فریز اسپرم چیست؟
فریز اسپرم یکی از مؤثرترین و مطمئن ترین روش ها برای حفظ توان باروری مردان است. در این روش، اسپرم ها در دمای بسیار پایین نگهداری می شوند تا در آینده برای بارداری استفاده شوند. بسیاری از آقایان تصمیم می گیرند اسپرم خود را فریز کنند تا در سال های بعد یا در صورت بروز مشکلات ناباروری، همچنان شانس پدر شدن داشته باشند.
از اسپرم منجمد می توان در درمان ناباروری همسر خود یا حتی برای کمک به درمان دیگران استفاده کرد. در مراکز تخصصی، اسپرم اهدایی معمولا برای مدت سه تا شش ماه در شرایط قرنطینه نگهداری و از نظر ابتلا به عفونت ها بررسی می شود تا از سلامت کامل نمونه ها اطمینان حاصل شود. مدت قرنطینه بسته به نوع آزمایش ها و سیاست های هر کلینیک متفاوت است.
آیا فریز اسپرم برای من مناسب است؟
ممکن است در شرایطی قرار داشته باشید که فریز اسپرم گزینه ای منطقی و ارزشمند برای شما باشد. در موارد زیر می توانید به انجام آن فکر کنید:
- اگر دچار بیماری هستید یا در آستانه درمانی قرار دارید که ممکن است بر قدرت باروری شما اثر بگذارد (مانند شیمی درمانی یا پرتو درمانی).
- اگر قصد انجام وازکتومی دارید اما می خواهید در آینده امکان پدر شدن را همچنان حفظ کنید.
- اگر اسپرم شما کیفیت پایینی دارد یا احتمال کاهش آن در آینده وجود دارد.
- اگر در روز درمان ناباروری همسرتان به هر دلیل قادر به دادن نمونه اسپرم نیستید.
- اگر در شرایط کاری یا زندگی خاصی هستید که خطر آسیب یا فوت وجود دارد (برای مثال مأموریت در مناطق جنگی یا پرخطر).
- اگر مردی هستید که در مسیر تغییر جنسیت به زن قرار دارید، بهتر است پیش از شروع هورمون تراپی یا جراحی، فریز اسپرم را انجام دهید. زیرا این درمان ها می توانند باعث کاهش یا از بین رفتن کامل توان باروری شوند.
در همه این شرایط، فریز اسپرم می تواند به شما و خانواده تان آرامش خاطر بدهد و گزینه ای مطمئن برای آینده باشد.
روند انجام فریز اسپرم چگونه است؟
قبل از هر چیز، آزمایش هایی برای بررسی وجود بیماری های عفونی مانند HIV و هپاتیت انجام می شود. این موضوع تأثیری بر امکان فریز اسپرم ندارد، اما هدف از آن، جداسازی نمونه های آلوده برای جلوگیری از انتقال بیماری ها به سایر نمونه ها است.
سپس باید رضایت نامه کتبی و آگاهانه خود را امضا کنید و مشخص نمایید که نمونه اسپرم شما تا چه مدت در بانک اسپرم نگهداری شود.
در مرحله بعد، در کلینیک از شما خواسته می شود نمونه اسپرم تازه ای ارائه دهید. این نمونه با محلولی مخصوص به نام «کریوپروتکتانت» ترکیب می شود تا از سلول های اسپرم در برابر آسیب ناشی از فرآیند انجماد محافظت کند. پیش از انجماد کامل، نمونه ها در چند لوله ی کوچک (که به آن ها “استراو” گفته می شود) تقسیم می شوند تا در آینده بتوان بخشی از اسپرم را برای هر بار درمان استفاده کرد.
در نهایت، اسپرم ها به تدریج سرد شده و سپس در نیتروژن مایع با دمای حدود منفی 196 درجه سانتی گراد نگهداری می شوند. این محیط فوق العاده سرد باعث توقف کامل فعالیت های سلولی می شود و اسپرم می تواند سال ها بدون تغییر باقی بماند.
آیا فریز اسپرم ایمن است؟
بله، فریز اسپرم روشی کاملا ایمن و بدون خطر شناخته می شود. تاکنون گزارشی مبنی بر آسیب به فرد یا کودک ناشی از استفاده از اسپرم منجمد وجود نداشته است.
البته باید توجه داشت که همه ی اسپرم ها فرآیند انجماد و ذوب را به طور کامل تحمل نمی کنند، اما بیشتر آن ها پس از ذوب همچنان فعال و قابل استفاده هستند.
میزان موفقیت فریز اسپرم چقدر است؟
تحقیقات و تجربه کلینیک های ناباروری نشان داده است که درمان با اسپرم منجمد به اندازه ی استفاده از اسپرم تازه موفقیت آمیز است. کیفیت اسپرم، نحوه انجماد، و مراقبت های پس از فریز از عواملی هستند که بر نتیجه نهایی تأثیر می گذارند.
در واقع، فریز اسپرم یک فرصت طلایی برای مردانی است که می خواهند آینده باروری خود را حفظ کنند؛ چه به دلایل پزشکی و چه برای آسودگی خاطر در سال های آینده.
موفقیت و ماندگاری فریز اسپرم
میزان موفقیت فریز اسپرم چقدر است؟
خبر خوب این است که درمان های باروری با استفاده از اسپرم منجمد به همان اندازه موفقیت آمیز هستند که درمان با اسپرم تازه. کیفیت اسپرم پس از ذوب معمولا در حدی است که می توان از آن برای روش های مختلفی مانند IVF (لقاح آزمایشگاهی) یا IUI (تزریق اسپرم به رحم) استفاده کرد. بنابراین اگر قصد دارید اسپرم خود را برای آینده نگه دارید، می توانید با خیال راحت روی نتیجه آن حساب کنید.
اسپرم من چقدر می تواند نگهداری شود؟
اگر بلافاصله از اسپرم خود برای درمان استفاده نمی کنید، می توانید آن را برای سال های بعد ذخیره کنید. در فرآیند فریز اسپرم، نمونه در دمای بسیار پایین نگهداری می شود تا فعالیت سلولی آن متوقف شود و قابلیت باروری حفظ گردد.
پیش از تصمیم گیری، بهتر است درباره مدت زمان مورد نیاز برای ذخیره، هزینه های سالانه نگهداری، و شرایط تمدید قرارداد با کلینیک مشورت کنید.
تغییر قانون نگهداری اسپرم در سال های اخیر
تا قبل از سال 2022، بیشتر افراد تنها می توانستند اسپرم، تخمک یا جنین خود را حداکثر تا 10 سال نگهداری کنند. فقط افرادی که دچار ناباروری زودرس بودند یا تحت درمان های پزشکی خاصی قرار داشتند، اجازه ذخیره تا 55 سال را داشتند.
اما از 1 ژوئیه 2022 به بعد، قانون جدید اجازه می دهد تا تخمک، اسپرم یا جنین تا سقف 55 سال از تاریخ فریز شدن در بانک ذخیره بماند. البته برای ادامه قانونی ذخیره سازی، لازم است هر 10 سال یک بار رضایت نامه جدید تکمیل و تمدید شود.
کلینیک مربوطه شما را از زمان تمدید آگاه می کند و فرم های مربوط به رضایت را برایتان ارسال خواهد کرد. همچنین پیش از امضا، معمولا مشاوره رایگان ارائه می شود تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.
نکته مهم: حتما اطلاعات تماس خود (شماره تلفن، آدرس و ایمیل) را همیشه به روز نگه دارید، زیرا در صورت عدم پاسخگویی یا پیدا نکردن شما، کلینیک ممکن است ناچار شود اسپرم شما را از فریز خارج و معدوم کند.
آیا مدت زمان فریز طولانی به اسپرم آسیب می زند؟
تحقیقات علمی نشان داده اند که نگهداری طولانی مدت اسپرم در نیتروژن مایع تأثیر منفی قابل توجهی بر کیفیت آن ندارد.
هرچند مطالعات همچنان ادامه دارد، اما تاکنون هیچ شواهدی مبنی بر کاهش باروری یا افزایش احتمال ناهنجاری در استفاده از اسپرم هایی که سال ها منجمد مانده اند، گزارش نشده است. بنابراین فریز اسپرم حتی در بازه های طولانی (چند دهه) نیز روش ایمن و قابل اطمینانی محسوب می شود.
اگر رضایت نامه فریز اسپرم را تمدید نکنم چه می شود؟
در صورتی که رضایت نامه خود را در موعد مقرر تمدید نکنید، کلینیک به صورت قانونی موظف است نمونه اسپرم را از فریز خارج و از بین ببرد.
اگر تصمیم گرفته اید دیگر نیازی به نگهداری اسپرم ندارید، می توانید با تکمیل فرم مربوطه، رضایت خود را برای ادامه ذخیره سازی پس بگیرید. در این مرحله می توانید گزینه های دیگری را هم در نظر بگیرید، از جمله:
- اهدای اسپرم برای درمان دیگران: اگر تمایل دارید به فرد یا زوجی که با ناباروری مواجه اند کمک کنید، می توانید اسپرم خود را به آن ها اهدا کنید.
- اهدای اسپرم برای آموزش پزشکی: گاهی نمونه های غیرقابل استفاده برای درمان می توانند برای آموزش تکنسین های درمان ناباروری در کلینیک ها مفید باشند.
- اهدای اسپرم برای تحقیقات علمی: با این کار به پژوهشگران کمک می کنید تا درباره دلایل ناباروری و روش های درمان جدید مطالعات دقیق تری انجام دهند.
اگر پیش از سال 2022 اسپرمم را فریز کرده ام چه کنم؟
اگر پیش از 1 ژوئیه 2022 اسپرم خود را ذخیره کرده اید، ممکن است مدت مجاز نگهداری شما در ابتدا فقط 10 سال تعیین شده باشد. برای تمدید تا 55 سال، باید با کلینیک خود تماس بگیرید و فرم های جدید رضایت نامه را تکمیل کنید.
حتی اگر قبلا اجازه ذخیره طولانی تر (به دلیل درمان های پزشکی یا ناباروری زودرس) داده شده باشد، طبق قانون جدید لازم است هر ده سال یک بار رضایت نامه را تمدید کنید.
در غیر این صورت، کلینیک طبق قانون موظف است نمونه ها را از فریز خارج و از بین ببرد.
اهمیت به روزرسانی اطلاعات تماس
یکی از مهم ترین نکات در فرآیند فریز اسپرم، حفظ ارتباط با کلینیک است. اگر شماره تلفن، آدرس یا وضعیت خانوادگی تان (مثلا در صورت جدایی از همسر) تغییر کرده است، حتما به اطلاع مرکز ذخیره برسانید.
زیرا اگر نتوانند با شما تماس بگیرند، ذخیره اسپرم شما غیرقانونی تلقی شده و نمونه ها از بین خواهند رفت.
زمانی که بخواهم از اسپرم فریز شده استفاده کنم چه می شود؟
در زمان تصمیم برای بارداری، پزشک متخصص روش مناسب را بر اساس کیفیت اسپرم و وضعیت باروری انتخاب می کند.
معمولا از اسپرم فریز شده در روش های زیر استفاده می شود:
- لقاح آزمایشگاهی (IVF)
- تزریق اسپرم به رحم (IUI)
- تزریق اسپرم به داخل تخمک (ICSI) در مواردی که کیفیت اسپرم پایین تر است.
پس از ذوب، اسپرم دقیقا مانند اسپرم تازه در فرآیند درمان به کار گرفته می شود.
اگر فریز اسپرم من منجر به بارداری نشود چه کنم؟
گاهی ممکن است تمام نمونه های فریز شده منجر به بارداری موفق نشوند. در این شرایط می توانید از اسپرم اهدایی استفاده کنید یا در مورد گزینه های دیگر مثل فرزندخواندگی با مشاور خود صحبت کنید.
مهم است بدانید که درمان ناباروری همیشه صددرصد نتیجه نمی دهد، اما راه های جایگزین زیادی برای تشکیل خانواده وجود دارد.
اگر همه اسپرم های من مصرف نشود چه گزینه هایی دارم؟
اگر بخشی از اسپرم منجمد شما پس از درمان باقی بماند، گزینه های مختلفی پیش رو دارید:
- اهدای اسپرم برای کمک به دیگران: با رضایت شما، کلینیک می تواند اسپرم باقی مانده را برای زوج های نابارور استفاده کند.
- اهدای اسپرم برای آموزش: برخی کلینیک ها از اسپرم های اهدایی برای تمرین و آموزش تکنیک های درمان ناباروری استفاده می کنند.
- اهدای اسپرم برای تحقیقات: نمونه های فریز شده می توانند در پژوهش های پزشکی برای کشف علت ناباروری یا تولید داروهای جدید استفاده شوند.
- دفع اسپرم: در صورتی که نخواهید اسپرم خود را اهدا کنید، کلینیک با اجازه شما نمونه ها را از فریز خارج کرده و به صورت طبیعی از بین می برد.
چگونه کلینیک معتبر برای فریز اسپرم پیدا کنم؟
برای انجام فریز اسپرم، بهتر است به مراکز معتبر و دارای مجوز از وزارت بهداشت یا مراکز ناباروری شناخته شده مراجعه کنید. در ایران، کلینیک های تخصصی مانند مراکز وابسته به جهاد دانشگاهی، ابن سینا، رویان و بیمارستان های بزرگ تهران و سایر شهرها خدمات فریز اسپرم را با استانداردهای جهانی ارائه می دهند.
پیش از انتخاب مرکز، حتما درباره هزینه ها، امکانات، تجربه پزشکان و شرایط تمدید قرارداد پرس وجو کنید.
سخنی از نی نی تینی
فریز اسپرم روشی علمی، ایمن و مؤثر برای حفظ باروری مردان است. این روش به آقایان کمک می کند تا در شرایطی مانند درمان های پزشکی، تغییرات شغلی یا تصمیم های شخصی، شانس پدر شدن خود را در آینده حفظ کنند.
نمونه اسپرم منجمد می تواند تا 55 سال با حفظ کیفیت نگهداری شود، بدون آنکه به سلامت آن آسیبی برسد. این یعنی حتی اگر سال ها بعد بخواهید تشکیل خانواده دهید، اسپرم شما همچنان قابل استفاده خواهد بود.
اگر در شرایطی هستید که ممکن است توان باروری تان تحت تأثیر قرار گیرد، یا فقط می خواهید برای آینده خیالتان راحت باشد، فریز اسپرم می تواند تصمیمی آگاهانه و آینده نگرانه باشد.
پیشنهاد می شود پیش از هر اقدامی با یک متخصص باروری مشورت کنید تا بهترین تصمیم متناسب با شرایط شما گرفته شود.
اگر تجربه ای در زمینه فریز اسپرم یا ذخیره اسپرم برای درمان های آینده دارید، یا سؤالی ذهن تان را درگیر کرده است، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
تجربه و دیدگاه شما می تواند به دیگران کمک کند تا تصمیم آگاهانه تری درباره آینده باروری خود بگیرند.
