تحقیقات در مورد مصرف گاباپنتین در بارداری هنوز نتایج قطعی ارائه نمی دهند و اطلاعات موجود تا حدی متناقض است. با این حال، بسیاری از مادران باردار به دلیل نیاز به کنترل صرع یا درد عصبی، ممکن است از این دارو استفاده کنند. در این مقاله، نکات مهم و کاربردی درباره مصرف گاباپنتین در بارداری و جایگزین های آن بررسی می شود.
گاباپنتین چیست و چه کاربردی دارد؟
گاباپنتین، که با نام های تجاری نئورونتین، هوریزانت و گریلایز عرضه می شود، دارویی است که برای درمان صرع و درد عصبی تجویز می شود. این دارو در دهه 1970 کشف شد و ابتدا به عنوان شل کننده عضلات و برای کنترل اسپاسم ها استفاده می شد. همچنین برای درمان علائم سندرم پای بی قرار، درد عصبی پس از زونا و گرگرفتگی مرتبط با یائسگی نیز تجویز می شود.
حدود پنج نفر از هر هزار مادر باردار از داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین استفاده می کنند و روند استفاده از آن در حال افزایش است. با این میزان مصرف، سوالی که اغلب مطرح می شود این است: آیا گاباپنتین در بارداری ایمن است؟
آیا می توان گاباپنتین در بارداری مصرف کرد؟
آشلی وونگ، داروساز و عضو هیئت بررسی پزشکی SingleCare، می گوید:
«هنوز مشخص نیست که آیا گاباپنتین در بارداری کاملا ایمن است یا خیر.»
استفاده از گاباپنتین در بارداری باید تصمیمی مشترک بین پزشک و مادر باردار باشد تا خطرات احتمالی برای جنین و مزایای درمان به طور کامل سنجیده شود.
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) گاباپنتین را در دسته داروهای بارداری گروه C قرار داده است. این به این معناست که شواهد قطعی از خطر برای جنین وجود ندارد، اما احتمال خطر نمی تواند به طور کامل رد شود.
تحقیقات فعلی نشان می دهند:
- مطالعات حیوانی نشان می دهند که گاباپنتین در بارداری ممکن است اثرات منفی روی جنین داشته باشد.
- یک مطالعه بر اساس جمعیت نشان داد که مصرف گاباپنتین در بارداری خطر بروز اختلالات عصبی-تکاملی در نوزادان را افزایش نمی دهد.
- یک مطالعه دیگر شواهدی از افزایش خطر ناهنجاری های قلبی، تولد زودرس، نوزادان کوچک تر از سن بارداری و نیاز به مراقبت ویژه نوزادان در ارتباط با مصرف گاباپنتین در دوران بارداری ارائه کرد.
- هنوز مطالعات کافی برای تعیین اینکه آیا مصرف گاباپنتین به تنهایی باعث علائم ترک در نوزادان می شود وجود ندارد. اما یک مطالعه مشاهده ای نشان داد که مصرف همزمان با مواد افیونی در اواخر بارداری ممکن است باعث بروز علائم ترک در نوزاد شود.
خطرات مصرف گاباپنتین در بارداری
تحقیقات کافی برای اثبات ایمنی کامل گاباپنتین در بارداری وجود ندارد. پزشک شما قبل از تجویز این دارو، ممکن است داده های موجود درباره نتایج بارداری را با شما بررسی کند.
برخی از خطرات احتمالی گاباپنتین در بارداری شامل موارد زیر هستند:
- خطر ناهنجاری های قلبی: مصرف گاباپنتین در سه ماهه اول بارداری ممکن است باعث افزایش متوسط خطر ناهنجاری های قلبی در جنین شود.
- خطر تولد زودرس و نوزاد کوچک تر از سن بارداری: استفاده از گاباپنتین ممکن است خطر تولد قبل از هفته 37 بارداری و همچنین تولد نوزاد با وزن کم یا اندازه کوچک تر از حد انتظار را افزایش دهد.
- خطر نیاز به بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU): نوزادانی که در رحم در معرض گاباپنتین قرار گرفته اند، به ویژه در اواخر بارداری، ممکن است نیاز به بستری در NICU داشته باشند.
- تداخل با مواد مغذی: گاباپنتین ممکن است با برخی ویتامین ها و مواد معدنی، مانند اسید فولیک که برای بارداری سالم ضروری است، تداخل داشته و سطح آن ها را کاهش دهد.
دکتر وونگ توصیه می کند:
«اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، قبل از شروع مصرف دارو، حتما پزشک خود را مطلع کنید.»
حتی اگر در حال حاضر گاباپنتین مصرف می کنید و متوجه بارداری خود شدید، باز هم پزشک خود را در جریان قرار دهید. او می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که آیا باید مصرف دارو را ادامه دهید و همچنین ممکن است شما را به یک ثبت تجربه بارداری با گاباپنتین راهنمایی کند.
مصرف گاباپنتین و شیردهی
دکتر گایتر اشاره می کند که گاباپنتین می تواند وارد شیر مادر شود، اما تاکنون هیچ عارضه ای در نوزادان شیرده که مادرشان گاباپنتین مصرف می کند مشاهده نشده است.
جایگزین های گاباپنتین در بارداری
چند داروی دیگر برای درمان درد عصبی و صرع در بارداری وجود دارند که ممکن است ایمن تر باشند:
- لوتیراستام (Keppra, Elepsia): برای درمان صرع جزئی در بزرگسالان، کودکان و نوزادان یک ماهه یا بیشتر استفاده می شود. مطالعات نشان می دهند که نسبت به سایر داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین و اکس کاربازپین، کمترین خطر ناهنجاری های مادرزادی را دارد.
- لاموتریژین (Lacmital): دارویی ضد صرع که برخی از انواع تشنج را کنترل می کند و در درمان اختلال دوقطبی نیز کاربرد دارد. شواهد علمی نشان می دهد که ریسک ناهنجاری های مادرزادی آن نسبت به برخی داروهای ضد صرع کمتر است.
- اکس کاربازپین (Trileptal): برای بزرگسالان و کودکان بالای شش سال استفاده می شود و شواهد نشان می دهند که ریسک ناهنجاری های مادرزادی افزایش نمی یابد.
- آمی تریپتیلین (Elavil, Vanatrip): داروی ضد افسردگی که برای درد مزمن و عصبی نیز تجویز می شود. مطالعات کافی روی زنان باردار ندارد و پزشک ممکن است تنها زمانی تجویز کند که مزایای آن بر خطرات احتمالی بیشتر باشد.
توصیه مهم در رابطه با مصرف گاباپنتین در بارداری
اگر باردار هستید و داروی ضد صرع مانند گاباپنتین مصرف می کنید، بدون مشورت با پزشک، دارو را قطع نکنید. دکتر گایتر توضیح می دهد:
«قطع دارو در دوران بارداری ممکن است خطراتی برای مادر و جنین داشته باشد. تشنج مداوم می تواند خطر مرگ یا مشکلات عصبی برای نوزاد ایجاد کند.»
روش های طبیعی برای کنترل صرع و درد عصبی در بارداری
علاوه بر داروها، کنترل درد عصبی و صرع در بارداری می تواند شامل روش های خانگی و طبیعی نیز باشد. این روش ها می توانند به کاهش تعداد و شدت تشنج ها و بهبود کیفیت زندگی مادر کمک کنند.
کاهش استرس
کاهش استرس در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد، به ویژه اگر دچار مشکلات پزشکی مانند صرع هستید، زیرا استرس می تواند تشنج ها را تحریک یا تشدید کند. استفاده از روش های ریلکسیشن، ذهن آگاهی و مدیتیشن می تواند به کاهش فشار عصبی و احتمال بروز تشنج کمک کند. حتی پیاده روی کوتاه روزانه یا گوش دادن به موسیقی آرام بخش می تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.
مکمل های ویتامینی و معدنی
مصرف مکمل اسید فولیک در دوران بارداری ضروری است، زیرا می تواند خطر بروز نقص های مادرزادی جدی را به طور قابل توجهی کاهش دهد و در نتیجه ریسک ناشی از مصرف داروهای ضد صرع را کمتر کند.
داروهای ضد صرع ممکن است جذب برخی ویتامین ها و مواد معدنی مانند کلسیم، ویتامین D و ویتامین های گروه B6 و B7 را کاهش دهند و منجر به کمبود آنها شوند. بهتر است با پزشک زنان و زایمان خود درباره بهترین مکمل دوران بارداری مشورت کنید تا تمام نیازهای بدن شما تأمین شود.
تغییرات رژیم غذایی
مطالعات نشان داده اند که برخی برنامه های غذایی مانند رژیم کتوژنیک، که شامل غذاهای پرچرب و کم کربوهیدرات است، می تواند در مدیریت صرع موثر باشد، به ویژه برای افرادی که به داروهای ضد صرع پاسخ مناسبی نمی دهند.
بهترین کار این است که با تیم درمانی خود یک برنامه غذایی شخصی سازی شده و متناسب با وضعیت سلامتی خود تدوین کنید. این برنامه می تواند شامل تنوع کافی مواد مغذی و رعایت تعادل کالری باشد تا سلامت مادر و جنین تضمین شود.
اجتناب از عوامل تحریک کننده
شناسایی و دوری از عواملی که تشنج ها را تحریک می کنند، می تواند به کاهش تعداد بروز آنها کمک کند. این عوامل شامل استرس، کم آبی بدن، کم خوابی و مصرف الکل هستند. رعایت خواب کافی، نوشیدن آب به میزان لازم و حفظ سبک زندگی سالم می تواند نقش مهمی در کنترل صرع داشته باشد.
تکنیک ها و تمرین های مکمل
برخی مطالعات نشان داده اند که تمریناتی مانند یوگا، بیوفیدبک (تکنیک ذهن-بدن که به کنترل برخی عملکردهای غیرارادی بدن کمک می کند) و تحریک عصب واگ می توانند به مدیریت علائم صرع کمک کنند. البته هنوز تحقیقات بیشتری برای تعیین اثربخشی و ایمنی این روش ها در دوران بارداری مورد نیاز است.
دکتر گایتر توصیه می کند:
«برای زنان بارداری که مبتلا به اختلال صرع هستند، مراقبت ترکیبی از یک متخصص بیماری های مادر و جنین و یک متخصص مغز و اعصاب بسیار توصیه می شود.»
این مراقبت مشترک باعث می شود هم سلامت مادر و هم جنین در طول بارداری به طور دقیق تحت نظر قرار گیرد و بهترین تصمیم ها برای داروها و روش های مکمل گرفته شود.
نکات کلیدی درباره مصرف گاباپنتین در بارداری
- هنوز تحقیقات کافی وجود ندارد که نشان دهد گاباپنتین در بارداری کاملا ایمن است.
- مصرف این دارو در مادران باردار باید یک تصمیم مشترک بین پزشک و بیمار باشد تا مزایا و خطرات احتمالی برای جنین به طور کامل سنجیده شود.
- جایگزین هایی برای گاباپنتین وجود دارد، از جمله لوتیراستام (levetiracetam)، لاموتریژین (lamotrigine)، اکس کاربازپین (oxcarbazepine) و آمی تریپتیلین (amitriptyline). همچنین روش های طبیعی و خانگی می توانند به کنترل صرع و درد عصبی کمک کنند.
سخنی از نی نی تینی
مصرف گاباپنتین در بارداری هنوز با ابهامات و ریسک های بالقوه همراه است. با این حال، در برخی شرایط پزشکی، پزشک ممکن است تشخیص دهد که ادامه درمان با گاباپنتین برای مادر ضروری است.
برای کاهش خطرات گاباپنتین در بارداری و مدیریت بهتر وضعیت، نکات زیر توصیه می شوند:
- تصمیم گیری مشترک با پزشک: هرگونه مصرف گاباپنتین یا جایگزین های آن باید با مشورت دقیق پزشک و متخصص مغز و اعصاب و متخصص زنان انجام شود.
- رعایت سبک زندگی سالم: کاهش استرس، خواب کافی، تغذیه متعادل و هیدراته ماندن بدن به کنترل تشنج کمک می کند.
- استفاده از مکمل ها و ویتامین ها: مصرف اسید فولیک و ویتامین های ضروری زیر نظر پزشک اهمیت دارد تا خطر کمبود مواد مغذی کاهش یابد.
- روش های طبیعی و خانگی: یوگا، مدیتیشن، بیوفیدبک و تمرینات تنفسی می توانند مکمل داروهای درمانی باشند، البته با تأیید پزشک.
- آگاهی از علائم هشدار: در صورت بروز تشنج مکرر، تغییرات غیرعادی در نوزاد یا عوارض جانبی دارو، فورا پزشک خود را مطلع کنید.
اگر شما یا اطرافیانتان تجربه ای از مصرف گاباپنتین در بارداری دارید، می توانید تجربه خود را در بخش دیدگاه ها به اشتراک بگذارید. تبادل تجربه های واقعی می تواند به دیگر مادران کمک کند تصمیم های آگاهانه تری بگیرند و نگرانی های خود را بهتر مدیریت کنند.
