درد سینه در شیردهی یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از مادران بعد از زایمان تجربه می کنند. این درد می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد و در بیشتر موارد با مراقبت و اقدامات ساده قابل کنترل است. با این حال، اگر در شیردهی دچار مشکل شدید، همیشه بهترین کار این است که با ماما، پزشک یا یک مشاور شیردهی صحبت کنید تا راهنمایی دقیق تری دریافت کنید. در ادامه، به بررسی علت درد سینه در شیردهی و روش های کاهش آن می پردازیم.
علت درد سینه در شیردهی
پر شدن بیش از حد سینه ها (Engorgement)
پر شدن بیش از حد سینه ها زمانی اتفاق می افتد که سینه ها بیش از اندازه پر از شیر می شوند. در این حالت، ممکن است سینه ها سفت، متورم و دردناک شوند.
در روزهای اول شیردهی، این اتفاق معمولا به دلیل «آمدن شیر» رخ می دهد. نوزادان تازه متولدشده باید در دفعات زیاد و کوتاه تغذیه شوند. چند روزی طول می کشد تا میزان شیر تولیدشده با نیاز نوزاد هماهنگ شود.
اگر نوزاد به درستی به سینه نگیرد، تخلیه شیر سخت تر می شود و همین باعث تشدید درد سینه در شیردهی خواهد شد. نوک سینه در این شرایط ممکن است کشیده و صاف شود و دردناک گردد.
برای جلوگیری از این مشکل، لازم است از همان ابتدا از یک مشاور یا ماما کمک بگیرید تا نحوه صحیح گرفتن سینه توسط نوزاد را بررسی کند.
نشانه های گرسنگی نوزاد
برای پیشگیری از پر شدن بیش از حد سینه، باید نشانه های زودهنگام گرسنگی نوزاد را بشناسید. این نشانه ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- حرکت سریع چشم ها
- قرار دادن انگشتان در دهان
- چرخاندن سر به یک سمت و باز کردن دهان (حرکت جستجو)
- بی قراری
به یاد داشته باشید: گریه کردن آخرین علامت گرسنگی نوزاد است. اگر قبل از گریه به نوزاد شیر بدهید، فرایند شیردهی آرام تر و راحت تر خواهد بود.
چگونه پر شدن بیش از حد سینه را کاهش دهیم؟
برای کاهش درد سینه در شیردهی ناشی از پر شدن بیش از حد، علاوه بر شیردهی منظم، می توانید:
- کمی شیر را با دست دوشیده و فقط به اندازه ای تخلیه کنید که احساس راحتی کنید (تخلیه کامل باعث افزایش تولید شیر می شود).
- از یک مشاور یا ماما بخواهید روش صحیح دوشیدن دستی را به شما آموزش دهد.
- از سوتین شیردهی راحت و مناسب استفاده کنید که فشار اضافه به سینه وارد نکند.
- قبل از دوشیدن دستی یا شیردهی، یک پارچه گرم و مرطوب روی سینه بگذارید یا دوش آب گرم بگیرید تا جریان شیر بهتر شود. (از حرارت زیاد پرهیز کنید چون التهاب را بیشتر می کند).
- در صورت نیاز، می توانید از استامینوفن یا ایبوپروفن در دوز مجاز استفاده کنید. این داروها در دوران شیردهی بی خطر هستند و به کاهش درد کمک می کنند.
تولید بیش از حد شیر
گاهی بعضی از مادران بیش از نیاز نوزاد شیر تولید می کنند. این موضوع باعث می شود نوزاد در هنگام شیر خوردن اذیت شود یا نتواند به خوبی شیر بخورد و در نتیجه باعث درد سینه در شیردهی می شود.
در چنین شرایطی، مشورت با یک مشاور شیردهی بسیار مهم است. او می تواند با مشاهده نحوه شیردهی، علت را بررسی کرده و راهکارهایی برای کاهش تولید شیر پیشنهاد دهد.
گرفتگی مجاری شیر (Blocked ducts)
درون سینه غدد تولیدکننده شیر به صورت بخش هایی جدا از هم کار می کنند (مثل پره های یک پرتقال). این غدد شیر را از طریق لوله های باریکی به نوک سینه منتقل می کنند.
اگر یکی از این بخش ها به طور کامل تخلیه نشود، مجرا مسدود می شود و یک توده کوچک و حساس در سینه ایجاد خواهد شد. این حالت علاوه بر درد سینه در شیردهی، می تواند زمینه ساز التهاب شود.
برای پیشگیری و درمان این مشکل:
- از پوشیدن لباس یا سوتین تنگ خودداری کنید.
- به نوزاد اجازه دهید به طور مرتب از همان سینه شیر بخورد.
- قبل از شیردهی، یک پارچه گرم و مرطوب روی سینه بگذارید یا دوش آب گرم بگیرید.
- هنگام شیر خوردن نوزاد، توده را به آرامی به سمت نوک سینه ماساژ دهید.
- بین وعده های شیردهی، استفاده از کمپرس سرد می تواند درد را کاهش دهد.
اگر گرفتگی برطرف نشود، احتمال پیشرفت به ماستیت (التهاب سینه) وجود دارد.
ماستیت (Mastitis)
ماستیت می تواند علت درد سینه در شیردهی باشد. ماستیت زمانی رخ می دهد که یک مجرای مسدود تخلیه نشود و التهاب ایجاد کند. در این شرایط سینه دردناک، متورم و گرم می شود و مادر علائمی شبیه آنفولانزا پیدا می کند. اگر در این مرحله درمان نشود، می تواند به عفونت تبدیل شود و نیاز به آنتی بیوتیک پیدا کند.
علائم ماستیت:
- داغ و حساس شدن سینه
- قرمزی پوست در ناحیه دردناک
- احساس ناخوشی، بدن درد و خستگی
- تب و لرز
- اشک ریزی و خستگی شدید
راهکارهای کنترل و درمان درد سینه در شیردهی ناشی از ماستیت:
- ادامه شیردهی و تخلیه مرتب سینه
- بررسی وضعیت گرفتن سینه توسط نوزاد (با کمک ماما یا مشاور شیردهی)
- شروع شیردهی از سینه ملتهب تا تخلیه بهتر انجام شود
- در صورت باقی ماندن شیر در سینه، کمی با دست شیر را بدوشید (فقط به اندازه نیاز نوزاد)
- استفاده از کمپرس گرم قبل از شیردهی برای تسهیل جریان شیر
- استفاده از کمپرس سرد بین وعده ها برای کاهش درد
- استراحت کافی و در صورت امکان دراز کشیدن در تخت
- مصرف مسکن های ایمن مثل استامینوفن یا ایبوپروفن
- در صورت عدم بهبود ظرف 12 تا 24 ساعت یا بدتر شدن علائم، مراجعه فوری به پزشک برای دریافت آنتی بیوتیک ضروری است
نکته مهم: قطع شیردهی در این شرایط نه تنها کمکی نمی کند بلکه وضعیت را بدتر کرده و حتی ممکن است منجر به آبسه سینه شود.
آبسه سینه (Breast abscess)
اگر ماستیت به موقع درمان نشود، ممکن است منجر به آبسه سینه شود. آبسه در واقع یک عفونت چرکی است که معمولا نیاز به تخلیه توسط عمل جراحی یا فرایندهای مشابه دارد. این وضعیت معمولا زمانی رخ می دهد که ماستیت به شیردهی مکرر و حتی مصرف آنتی بیوتیک پاسخ ندهد.
خبر خوب این است که حتی در حین درمان آبسه سینه هم می توانید به شیردهی ادامه دهید. در واقع، ادامه شیردهی به تخلیه بهتر سینه کمک می کند و مانع از تجمع بیشتر شیر و بدتر شدن شرایط می شود.
برفک سینه (Thrush)
اگر بعد از یک دوره شیردهی بدون درد، ناگهان در هر دو سینه احساس درد کنید و این درد تا حدود یک ساعت پس از پایان شیردهی ادامه داشته باشد، ممکن است دچار عفونت قارچی یا برفک سینه شده باشید.
این نوع عفونت اغلب همزمان با عفونت دهان نوزاد (برفک دهان) دیده می شود و می تواند باعث درد سینه در شیردهی شود. برفک نیاز به درمان همزمان مادر و نوزاد دارد تا چرخه انتقال مجدد عفونت بین مادر و کودک متوقف شود.
سوالات رایج مادران شیرده در رابطه با درد سینه در شیردهی
مادران در دوران شیردهی معمولا با پرسش ها و نگرانی های متعددی روبه رو می شوند:
- آیا درد سینه در شیردهی طبیعی است یا نشانه مشکل؟
- علت درد سینه در شیردهی در هفته های اول چیست؟
- بهترین راه درمان درد سینه در شیردهی چیست؟
- از کجا بفهمم نوزادم به اندازه کافی شیر دریافت می کند؟
پاسخ به این سؤالات و دریافت راهنمایی تخصصی از یک مشاور شیردهی، ماما یا پزشک می تواند از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کند و تجربه شیردهی را لذت بخش تر نماید.
سخنی از نی نی تینی
درد سینه در شیردهی دلایل متعددی دارد؛ از پر شدن بیش از حد و گرفتگی مجاری شیر گرفته تا ماستیت، آبسه و حتی برفک سینه. آنچه اهمیت دارد، توجه سریع به علائم و گرفتن کمک تخصصی در زمان مناسب است. ادامه شیردهی، رعایت روش های صحیح، و استفاده از توصیه های پزشک یا مشاور می تواند به کاهش درد و پیشگیری از عوارض کمک کند.
شما تا به حال در دوران شیردهی با درد سینه یا مشکلاتی مثل گرفتگی مجاری شیر یا ماستیت روبه رو شده اید؟ تجربه های خودتان را در بخش دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید تا مادران دیگر هم از تجربه شما استفاده کنند.
