درمان تکرر ادرار در کودکان معمولا نیاز به صبر، شناخت دقیق علت و همراهی والدین دارد. بسیاری از کودکان با رشد طبیعی و با گذشت زمان خودبه خود از این مرحله عبور می کنند، اما در برخی موارد لازم است از تمرین های رفتاری، اصلاح عادت ها و داروهای خاص کمک گرفت. در ادامه این مقاله، همه چیز درباره ی روش های درمان تکرر ادرار در کودکان را با جزئیات بررسی می کنیم.
تکرر ادرار در کودکان
تکرر ادرار در کودکان یکی از نگرانی های شایع والدین است، به ویژه زمانی که کودک ناگهان نیاز پیدا می کند که در فواصل کوتاه به دستشویی برود یا دچار بی اختیاری ادرار می شود. این وضعیت ممکن است موقتی باشد یا نشانه ای از تحریک پذیری مثانه (مثانه بیش فعال) باشد. جالب است بدانید که کودکان، درست مانند بزرگسالان، ممکن است دچار مثانه بیش فعال شوند.
به طور معمول، بیشتر کودکان تا چهارسالگی قادرند در طول روز کنترل ادرار خود را به دست آورند و تا پنج یا شش سالگی شب ها را بدون خیس کردن سپری کنند. اما اگر کودک شما پس از این سن ها هنوز دچار تکرر ادرار یا بی اختیاری است، نیاز به بررسی و توجه بیشتری دارد.
نشانه های تکرر ادرار در کودکان
کودکی که مثانه بیش فعال دارد، معمولا احساس نیاز به ادرار کردن را به صورت ناگهانی و مکرر تجربه می کند. در برخی موارد، این نیاز آن قدر فوری است که کودک قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی نمی تواند خود را کنترل کند.
گاهی هم ممکن است هیچ نشانه ی دیگری وجود نداشته باشد و فقط دفعات زیاد مراجعه به دستشویی والدین را نگران کند.
نشانه های شایع تکرر ادرار در کودکان عبارت اند از:
- احساس فوری و ناگهانی نیاز به ادرار
- رفتن مکرر به دستشویی حتی با مثانه ی خالی
- بی اختیاری ادرار در روز
- نگرانی یا اضطراب هنگام نیاز به ادرار
علت های تکرر ادرار در کودکان
علت های گوناگونی می تواند باعث تکرر ادرار در کودکان شود. مهم ترین علت، انقباض های غیرقابل کنترل در عضلات مثانه است. در این حالت، عضلات اطراف مجرای ادرار که معمولا وظیفه ی نگهداری ادرار را بر عهده دارند، ممکن است در برابر انقباض شدید مثانه مقاومت نکنند و کودک بی اختیاری پیدا کند.
علاوه بر این، عفونت های مجاری ادراری (UTI) یکی از شایع ترین دلایل هستند که موجب تحریک و التهاب مثانه می شوند و در نتیجه، کودک احساس نیاز مکرر به دفع ادرار دارد.
برخی بیماری های عصبی نیز می توانند بر کنترل مثانه تأثیر بگذارند.
سندرم تکرر ادرار روزانه (Pollakiuria) در کودکان
نوعی دیگر از تکرر ادرار در کودکان با عنوان علمی پولاكیوریا (Pollakiuria) شناخته می شود که در فارسی به آن سندرم تکرر ادرار روزانه می گویند. این وضعیت معمولا در کودکان 3 تا 8 سال دیده می شود. کودک ممکن است هر پنج تا ده دقیقه نیاز به ادرار کردن داشته باشد یا حتی روزانه 10 تا 30 بار به دستشویی برود!
اما نکته ی جالب این است که این حالت فقط در ساعات بیداری رخ می دهد و هیچ علامت دیگری مانند سوزش یا درد وجود ندارد. پزشکان معتقدند این وضعیت معمولا به استرس یا اضطراب مربوط می شود و در بیشتر موارد در عرض دو تا سه هفته خودبه خود برطرف می شود، بدون اینکه نیاز به درمان خاصی داشته باشد.
سایر عوامل مؤثر در تکرر ادرار در کودکان
دلایل دیگر تکرر ادرار در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف کافئین (در نوشیدنی هایی مانند چای یا نوشابه) که باعث افزایش حجم ادرار و تحریک عضلات مثانه می شود
- مصرف مواد غذایی یا افزودنی هایی که کودک ممکن است به آن ها حساسیت یا آلرژی داشته باشد
- اضطراب و فشارهای روحی، مانند تغییر محیط خانه یا شروع مدرسه
- عادت به نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی
- ظرفیت کم مثانه یا تأخیر در رشد طبیعی آن
- یبوست مزمن، که با فشار بر مثانه باعث احساس نیاز مکرر به ادرار می شود
- تخلیه ناکامل مثانه هنگام رفتن به دستشویی
- اختلالات ساختاری در مثانه یا مجرای ادرار
- آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)، که گاهی با تکرر ادرار شبانه همراه است
در برخی کودکان، ترکیبی از چند عامل فوق موجب بروز مشکل می شود. بنابراین، ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص اطفال یا اورولوژیست کودکان ضروری است تا علت دقیق مشخص شود.
درمان تکرر ادرار در کودکان
خبر خوب این است که بیشتر کودکان با گذشت زمان از مشکل مثانه بیش فعال یا همان تکرر ادرار عبور می کنند. مطالعات نشان داده اند که با هر سال افزایش سن پس از پنج سالگی، احتمال ابتلا به این مشکل حدود 15 درصد کاهش پیدا می کند.
این به آن معناست که سیستم عصبی و عضلات مثانه کودک به مرور رشد می کند، ظرفیت مثانه بیشتر می شود و کودک یاد می گیرد به موقع به علائم بدن خود پاسخ دهد. همچنین، با کاهش استرس ها یا تغییر شرایط روحی، فعالیت بیش ازحد مثانه نیز فروکش می کند.
روش های درمان تکرر ادرار در کودکان
در صورتی که کودک به طور طبیعی از این وضعیت عبور نکند، پزشک ممکن است درمان هایی مانند تمرینات مثانه، اصلاح سبک زندگی یا دارو را توصیه کند.
1- تمرینات مثانه (Bladder Training)
یکی از مؤثرترین روش ها برای کنترل تکرر ادرار در کودکان، آموزش تمرین هایی است که به تقویت و هماهنگی عضلات مثانه و مجرای ادرار کمک می کند. در این روش، کودک یاد می گیرد چگونه احساس نیاز به ادرار را بهتر مدیریت کند و از تخلیه زودهنگام مثانه جلوگیری نماید.
تمرینات معمولا شامل موارد زیر می باشد:
- تشویق کودک به استفاده از برنامه زمانی منظم برای دستشویی رفتن (مثلا هر دو ساعت یک بار، حتی اگر احساس نیاز ندارد).
- یادگیری ریلکسیشن عضلات در هنگام ادرار کردن تا مثانه کاملا تخلیه شود.
- پرهیز از نگه داشتن ادرار برای مدت طولانی.
این تمرینات باید با حمایت و تشویق والدین انجام شود، نه با فشار یا تنبیه. بهتر است والدین، دستشویی رفتن را به یک عادت آرام و مثبت تبدیل کنند.
2- اصلاح تغذیه و سبک زندگی
بسیاری از موارد تکرر ادرار در کودکان با تغییرات ساده در رژیم غذایی و عادت های روزمره قابل کنترل است.
نکات مهم تغذیه ای و رفتاری:
- از دادن نوشیدنی های حاوی کافئین مانند چای، نوشابه یا شکلات داغ به کودک پرهیز کنید.
- مصرف زیاد آب قبل از خواب را محدود کنید تا دفعات بیداری شبانه کاهش یابد.
- به کودک یاد دهید هنگام ادرار کردن عجله نکند و مثانه را کاملا خالی کند.
- از بروز یبوست جلوگیری کنید؛ زیرا فشار روده بر مثانه باعث تحریک و تکرر ادرار می شود.
- تشویق به استفاده از لباس های راحت و سبک در ناحیه شکم که به مثانه فشار نیاورد.
3- دارودرمانی برای تکرر ادرار در کودکان
در صورتی که تمرین ها و اصلاح سبک زندگی کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهای مخصوص کنترل انقباض مثانه را تجویز کند.
یکی از داروهای رایج، اکسی بوتینین (Oxybutynin) است که باعث آرام شدن عضلات مثانه و کنترل احساس فوری نیاز به ادرار می شود. امروزه البته داروهای جدیدتری هم وجود دارند که عوارض کمتری دارند.
اگر علت تکرر ادرار عفونت مجاری ادراری باشد، پزشک برای کودک آنتی بیوتیک مناسب تجویز می کند تا عفونت برطرف شود.
نکته مهم:
دارودرمانی باید تنها با تجویز پزشک متخصص اطفال انجام شود. مصرف خودسرانه دارو، حتی اگر به ظاهر بی ضرر باشد، می تواند خطرناک باشد. علاوه بر آن، درمان موفق معمولا ترکیبی از رفتاردرمانی، تغذیه مناسب و آرامش روانی کودک است.
ارتباط شب ادراری با تکرر ادرار در کودکان
شب ادراری یا خیس کردن رختخواب در هنگام خواب، در بسیاری از موارد با تکرر ادرار در روز ارتباط مستقیم دارد. همان عواملی که باعث بی اختیاری روزانه می شوند، ممکن است در شب نیز همین مشکل را ایجاد کنند.
برای مثال، فشار ناشی از یبوست، اضطراب یا پر بودن مثانه می تواند باعث خیس کردن شبانه شود. همچنین، برخی کودکان به دلیل کمبود هورمون ضدادرار (ADH) در شب، میزان ادرارشان کاهش نمی یابد و در نتیجه مثانه بیش از حد پر می شود.
در چنین شرایطی، کنترل هورمونی یا آموزش های رفتاری به کودک کمک می کند تا بدنش بتواند در شب نیز پیام پر بودن مثانه را دریافت کند.
سخنی از نی نی تینی
اگر کودک شما دچار تکرر ادرار شده است، نگران نباشید. در بیشتر موارد، این مشکل موقتی و قابل درمان است. آنچه اهمیت دارد، شکیبایی، مشاهده ی الگوی دستشویی رفتن کودک و در صورت لزوم، مشاوره با پزشک متخصص است.
اگر شما هم تجربه ای از تکرر ادرار در کودکان دارید، یا روشی مؤثر برای کنترل آن پیدا کرده اید، تجربه تان را در بخش دیدگاه ها بنویسید. تجربه های شما می تواند به والدین دیگری که با این مشکل دست وپنجه نرم می کنند کمک بزرگی کند. شما چه روش هایی را برای آرام کردن کودک یا آموزش استفاده منظم از دستشویی مفید یافته اید؟
