای ضدشوره

هنگام خرید شامپو، به ترکیبات فعال آن توجه کنید. شامپوهایی که حاوی یکی از مواد زیر باشند، معمولا مؤثر هستند:

• کتوکونازول 2 درصد (نمونه های دارویی مانند نیزورال یا سبیزول)
• سلنیوم سولفاید (نمونه هایی مانند سل سون گلد)
• قطران زغال سنگ (Coal Tar) مانند شامپو نوتروژنا T-Gel

اگر در انتخاب محصول مناسب تردید دارید، از داروساز بخواهید گزینه مناسب سن کودک و نوع پوست او را معرفی کند.

روش صحیح استفاده از شامپوهای درمانی

هنگام استفاده، مقدار کمی از شامپو را روی پوست سر کودک ماساژ دهید و حدود ۵ دقیقه روی سر باقی بماند تا مواد فعال فرصت تأثیرگذاری داشته باشند، سپس با آب ولرم بشویید.
به مدت دو تا سه هفته، هر روز یا یک روز در میان این کار را انجام دهید تا پوسته ها برطرف شوند.

اگر پوست سر کودک خیلی ملتهب یا خارش دار باشد، ممکن است پزشک یک لوسیون استروئیدی سبک برای استفاده پس از شامپو تجویز کند.

وقتی شوره کنترل شد، می توانید مصرف شامپوی طبی را کاهش دهید. مثلا هفته ای یک بار از شامپوی معمولی کودک استفاده کنید و بار بعد شامپوی ضدشوره را به کار ببرید.

پیشگیری از بازگشت شوره سر در کودکان

برای جلوگیری از عود شوره سر در کودکان اقدامات زیر را انجام دهید:

• به کودک آموزش دهید به آرامی موهایش را شانه کند تا پوست سر تحریک نشود.
• از شامپوهای ملایم و مخصوص کودکان استفاده کنید.
• در فصل های سرد، هوای خانه را مرطوب نگه دارید تا پوست سر خشک نشود.
• تغذیه متعادل با ویتامین های گروه B، روی و اسیدهای چرب امگا-3 را در برنامه غذایی کودک بگنجانید.

اگر کودک شما مستعد شوره است، می تواند هفته ای یک یا دو بار همچنان از شامپوی ضدشوره استفاده کند تا از بازگشت آن جلوگیری شود.

سخنی از نی نی تینی

شوره سر در کودکان موضوعی شایع اما قابل درمان است. در بیشتر مواقع، این مشکل به دلیل خشکی پوست یا رشد بیش ازحد قارچ های طبیعی پوست سر به وجود می آید و با رعایت چند نکته ساده می توان آن را کنترل کرد. استفاده از شامپوهای ضدشوره مناسب، توجه به تغذیه سالم، و به کارگیری راهکارهای خانگی برای رفع شوره سر در کودکان مانند روغن نارگیل یا آلوئه ورا، می تواند تأثیر زیادی در کاهش پوسته ریزی و خارش داشته باشد.

اگر با وجود مراقبت های خانگی، شوره سر کودک پس از چند هفته بهبود نیافت یا پوست سر او قرمز و زخمی شد، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید تا درمان مناسب تری تجویز شود. به یاد داشته باشید، شوره سر نشانه ای از بی توجهی به بهداشت نیست؛ بلکه یک واکنش طبیعی پوست سر است که با کمی مراقبت می تواند کاملا برطرف شود.