سندرم مادر ضعیف چیست؟
به طور خلاصه، سندرم مادر ضعیف زمانی رخ می دهد که نیازها و مسئولیت های مادر افزایش می یابد، اما منابع و انرژی او کاهش پیدا می کند. نتیجه این عدم تعادل، حساسیت احساسی بیش از حد مادر نسبت به محرک های درونی و بیرونی است. به عبارت دیگر، «دکمه های عصبی» مادر خیلی سریع و مکرر فشار داده می شوند و او احساس خستگی و سردرگمی می کند. (برای بسیاری از مادران آشنا به نظر می رسد، نه؟)
این اصطلاح اولین بار در کتاب Mother Nurture نوشته دکتر جان هانسون، دکتر ریک هانسون و دکتر ریکی پولیکو مطرح شد و از آن زمان به بعد، نور بیشتری بر مشکلات رایج مادران انداخته است.
اگرچه این سندرم بیشتر در مادران کودکان خردسال دیده می شود، اما مهم است بدانید که سندرم مادر ضعیف محدود به والدین تازه کار نیست و می تواند توسط هر پدر و مادری، صرف نظر از سن فرزند، تجربه شود.
دلایل بروز سندرم مادر ضعیف
افزایش فشار و مسئولیت ها
مادران امروز مسئولیت های بیشتری را همزمان مدیریت می کنند، ساعات کاری طولانی تری دارند و خواب کمتری نسبت به مادران نسل گذشته خود دارند.
- مادران 24 ساعته در حالت آماده باش هستند، بدون روزهای استراحت، تعطیلات، یا فرصت های مراقبت از سلامت روان.
- نقش های مادر شامل هماهنگ کننده زندگی خانوادگی و اجتماعی، مشاور، برنامه ریز رویدادها، همراه کودک در بازی، آشپز، تمیزکار، خریدار، حسابدار خانه، رابط با خانواده گسترده، مراقب شبانه، و حتی شریک عاطفی است.
- بسیاری از مادران علاوه بر مسئولیت های خانه، شغل تمام وقت دارند.
- به طور متوسط، مادران هفته ای 20 ساعت بیشتر از همسر خود کار می کنند، چه حقوق دریافت کنند و چه نه.
- جامعه و فرهنگ از مادران انتظار دارند که قدرت و تاب آوری فوق العاده ای داشته باشند، و فشار ناشی از انتظارات خانواده، همسر، خود مادر و دیگر مادران، باعث ایجاد احساس گناه و ناکافی بودن می شود.
- پژوهش ها نشان می دهند که مادران وقایع مربوط به فرزندپروری را شخصی تر از پدران تجربه می کنند. برای مثال، آیا تا به حال هنگام بروز گریه یا عصبانیت کودک در فروشگاه احساس شرم شدید کرده اید؟ آیا همسر شما همان حس را دارد؟
- مادران ممکن است در حال بهبود پس از بارداری، شیردهی یا قطع شیردهی باشند؛ همه این ها انرژی جسمی و روانی آنها را کاهش می دهد.
- تغییرات در ظاهر جسمی به دلیل بارداری و شیردهی می تواند تصویر بدن و اعتماد به نفس مادر را تحت تاثیر منفی قرار دهد.
- مادران اغلب بعد از تولد فرزند، حفظ جایگاه حرفه ای خود را دشوار می یابند.
کاهش منابع و حمایت ها
یکی از پیامدهای زندگی شهری، احساس تنهایی و جدایی از خانواده و دوستان است. ارتباط با جامعه و محیط اطراف کمتر و فاصله ها بیشتر می شود.
- رابطه با همسر یا شریک زندگی اغلب تحت فشار قرار می گیرد و سرد و دور می شود. آمارها نشان می دهند زوج هایی که فرزند دارند، ۸ برابر بیشتر از زوج های بدون فرزند مشاجره می کنند.
- مادران زمان بسیار کمی برای استراحت، تفریح یا فعالیت های لذت بخش دارند.
- فرصت های ورزش و فعالیت جسمانی برای کاهش استرس و تقویت بدن محدود است.
- رژیم غذایی مادران معمولا سریع و نامتعادل است؛ آن ها مجبورند هر چیزی که در دسترس است را به سرعت بخورند.
- کم خوابی و اختلالات خواب، به ویژه خواب REM مختل شده، اثرات طولانی مدت و منفی بر مادر دارد، از جمله افسردگی، ضعف سیستم ایمنی و فشار خون بالا.
نتیجه: حساسیت احساسی بیش از حد
وقتی منابع کاهش می یابد و فشارها افزایش می یابد، حساسیت احساسی مادر بالا می رود:
- «دکمه ها» خیلی سریع و مکرر فشار داده می شوند و کوچک ترین اتفاق باعث عصبانیت، ناراحتی یا افسردگی می شود.
- باورهای منفی درباره خود به عنوان والد، همسر و فرد تقویت می شود: «من مادر/همسر/فرد کافی خوبی نیستم.»
- ترس ها و نگرانی ها بزرگ می شوند: «دارم اشتباه می کنم؟ اگر اتفاق بدی برای فرزندانم بیفتد چه؟»
- همه ناامیدی ها، شرم ها و عصبانیت ها بالا می آیند: «فکر می کردم آسان تر باشد، همه می توانند انجام دهند چرا من نمی توانم؟»
- غم و اندوه درباره چیزهایی که پس از مادر شدن از دست داده اید بزرگ تر می شود: جایگاه حرفه ای، بدن، خود قبلی، احساس جذابیت، حمایت دوستان و…
- زخم های گذشته دوباره باز می شوند. حساسیت بالا باعث می شود تجربه های تلخ گذشته به یاد آورده شوند و دوباره احساس شوند.
- مکانیزم های مقابله ای خودکار فعال می شوند؛ واکنش های فوری و دفاعی بسیار سریع تر از اقدامات آگاهانه و همدلانه رخ می دهند.
چگونه با سندرم مادر ضعیف مقابله کنیم؟
پس از توضیح اینکه سندرم مادر ضعیف چیست و چرا رخ می دهد، حالا می خواهیم ببینیم چه کارهایی می توانیم انجام دهیم تا انرژی و سلامت روان خود را بازگردانیم.
1. یاد بگیرید کمک بخواهید
ما در جامعه ای زندگی می کنیم که استقلال و خودکفایی را تبلیغ می کند. به همین دلیل، درخواست کمک و حمایت اغلب باعث احساس ناراحتی یا ضعف می شود. ما ترجیح می دهیم همه چیز را کنترل کنیم و همه کارها را خودمان انجام دهیم!
اما این رفتار انرژی ما را بیش تر تخلیه می کند و می تواند به خشم و احساس تنهایی منجر شود. بنابراین مهم است بفهمیم چرا درخواست کمک برای ما دشوار است و با این احساس مقابله کنیم.
با این حال، گاهی واقعا کمکی در دسترس نیست. در چنین شرایطی، مهم است که به دوستان، سایر مادران دچار سندرم مادر ضعیف، همسایه ها یا سازمان ها مراجعه کنیم. می توانیم یک برنامه تبادل کودک، یا همکاری برای رفت و آمد و مراقبت ترتیب دهیم. همانطور که گفته می شود، برای پرورش کودک به یک روستا نیاز داریم و می توانیم آن روستا را خودمان بسازیم.
2. نسبت به حساسیت های خود آگاه باشید و مهربان باشید
اگر فردی درون گرا هستید، برنامه های اجتماعی کودک ممکن است برایتان استرس زا باشد. اگر به نظم و انجام درست کارها عادت دارید، ممکن است رفتار بد کودک در حضور مهمان شما را ناراحت کند.
این حساسیت ها معمولا ریشه در زخم های قدیمی دوران کودکی دارند. به جای سرزنش و شرم، آن ها را با مهربانی بپذیرید و به آرامی با خودتان گفتگو کنید.
3. بدن خود را تغذیه کنید و سالم بمانید
بهترین راه برای بازسازی انرژی و حفظ سلامت، تغذیه مناسب است. با توجه به کاهش ارزش غذایی مواد غذایی به دلیل مواد شیمیایی و فرآوری شده، دریافت مواد مغذی کافی دشوار شده است.
چند نکته برای تغذیه بهتر:
- پروتئین کافی مصرف کنید، به ویژه در صبحانه
- میوه و سبزیجات فراوان بخورید
- آب کافی بنوشید و همیشه یک بطری آب همراه داشته باشید
- هر وقت ممکن است مواد غذایی ارگانیک خریداری کنید
- مولتی ویتامین مصرف کنید
- قند و شیرینی کم داشته باشید
- غذاهای فرآوری شده را محدود کنید
4. ورزش و هوای تازه داشته باشید
ورزش منظم بدن را قوی و ذهن را آرام و فعال نگه می دارد. حتی یک پیاده روی کوتاه می تواند انرژی و خلق شما را به طور شگفت انگیزی بهبود دهد.
ثبت نام در یک کلاس ورزشی منظم، نه تنها باعث اولویت دادن به خودتان می شود، بلکه فرصتی برای ملاقات با مادران دیگر و تبادل تجربه نیز فراهم می کند.
5. یاد بگیرید نشانه های رسیدن به حد توان خود را بشناسید
به افکار، احساسات و وضعیت جسمانی خود توجه کنید و قبل از رسیدن به نقطه انفجار، به هشدارها دقت کنید.
نشانه های رایج شامل:
- افکار انتقادی مکرر درباره خود و دیگران
- احساس تحریک پذیری یا عصبانیت نسبت به همه چیز
- بدن سفت یا بی حال
- خشم سریع و دشواری در پیدا کردن شادی
- احساس شرم، گناه یا اضطراب
- مشکل در تمرکز
6. قبل از رسیدن به نقطه انفجار، استرس را کاهش دهید
روش های سریع برای کاهش استرس:
- نفس عمیق و آهسته بکشید
- کفش هایتان را در بیاورید و پاها را ماساژ دهید
- گردن و سر خود را آرام حرکت دهید
- صورت خود را با آب بشویید
- خم شوید، زمین را لمس کنید، دست ها را تکان دهید و به آرامی بالا بیایید
- تصور کنید که تمام استرس از نوک انگشتان شما خارج می شود
- به شکل بازیگوشانه مثل یک سگ استرس را از خودتان دور کنید
- یک فنجان چای برای خودتان درست کنید و آرام بنوشید
- نقاط تنش را در بدن شناسایی کرده و با تنفس آرام کنید
7. اگر به نقطه انفجار رسیدید، سخت گیر نباشید
این اتفاق برای همه مادران پیش می آید. به یاد داشته باشید، با رفتار خود به فرزندتان می آموزید که اشتباه بخشی از زندگی است، و حتی مادر هم می تواند بگوید «متاسفم».
8. با دوستان ارتباط برقرار کنید
دوستان مهربان و حمایت کننده بهترین درمان برای مادران دچار سندرم مادر ضعیف هستند. یک دورهمی بدون حضور کودکان ترتیب دهید تا احساسات خود را بیان کنید، مشاوره خوب دریافت کنید و ببینید تنها نیستید.
9. به رابطه عاطفی خود اهمیت دهید
یکی از ویژگی های روابط مثبت، بیشتر بودن تعاملات مثبت نسبت به منفی است. در روابط مهم تر است که رفتار محترمانه داشته باشیم تا اینکه فقط موافق باشیم.
نکاتی برای حفظ رفتار محترمانه با شریک زندگی:
- با نکات مثبت شروع کنید
- ارتباط برقرار کنید
- با دقت و آرامش صحبت کنید
- مسئولیت احساسات خود را بپذیرید
- بر موضوع اصلی تمرکز کنید
- به بیان درست و مفید حرف های طرف مقابل توجه کنید
- به جزئیات مشخص بپردازید، نه شکایات کلی
- درخواست ها مطرح کنید، دستور ندهید
- توافق ها داشته باشید، تهدید نکنید
- وقتی امکان دارد، انعطاف نشان دهید
10. احساسات خود را تجربه و بیان کنید
سرکوب احساسات باعث رشد شرم و ترس می شود. احساسات طبیعی و عادی هستند، بنابراین آن ها را بپذیرید و با کنجکاوی ملایم به آن ها نگاه کنید.
راه های بیان احساسات:
- نوشتن احساسات با مداد شمعی یا قلم بزرگ
- نقاشی احساسات
- صحبت با یک دوست مورد اعتماد
سخنی از نی نی تینی
سندرم مادر ضعیف یک واقعیت رایج اما قابل مدیریت است که بسیاری از مادران، به ویژه مادران تازه کار، آن را تجربه می کنند. این سندرم زمانی رخ می دهد که مسئولیت ها و فشارهای مادر افزایش می یابد و منابع و انرژی او کاهش پیدا می کند، که باعث افزایش حساسیت احساسی، خستگی و گاهی احساس ناکافی بودن می شود.
با این حال، با راهکارهای عملی مانند درخواست کمک، شناخت حساسیت های فردی، تغذیه مناسب، ورزش منظم، مدیریت استرس و حفظ روابط مثبت، می توان انرژی و تعادل روانی را بازگرداند و تجربه مادری را لذت بخش تر و سالم تر کرد.
به یاد داشته باشید: شما تنها نیستید و مراقبت از خودتان نه تنها به شما بلکه به فرزند و خانواده تان نیز سود می رساند. پذیرش محدودیت ها، ابراز احساسات و ایجاد شبکه حمایتی، کلید مدیریت موفق سندرم مادر ضعیف است.
آیا شما هم تجربه ای از احساس خستگی شدید و فشارهای زیاد مادرانه دارید؟ تجربیات و روش های خود برای مقابله با سندرم مادر ضعیف را در بخش کامنت ها با دیگر مادران به اشتراک بگذارید تا همدیگر را حمایت کنیم و یاد بگیریم چگونه مادری سالم تر و شاداب تر باشیم.
