آی وی اف چیست و چگونه عمل می کند؟
آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی یکی از روش های پیشرفته درمان ناباروری است که در آن، تخمک زن و اسپرم مرد در محیط آزمایشگاه با هم ترکیب می شوند تا جنین تشکیل شود. سپس جنین یا جنین های حاصل، پس از چند روز رشد، در رحم مادر قرار داده می شوند تا بارداری آغاز شود.
در ایران نیز همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته، این روش در کلینیک های تخصصی باروری و مراکز معتبر ناباروری انجام می شود. به طور معمول، فرآیند آی وی اف شامل چند مرحله است:
- تحریک تخمدان ها با دارو برای رشد چند تخمک.
- برداشت تخمک ها از بدن زن در یک عمل ساده و سرپایی.
- ترکیب تخمک ها با اسپرم همسر یا اهداکننده در آزمایشگاه.
- پرورش جنین ها به مدت 3 تا 5 روز.
- انتقال یک یا چند جنین به رحم مادر.
اگر کیفیت جنین ها بالا باشد، معمولا برخی از جنین های اضافی برای استفاده در آینده فریز می شوند تا در صورت نیاز در چرخه های بعدی استفاده شوند.
درصد موفقیت آی وی اف در اولین بار
بر اساس آمار رسمی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) آمریکا در سال 2020، میانگین ملی موفقیت آی وی اف در اولین تلاش برای زنان زیر 35 سال حدود 55 درصد است.
به عبارت دیگر، از هر 100 زن زیر 35 سال که اولین بار آی وی اف انجام می دهند، حدود 55 نفر در همان چرخه اول باردار می شوند. اما این عدد با افزایش سن کاهش می یابد.
به گفته دکتر مارک ترویس، متخصص غدد تولیدمثل و ناباروری و مؤسس مرکز تخصصی The IVF Center، سالانه بیش از 275 هزار سیکل آی وی اف در سراسر ایالات متحده انجام می شود. او می گوید یکی از پرتکرارترین سؤالات بیمارانش این است:
«آیا در اولین بار، آی وی اف موفق می شود و درصد موفقیت آی وی اف چقدر است؟»
دکتر ترویس معتقد است درصد موفقیت آی وی اف تنها به وضعیت جسمی بیمار وابسته نیست، بلکه نقش تیم درمانی و آزمایشگاهی نیز بسیار تعیین کننده است. او تأکید می کند که وجود پزشکان مجرب، جنین شناس های دقیق و تیم پشتیبانی روانی در کنار هم، شانس موفقیت را به شکل محسوسی افزایش می دهد.
اهمیت انتخاب تیم درمانی مناسب
هزینه های بالای آی وی اف و فشارهای روحی که زوج ها در این مسیر تجربه می کنند، باعث می شود انجام چندین سیکل درمانی سخت و طاقت فرسا باشد.
مطالعات نشان داده اند که استرس و اضطراب در دوران انتظار برای بارداری می تواند بر نتیجه ی آی وی اف تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، بسیاری از مراکز تخصصی ناباروری، از جمله مرکز دکتر ترویس، با همکاری روانشناس سلامت باروری به بیماران خود مشاوره و حمایت روحی 24 ساعته ارائه می دهند.
در ایران نیز برخی از مراکز معتبر مانند بیمارستان نرجس (شیراز)، مرکز درمان ناباروری رویش (تهران) و مرکز رویا (اصفهان) خدمات مشابهی ارائه می دهند و با بیمه های پایه و تکمیلی همکاری دارند.
درصد موفقیت آی وی اف در سنین مختلف چقدر است؟
طبق داده های CDC، سن مادر مهم ترین عامل در تعیین درصد موفقیت آی وی اف است:
این آمار با تجربه ی مراکز ایرانی نیز مطابقت دارد. هرچه سن بالاتر رود، کیفیت تخمک ها و احتمال لانه گزینی جنین کاهش می یابد. بنابراین توصیه می شود بانوانی که در سنین بالاتر قصد بارداری دارند، با مشاوره ی دقیق و بررسی کامل وارد روند آی وی اف شوند.
مراحل انجام آی وی اف به زبان ساده
وقتی وضعیت سلامتی زن و مرد توسط پزشک تأیید شد، درمان آی وی اف معمولا در پنج مرحله انجام می شود:
- تحریک تخمدان ها: با تزریق روزانه داروهای هورمونی، تخمدان ها برای تولید چند تخمک بالغ تحریک می شوند.
- برداشت تخمک ها: در یک عمل سبک و بدون بستری، تخمک ها از بدن زن گرفته می شود.
- جمع آوری اسپرم: اسپرم از همسر یا اهداکننده دریافت می شود.
- لقاح در آزمایشگاه: اسپرم و تخمک در محیط کنترل شده ترکیب می شوند تا جنین تشکیل شود.
- انتقال جنین: پس از 3 تا 5 روز، بهترین جنین ها به رحم منتقل می شوند و بقیه در صورت نیاز منجمد خواهند شد.
در بیماران با پاسخ مناسب به درمان، معمولا همه جنین ها فریز می شوند تا در زمان مناسب تر (انتقال جنین یخ زده) استفاده شوند، چون طبق مطالعات، انتقال جنین فریز شده در بسیاری موارد موفق تر از انتقال تازه است.
انواع چرخه های آی وی اف
- چرخه استاندارد: ترکیب تخمک و اسپرم والدین اصلی.
- استفاده از اسپرم اهداکننده: ترکیب تخمک مادر با اسپرم اهداکننده.
- اهدا جنین: استفاده از جنینی که از نظر ژنتیکی ارتباطی با والدین ندارد.
- اهدا تخمک: تخمک از اهداکننده گرفته می شود و اسپرم همسر برای باروری استفاده می شود.
- رحم جایگزین: در مواردی که مادر قادر به بارداری نیست، جنین در رحم شخص دیگری قرار داده می شود.
این گزینه ها باعث می شوند خانواده های بسیاری، با شرایط مختلف جسمی و سنی، بتوانند از شانس بارداری برخوردار شوند.
راه های افزایش درصد موفقیت آی وی اف در اولین تلاش
مطالعات نشان داده اند که سبک زندگی سالم نقش چشمگیری در افزایش درصد موفقیت آی وی اف دارد.
زنانی که به طور منظم ورزش می کنند، از مصرف دخانیات و الکل پرهیز دارند و داروهای تجویزشده توسط پزشک را با دقت مصرف می کنند، تا 20 تا 30 درصد شانس بالاتری برای موفقیت آی وی اف در اولین چرخه دارند.
همچنین تعامل نزدیک با تیم درمانی، مطرح کردن دغدغه ها و مشارکت فعال در تصمیم گیری ها می تواند نتایج مطلوب تری به همراه داشته باشد. این ارتباط صادقانه، به پزشک کمک می کند تا درمان را دقیق تر متناسب با شرایط شما تنظیم کند.
اولین تجربه آی وی اف: چه انتظاری باید داشته باشم؟
ورود به دنیای آی وی اف برای نخستین بار، ترکیبی از امید، هیجان و نگرانی است.
اما وقتی بدانید در هر مرحله چه اتفاقی می افتد، این مسیر آرام تر و قابل پیش بینی تر می شود.
در اینجا خلاصه ای از مراحلی که در اولین تجربه آی وی اف انتظار شما را می کشد آورده ایم:
- مشاوره اولیه و ارزیابی دقیق باروری: پزشک با دلسوزی شرایط جسمی و سابقه ی باروری شما را بررسی می کند تا بهترین مسیر درمانی انتخاب شود.
- طراحی برنامه درمانی اختصاصی: بر اساس نتایج آزمایش ها و نیازهای فردی، یک طرح درمانی ویژه برای شما تنظیم می شود تا بیشترین شانس موفقیت را داشته باشید.
- آشنایی با داروها و تزریق ها: داروهای تحریک تخمک گذاری به صورت تزریق روزانه تجویز می شوند تا تخمک های باکیفیت بیشتری تولید شوند.
- پایش مداوم: با انجام سونوگرافی و آزمایش خون، روند رشد تخمک ها بررسی می شود و دوز داروها در صورت نیاز تغییر می کند.
- برداشت تخمک ها: در یک عمل ساده و بدون درد (تحت بی هوشی کوتاه مدت) تخمک ها جمع آوری می شوند.
- لقاح در آزمایشگاه: در محیط آزمایشگاهی، اسپرم و تخمک با هم ترکیب می شوند تا جنین تشکیل شود.
- انتقال جنین به رحم: چند روز بعد، بهترین جنین انتخاب و به رحم منتقل می شود. پس از آن، دوره ی انتظار برای مشاهده ی علائم بارداری آغاز می شود.
- حمایت مداوم: در تمام این مسیر، تیم پزشکی در کنار شماست تا از نظر جسمی و روحی پشتیبانتان باشد.
چگونه مرکز باروری مناسب را انتخاب کنیم؟
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر بر درصد موفقیت آی وی اف، انتخاب کلینیک یا مرکز درمانی مناسب است.
در هنگام انتخاب مرکز ناباروری به موارد زیر توجه کنید:
- میزان موفقیت درمان در آن مرکز و تعداد سیکل های موفق در سال؛
- وجود پزشکان فوق تخصص غدد تولیدمثل و ناباروری (دارای بورد تخصصی)؛
- امکانات پیشرفته آزمایشگاهی و جنین شناسی؛
- حضور روانشناس سلامت باروری برای حمایت روحی زوج ها؛
- و بازخورد مثبت بیماران پیشین.
در ایران، مراکزی مانند مرکز درمان ناباروری ابن سینا (تهران)، بیمارستان نرجس (شیراز)، کلینیک رویا (اصفهان) و مرکز مریم (اصفهان) از جمله گزینه های معتبر هستند که درصد موفقیت بالایی در آی وی اف گزارش کرده اند و با بسیاری از بیمه ها همکاری دارند.
سخنی از نی نی تینی
درصد موفقیت آی وی اف در اولین تلاش ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد، اما با انتخاب مرکز معتبر، پیروی از دستورات پزشک، سبک زندگی سالم و آرامش روحی، می توان احتمال موفقیت را به طور چشمگیری افزایش داد.
هر مادر داستان خاص خود را دارد، اما با حمایت یک تیم درمانی دلسوز، امید به مادر شدن همیشه زنده است.
اگر تجربه ای از آی وی اف دارید یا در حال تصمیم گیری برای شروع این مسیر هستید، در بخش دیدگاه ها بنویسید که چه سؤالات یا نگرانی هایی دارید تا در نسخه های بعدی مقاله به آن ها پاسخ دهیم.
