کودکان برای رشد و تکامل طبیعی مغز و بدن خود به ویتامین های گوناگون از جمله ویتامین B12 نیاز دارند. این ویتامین که به نام کوبالامین نیز شناخته می شود، نقشی اساسی در سلامتی سیستم عصبی و خون دارد.
اگر کودک به اندازه کافی ویتامین B12 دریافت نکند، ممکن است دچار ضعف، خستگی و کندی در روند رشد و تکامل شود. ادامه دار شدن کمبود B12 در کودکان می تواند عوارض جدی و نادری مانند آسیب مغزی، صدمه به اعصاب و مشکلات مهم دیگر ایجاد کند. خوشبختانه، اگر کمبود این ویتامین به موقع تشخیص داده و درمان شود، بیشتر کودکان بهبود پیدا کرده و روند طبیعی رشد خود را ادامه می دهند.
در ادامه، با اهمیت ویتامین B12، علائم کمبود B12 در کودکان، زمان مناسب برای مراجعه به پزشک و راه های درمان کمبود B12 در کودکان آشنا می شویم.
چرا ویتامین B12 مهم است؟
ویتامین B12 به حفظ سلامت سیستم عصبی و سلول های خونی کمک می کند. این ویتامین برای ساخت گلبول های قرمز (که وظیفه حمل اکسیژن از ریه ها به تمام بدن را دارند) و همچنین برای تولید DNA (ماده ژنتیکی سلول ها) ضروری است. علاوه بر این، در رشد و تکامل مغز نوزادان و کودکان خردسال نقش مهمی ایفا می کند.
بدن ما توانایی تولید ویتامین B12 را ندارد. بنابراین، باید آن را از طریق غذاها یا مکمل ها دریافت کنیم.
منابع غذایی غنی از ویتامین B12 عبارتند از:
- گوشت قرمز و مرغ
- ماهی
- تخم مرغ
- لبنیات مانند شیر، پنیر و ماست
- غلات صبحانه غنی شده
- مخمرهای تغذیه ای غنی شده
میزان مورد نیاز ویتامین B12 برای کودکان با توجه به سن آن ها افزایش می یابد. همچنین، زنان باردار یا شیرده باید ویتامین B12 بیشتری دریافت کنند، زیرا این ویتامین به نوزاد منتقل می شود.
علت کمبود B12 در کودکان چیست؟
علت های مختلفی می تواند باعث کمبود B12 در کودکان شود. برخی کودکان و بزرگسالانی که دچار بیماری های گوارشی یا خودایمنی مانند کم خونی پرنیشیوز هستند، پروتئین های لازم برای جذب B12 را در معده تولید نمی کنند. افرادی که عمل جراحی معده انجام داده اند نیز ممکن است در جذب این ویتامین مشکل داشته باشند.
کودکانی که لبنیات یا گوشت کمی مصرف می کنند – به ویژه آن هایی که رژیم غذایی گیاه خواری یا وگان دارند – در معرض کمبود این ویتامین قرار می گیرند و معمولا به مکمل نیاز دارند.
نوزادانی که مادرشان در دوران بارداری دچار کمبود ویتامین B12 بوده، ممکن است پس از تولد نیز سطح پایینی از این ویتامین در بدن داشته باشند. به طور طبیعی، جنین در دوران بارداری ویتامین B12 را ذخیره می کند و این ذخیره برای چند ماه اول زندگی کافی است. به همین دلیل، کمبود B12 در نوزادان معمولا پس از حدود 4 ماهگی آشکار می شود.
علائم کمبود B12 در کودکان
تشخیص علائم کمبود B12 در کودکان همیشه ساده نیست، زیرا این نشانه ها مبهم بوده و می تواند ناشی از مشکلات مختلفی باشد. با این حال، برخی علائم رایج عبارتند از:
- خستگی شدید یا کاهش فعالیت حرکتی
- ضعف عضلانی
- تحریک پذیری و بی قراری
- مشکلات گوارشی مانند اسهال، استفراغ یا یبوست
- کاهش وزن
- تأخیر در رسیدن به milestones رشدی مانند نشستن، خزیدن، راه رفتن یا صحبت کردن
- زبان متورم یا ملتهب (التهاب زبان یا گلوسیت)
علاوه بر این، برخی کودکان ممکن است دچار کم خونی مگالوبلاستیک شوند (گلبول های قرمز بزرگ غیرطبیعی)، یا شمارش پایین گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها داشته باشند که این موارد معمولا در آزمایش خون مشخص می شوند.
تشخیص کمبود B12 در کودکان
برای بررسی وضعیت ویتامین B12، پزشک کودکان معمولا آزمایش خون تجویز می کند. این آزمایش می تواند شامل شمارش کامل سلول های خونی (CBC) یا تست سرمی B12 باشد. این آزمایش ها به پزشک کمک می کنند تا وضعیت دقیق سطح ویتامین B12 در بدن کودک مشخص شود.
درمان کمبود B12 در کودکان
درمان کمبود B12 در کودکان معمولا با افزایش مصرف غذاهای غنی از این ویتامین یا مصرف مکمل آغاز می شود. مکمل ها در دوزها و برندهای مختلف وجود دارند، اما انتخاب نوع مناسب باید با مشورت پزشک کودک انجام شود.
در مواردی که کمبود شدید باشد، یا کودک در جذب ویتامین مشکل داشته باشد، پزشک ممکن است تزریق عضلانی B12 را تجویز کند.
بیشتر مشکلات ناشی از کمبود B12 پس از شروع درمان و افزایش سطح ویتامین بهبود می یابد. با این حال، اگر درمان به موقع انجام نشود، برخی کودکان ممکن است دچار آسیب دائمی در مغز و سیستم عصبی شوند.
آیا مصرف مکمل B12 خطری دارد؟
مصرف خودسرانه مکمل ها توصیه نمی شود. زیرا ویتامین B12 می تواند با برخی داروها مانند داروهای پیش دیابت، دیابت یا داروهای گوارشی (مثل داروهای رفلاکس معده) تداخل داشته باشد. بنابراین، قبل از شروع مصرف مکمل، حتما با پزشک کودک مشورت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر کودک شما رژیم غذایی وگان یا گیاه خواری سخت گیرانه دارد، حتما با پزشک در مورد پایش سطح B12 و نیاز به مکمل مشورت کنید.
همچنین، در صورتی که کودک شما علائم کمبود B12 در کودکان را نشان می دهد، بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. درمان زودهنگام نه تنها به رشد و تکامل سالم کودک کمک می کند، بلکه از بروز مشکلات جدی در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد.
سخنی از نی نی تینی
کمبود ویتامین B12 در کودکان مسئله ای است که نباید نادیده گرفته شود، زیرا تأثیر مستقیمی بر رشد، تکامل و سلامت کلی کودک دارد. مهم است که والدین به رژیم غذایی کودکان دقت کنند، منابع غذایی غنی از B12 را در وعده ها قرار دهند و در صورت نیاز، با نظر پزشک از مکمل ها استفاده کنند. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می تواند از بروز مشکلات جدی مانند آسیب های عصبی یا تأخیرهای رشدی جلوگیری کند. همچنین، پایش سطح ویتامین B12 به ویژه در کودکانی که رژیم گیاه خواری دارند یا مادرشان در دوران بارداری دچار کمبود بوده، بسیار اهمیت دارد.
آیا کودک شما علائمی مشابه خستگی، ضعف یا تأخیرهای رشدی دارد؟ تجربه خود را با دیگر والدین به اشتراک بگذارید و یا سوالات خود را با پزشک کودک مطرح کنید. توجه به تغذیه و ویتامین ها می تواند سلامت و رشد کودک شما را تضمین کند.
