کمبود کلسیم در کودکان

کلسیم یکی از مهم ترین مواد معدنی است که بدن کودک برای رشد و عملکرد درست به آن نیاز دارد. این ماده به ساخت و استحکام استخوان ها و دندان ها کمک می کند، در عملکرد درست عضلات نقش دارد و پیام های عصبی را در بدن منتقل می کند. با این حال، بسیاری از کودکان دچار کمبود کلسیم می شوند، زیرا مقدار کافی از مواد غذایی غنی از کلسیم را در رژیم روزانه خود مصرف نمی کنند.

در این مقاله، به بررسی کامل علائم کمبود کلسیم در کودکان، علل بروز آن و راهکارهای درمان کمبود کلسیم در کودکان می پردازیم تا والدین بتوانند با آگاهی بیشتر، از سلامت استخوان و رشد مناسب فرزندشان محافظت کنند.

علائم کمبود کلسیم در کودکان

اگر کمبود کلسیم در کودکان به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است در طولانی مدت منجر به مشکلات جدی و ماندگار شود. برخی از شایع ترین علائم این کمبود کلسیم در کودکان عبارت اند از:

1- پوکی استخوان و شکستگی های مکرر

وقتی میزان کلسیم بدن کاهش پیدا کند، استخوان ها ضعیف و شکننده می شوند. به همین دلیل، کودکانی که دچار کمبود کلسیم هستند، بیشتر در معرض شکستگی استخوان، درد استخوانی و حتی تغییر در فرم اندام ها قرار می گیرند.

2- رشد کند و تأخیر در مراحل تکاملی

کلسیم از عناصر حیاتی برای رشد اسکلت بدن است. کمبود آن می تواند باعث شود قد کودک به کندی افزایش یابد یا مراحل رشد حرکتی مانند ایستادن و راه رفتن با تأخیر انجام شود.

3- مشکلات دندانی

یکی از نشانه های قابل توجه کمبود کلسیم در کودکان پوسیدگی زودرس دندان ها، مینای ضعیف و دیر درآمدن دندان هاست. کودکانی که لبنیات کمی مصرف می کنند معمولا با این مشکلات مواجه می شوند.

4- گرفتگی و ضعف عضلات

کلسیم نقشی کلیدی در انقباض و عملکرد صحیح عضلات دارد. کاهش آن می تواند باعث اسپاسم، گرفتگی یا ضعف عضلانی شود. اگر کودکتان شب ها از درد عضله شکایت می کند، ممکن است نشانه ای از کمبود کلسیم باشد.

5- تحریک پذیری و خستگی مداوم

کلسیم در تنظیم عملکرد اعصاب نیز مؤثر است. زمانی که سطح آن پایین بیاید، ممکن است کودک زود عصبانی شود، دچار بی قراری گردد یا تمرکز کافی نداشته باشد. خستگی مزمن نیز از دیگر علائم احتمالی است.

6- موارد شدید: نرمی استخوان یا پوکی استخوان

در موارد پیشرفته، کمبود کلسیم در کودکان می تواند منجر به بیماری نرمی استخوان (ریکتز) شود که باعث تغییر شکل و نرمی استخوان ها می شود. اگر این وضعیت درمان نشود، ممکن است در بزرگسالی به پوکی استخوان منجر گردد.

علل کمبود کلسیم در کودکان

برای پیشگیری از بروز عوارض کمبود کلسیم در کودکان، لازم است والدین دلایل اصلی این کمبود را بشناسند. برخی از عوامل رایج عبارت اند از:

1- رژیم غذایی نامناسب

شایع ترین علت کمبود کلسیم در کودکان، مصرف نکردن کافی مواد غذایی حاوی کلسیم است. کودکانی که لبنیات، سبزیجات برگ سبز یا محصولات غنی شده با کلسیم را کمتر می خورند، بیشتر در معرض خطر هستند.

2- کمبود ویتامین D

ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در بدن کمک می کند. کودکان که کمتر در معرض نور آفتاب قرار می گیرند یا غذاهای حاوی ویتامین D (مانند ماهی و تخم مرغ) مصرف نمی کنند، معمولا دچار سطح پایین کلسیم در خون می شوند.

3- عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لبنیات

کودکانی که بدنشان لاکتوز (قند موجود در شیر) را تحمل نمی کند یا به لبنیات آلرژی دارند، معمولا لبنیات را از رژیم خود حذف می کنند. این امر می تواند باعث کاهش شدید جذب کلسیم شود.

4- بیماری ها و مشکلات جذب

بیماری هایی مانند سلیاک، نارسایی کلیوی یا مشکلات هورمونی می توانند جذب و متابولیسم کلسیم را در بدن مختل کنند. در این موارد باید پزشک وضعیت کودک را به طور دقیق بررسی کند.

5- مصرف زیاد نمک و نوشابه های گازدار

مصرف بیش ازحد غذاهای فرآوری شده، شور یا نوشابه های گازدار باعث کاهش توان بدن در جذب کلسیم می شود. فسفات موجود در نوشابه ها و سدیم زیاد، مانع ذخیره کلسیم در استخوان ها می گردد.

6- جهش های رشدی (رشد سریع)

در دوران هایی مانند بلوغ، بدن به مقدار بیشتری کلسیم نیاز دارد. اگر رژیم غذایی در این دوره متعادل نباشد، بدن به سرعت دچار کمبود کلسیم خواهد شد.

راهکارهای درمان کمبود کلسیم در کودکان

برای جبران و درمان کمبود کلسیم در کودکان، باید از روش های تغذیه ای، سبک زندگی سالم و در صورت لزوم درمان های پزشکی استفاده کرد. در ادامه راهکارهای کاربردی و مؤثر معرفی شده اند:

1- گنجاندن خوراکی های سرشار از کلسیم در رژیم روزانه

کودکان باید رژیمی متعادل داشته باشند که شامل منابع طبیعی کلسیم باشد، مانند:

• لبنیات: شیر، پنیر و ماست تازه
• منابع غیرلبنی: کلم بروکلی، کلم برگ، بادام، توفو (پنیر سویا) و غلات غنی شده با کلسیم یا شیرهای گیاهی غنی شده
• ماهی: ماهی سالمون و ساردین (به ویژه نوعی که با استخوان کنسرو شده باشد)

2- افزایش دریافت ویتامین D

برای جذب بهتر کلسیم، بدن به ویتامین D نیاز دارد. والدین می توانند با رعایت موارد زیر به تأمین آن کمک کنند:

• مصرف تخم مرغ، ماهی و مواد غذایی غنی شده با ویتامین D
• بازی و فعالیت روزانه کودک در فضای باز (15 تا 30 دقیقه نور خورشید در روز)
• استفاده از مکمل ها در صورت تجویز پزشک متخصص کودکان

3- کاهش مصرف مواد بازدارنده جذب کلسیم

برای افزایش جذب کلسیم، باید مصرف نوشابه، غذاهای فرآوری شده و تنقلات ناسالم را به حداقل رساند. این مواد مانع جذب کلسیم در بدن می شوند.

4- مصرف مکمل های کلسیم در صورت نیاز

در مواردی که رژیم غذایی پاسخ گو نباشد، پزشک ممکن است مکمل های کلسیم را تجویز کند. هرگز نباید خودسرانه از مکمل ها استفاده شود، زیرا مصرف زیاد آن نیز می تواند باعث مشکلات کلیوی یا رسوب در بدن شود.

5- درمان بیماری های زمینه ای

اگر کودک دچار بیماری هایی مانند سلیاک یا عدم تحمل لاکتوز است، لازم است پزشک یا متخصص تغذیه درمان مناسب را ارائه دهد تا هم بیماری کنترل شود و هم جذب کلسیم بهبود یابد.

سخنی از نی نی تینی

کمبود کلسیم در کودکان یکی از مشکلات شایع اما قابل پیشگیری است. تشخیص به موقع، تغذیه ی مناسب و اصلاح عادات غذایی می تواند از بروز عوارض جدی مانند نرمی استخوان یا پوکی استخوان در آینده جلوگیری کند. والدین باید با دقت به علائم جسمی و رفتاری کودک توجه کرده و در صورت مشاهده ی نشانه های هشداردهنده، به پزشک مراجعه کنند.

با ایجاد چند تغییر ساده در برنامه ی غذایی روزانه و تشویق کودک به فعالیت در فضای باز، می توان پایه ای محکم برای رشد سالم و استخوان های قوی در آینده ساخت.