سندرم شوگرن یک بیماری خودایمنی است که وقتی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غددی که تولید و کنترل رطوبت در بدن را برعهده دارند حمله می کند، ایجاد می شود. شایع ترین علامت این بیماری خشکی مزمن و غیرعادی در چشم ها، دهان یا ناحیه تناسلی است. پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی به شما کمک می کند ترکیبی از درمان ها را پیدا کنید که علائم شما را مدیریت کرده و میزان تأثیر آن ها بر زندگی روزمره شما را کاهش دهد.
سندرم شوگرن چیست؟
این سندرم یک بیماری خودایمنی است که باعث می شود غدد شما کمتر از حد نرمال رطوبت تولید کنند. این بیماری خشکی طولانی مدت در بدن ایجاد می کند، به ویژه در چشم ها و دهان. تلفظ درست آن «شوگرن» است.
اگر به این سندرم مبتلا باشید، سیستم ایمنی بدن شما به غددی که رطوبت بدن را تولید و کنترل می کنند آسیب می رساند. این غدد شامل موارد زیر هستند:
- سیستم تولید اشک
- دهان (غدد بزاقی)
- بینی
- گلو
- دستگاه گوارش
- واژن
در صورتی که خشکی جدید در چشم ها، دهان یا سایر نقاط بدن خود مشاهده کردید، به خصوص اگر علائم دیگری مانند درد همراه آن وجود دارد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
انواع سندرم شوگرن
پزشکان این سندرم را به دو نوع دسته بندی می کنند:
- سندرم شوگرن اولیه: این نوع به صورت مستقل ایجاد می شود و ناشی از بیماری یا مشکل دیگری نیست.
- سندرم شوگرن ثانویه: این نوع زمانی رخ می دهد که یک بیماری یا مشکل دیگر، سندرم شوگرن را ایجاد یا تحریک کند.
شیوع سندرم شوگرن
کارشناسان تخمین می زنند که حدود دو میلیون نفر در ایالات متحده به این سندرم مبتلا هستند.
علائم و علت سندرم شوگرن
علائم
شایع ترین علامت این سندرم خشکی غیرعادی است که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خشکی یا خارش چشم ها
- خشکی دهان (زروستومیا)، زخم های دهانی یا بزاق غلیظ
- خشکی واژن
- خشکی پوست
- خشکی بینی و خونریزی مکرر از بینی
- خشکی گلو و سرفه مکرر
علاوه بر خشکی، سندرم شوگرن ممکن است علائم دیگری نیز ایجاد کند، از جمله:
- درد مفاصل
- درد یا ضعف عضلانی
- تورم غدد لنفاوی
- خستگی مزمن
- مشکل در بلع یا صحبت کردن
- اختلال تمرکز یا «مه مغزی»
- کاهش حس چشایی
- پوسیدگی یا از دست دادن دندان ها
- جوش یا مشکلات پوستی
- نوروپاتی (آسیب عصبی)
- سوزش معده یا مشکلات گوارشی
- حساسیت به نور
علت سندرم شوگرن
این سندرم یک بیماری خودایمنی است. در بیماری های خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه به جای محافظت از بدن، به آن آسیب می زند. هنوز مشخص نیست که چرا سیستم ایمنی به غدد بدن حمله کرده و این سندرم را ایجاد می کند.
- سندرم شوگرن اولیه بدون دلیل مشخص و محرک شناخته شده رخ می دهد.
- سندرم شوگرن ثانویه معمولا توسط بیماری های دیگر یا برخی عفونت های ویروسی ایجاد می شود.
ویروس هایی که ممکن است موجب سندرم شوگرن ثانویه شوند، شامل موارد زیر هستند:
- هپاتیت C
- ویروس سیتومگالو (CMV)
- ویروس اپشتین-بار
- ویروس T-لنفوتروپیک انسانی نوع ۱ (HTLV)
- کووید-19
همچنین هر بیماری خودایمنی می تواند باعث ایجاد سندرم شوگرن ثانویه شود. برخی بیماری های خودایمنی مرتبط با این سندرم عبارتند از:
- آرتریت روماتوئید
- آرتریت پسوریاتیک
- لوپوس
با اینکه مطالعات، سندرم شوگرن را به بیماری های دیگر مرتبط کرده اند، این به آن معنا نیست که حتما اگر بیماری دیگری دارید، سندرم شوگرن خواهید گرفت و بالعکس.
عوامل خطر ابتلا به سندرم شوگرن
هر کسی می تواند به این سندرم مبتلا شود، اما برخی گروه ها بیشتر در معرض آن هستند:
- زنان: بیش از 90% افراد مبتلا زنان هستند. مردان نیز می توانند مبتلا شوند، اما کمتر شایع است.
- افراد مبتلا به بیماری های خودایمنی دیگر: تقریبا نیمی از افراد مبتلا حداقل یک بیماری خودایمنی دیگر نیز دارند.
- سنین 45 تا 55 سال: کودکان، جوانان و بزرگسالان بالای 55 سال نیز ممکن است به سندرم شوگرن مبتلا شوند، اما معمولا در این محدوده سنی شروع می شود.
- افرادی که خویشاوند زیستی مبتلا دارند: حدود 10% افراد مبتلا، والد یا خواهر/برادری با سندرم شوگرن دارند.
مدیریت و درمان سندرم شوگرن
درمان سندرم شوگرن چگونه است؟
پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی درمان هایی را پیشنهاد می کند تا علائم شما کنترل شود. هیچ درمان قطعی برای این سندرم وجود ندارد، اما پزشک با شما همکاری می کند تا یک برنامه درمانی پیدا کنید که تأثیر بیماری بر زندگی روزمره و کیفیت زندگی شما را کاهش دهد.
نوع درمان مورد نیاز شما بستگی دارد به این که سندرم بیشتر کدام قسمت های بدن شما را تحت تأثیر قرار داده است.
درمان خشکی چشم، دهان یا واژن
برخی درمان های رایج برای خشکی شامل موارد زیر هستند:
- اشک مصنوعی: متخصص چشم ممکن است قطره های اشک بدون نسخه، قطره های تجویزی یا روان کننده هایی برای مرطوب نگه داشتن چشم ها توصیه کند.
- جراحی خشکی چشم (مسدود کردن مجرای اشک): چشم پزشک می تواند برخی یا تمام مجاری اشک شما را به صورت جراحی ببندد تا اشک طبیعی مدت بیشتری در چشم بماند.
- افزایش تولید بزاق: دندان پزشک ممکن است مکمل های بزاق بدون نسخه یا داروهای تجویزی برای افزایش تولید بزاق توصیه کند. همچنین ممکن است جویدن آدامس بدون شکر، نوشیدن آب در طول روز یا مکیدن تکه های یخ برای مرطوب کردن دهان پیشنهاد شود.
- دهان شویه یا محصولات مراقبت از دهان خاص: افراد مبتلا به این سندرم بیشتر در معرض مشکلات دندانی هستند. بنابراین ممکن است به پاکسازی های بیشتر، درمان های فلوراید مخصوص یا خمیردندان و دهان شویه های تجویزی نیاز داشته باشید.
- مرطوب کننده ها یا روان کننده های واژینال: پزشک ممکن است روان کننده های بدون نسخه یا تجویزی برای افزودن رطوبت به واژن، روزانه یا هنگام رابطه جنسی توصیه کند.
- هورمون درمانی: برخی افراد به هورمون درمانی (مانند استروژن مکمل) نیاز دارند تا خشکی واژن ناشی از عدم تعادل هورمونی درمان شود.
درمان درد و سایر علائم
درمان علائم درد و ناراحتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مسکن های بدون نسخه: داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAID) یا استامینوفن می توانند درد را کاهش داده و التهاب را کنترل کنند. نکته مهم: این داروها نباید بیش از 10 روز متوالی بدون مشورت پزشک مصرف شوند.
- کورتیکواستروئیدها: داروهای ضدالتهاب تجویزی که به شکل قرص یا تزریق ارائه می شوند.
- سرکوب کننده های سیستم ایمنی: داروهای تجویزی که فعالیت سیستم ایمنی را کاهش داده و آن را آرام می کنند. پزشک ممکن است داروهای ضد روماتیسمی تغییر دهنده بیماری (DMARDs) را توصیه کند.
پیش آگهی / آینده بیماری
اگر به سندرم شوگرن مبتلا هستید، باید انتظار داشته باشید که علائم خود را برای مدت طولانی، حتی ممکن است برای تمام عمر مدیریت کنید. با این حال، با پیدا کردن ترکیب درمان هایی که برای شما مناسب است، شدت علائم کاهش می یابد. بسیاری از افراد مبتلا متوجه می شوند که با یادگیری نحوه مدیریت علائم، شدت آن ها به مرور کمتر می شود.
پیشگیری
آیا می توان از این سندرم پیشگیری کرد؟
از آنجایی که علت دقیق سندرم مشخص نیست، راه قطعی برای پیشگیری از آن وجود ندارد و نمی توان پیش بینی کرد چه کسی و چه زمانی ممکن است به این بیماری مبتلا شود.
زندگی با سندرم شوگرن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
- در صورت مشاهده علائم جدید یا تشدید علائم فعلی
- برای پایش و ثبت تغییرات علائم
پزشک شما تعیین می کند که هر چند وقت یک بار به ویزیت های منظم، آزمایش ها یا بررسی های اضافی نیاز دارید. اگر احساس کردید درمانی کارایی سابق را ندارد، بدون تردید به پزشک مراجعه کنید. علائم این سندرم ممکن است ظریف باشند و شما بهترین فرد برای تشخیص زمانی هستید که چیزی در بدن شما درست به نظر نمی رسد.
اگر احساس کردید نمی توانید نفس بکشید یا بلعیدن برایتان دشوار است، سریعا به اورژانس مراجعه کنید یا با خدمات اضطراری محلی تماس بگیرید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- کدام نوع سندرم شوگرن دارم؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- آیا نیاز به مراجعه به متخصصان دیگر دارم؟
- چه درمان هایی برای من لازم است؟
- به چه تغییرات یا علائمی باید توجه کنم؟
سخنی از نی نی تینی
مدیریت این سندرم می تواند بسیار خسته کننده باشد. داشتن چشم ها و دهان خشک یا نگرانی از درد هنگام رابطه جنسی به دلیل خشکی واژن، می تواند زندگی روزمره را مختل کند. خوشبختانه، بیشتر افراد مبتلا پس از یافتن ترکیبی از درمان ها که برای آن ها مؤثر است، قادرند علائم خود را به خوبی مدیریت کنند.
با پزشک خود درباره تنظیم درمان ها صحبت کنید اگر احساس کردید علائم شما تغییر کرده، شدیدتر شده یا بیش از حد زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین درباره دفعات لازم برای معاینات چشم، پاکسازی دندان یا سایر آزمایش ها و بررسی ها پرسش کنید. این بررسی های منظم می توانند به جلوگیری از عوارض کمک کنند.
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان به سندرم شوگرن مبتلا هستید، تجربه های خود را با ما و سایر مادران به اشتراک بگذارید. چه روش هایی برای مدیریت خشکی دهان، چشم یا واژن مؤثر بوده است؟ پرسش ها و تجربیات شما می تواند به دیگران کمک کند تا بهتر علائم خود را مدیریت کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
