پرمویی در زنان

پرمویی در زنان یا همان هیرسوتیسم یکی از مشکلات شایعی است که در آن موهای ضخیم و تیره در بخش هایی از بدن زنان رشد می کند که به طور طبیعی باید موهای ظریف و روشن داشته باشند. این حالت بیشتر در زنان دیده می شود و اگرچه علت دقیق آن همیشه مشخص نیست، اما معمولا نشانه ای از مشکلات زمینه ای مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک است. روش های درمانی می تواند شامل کاهش وزن، مصرف دارو و یا استفاده از روش های مختلف رفع موهای زائد باشد.

هیرسوتیسم چیست؟

هیرسوتیسم یک عارضه رایج است که باعث رشد بیش از حد مو در بدن زنان می شود. در این حالت ممکن است به جای موهای نازک و کرکی، موهایی ضخیم و تیره روی لب بالا، چانه، قفسه سینه، شکم یا پشت رشد کنند. این وضعیت می تواند برای بسیاری از زنان آزاردهنده باشد، اما خوشبختانه قابل درمان است.

چه کسانی دچار پرمویی می شوند؟

پرمویی در زنان بیشتر در خانم ها دیده می شود، اما در مردان تشخیص آن دشوار است زیرا موهای ضخیم و تیره در مردان به طور طبیعی رشد می کند.
عوامل زیر احتمال ابتلا به این مشکل را افزایش می دهند:

• سابقه خانوادگی سندرم تخمدان پلی کیستیک یا بیماری های غدد فوق کلیوی.
• اضافه وزن یا چاقی.
• پیشینه قومی؛ زنان با تبار خاورمیانه ای، جنوب آسیایی، مدیترانه ای یا برخی گروه های اسپانیایی بیشتر در معرض آن هستند.

این مشکل به ندرت در کودکان دیده می شود و اگر رخ دهد، معمولا نشانه ای از بلوغ زودرس است.

شیوع هیرسوتیسم

بر اساس تحقیقات، حدود 5 تا 10 درصد زنان در سنین باروری دچار پرمویی می شوند. برخی منابع حتی اشاره کرده اند که بیش از 40 درصد زنان درجاتی از این مشکل را تجربه می کنند.

تأثیر پرمویی بر بدن و روان

از نظر جسمی، پرمویی در زنان تهدیدی برای سلامت نیست. اما از نظر روحی و اجتماعی می تواند اثرگذار باشد. بسیاری از خانم ها به دلیل ظاهر غیرمعمول دچار اضطراب، کاهش اعتماد به نفس یا حتی افسردگی می شوند. فشار نگاه های اجتماعی نیز می تواند شرایط را دشوارتر کند.

نشانه های پرمویی در زنان

مهم ترین علامت، رشد موهای ضخیم و تیره در بخش هایی است که به طور معمول در زنان چنین موهایی دیده نمی شود.
در برخی موارد، پرمویی همراه با ویریلیزاسیون (ظاهر شدن ویژگی های ثانویه مردانه) رخ می دهد. این حالت زمانی ایجاد می شود که سطح هورمون های آندروژن در بدن بالا باشد.

علائم ویریلیزاسیون شامل:

• بم شدن صدا
• کاهش اندازه سینه ها
• افزایش حجم عضلات
• بزرگ شدن کلیتوریس
• افزایش میل جنسی
• بروز جوش و آکنه

پرمویی چه شکلی است؟

ظاهر پرمویی معمولا با رشد موهای زبر و تیره در بخش هایی مانند صورت، قفسه سینه، پشت، پایین شکم، بازوهای بالا یا ساق پا همراه است.

علت پرمویی در زنان

در بسیاری از موارد، دلیل مشخصی وجود ندارد. اما چند عامل اصلی شناخته شده اند:

1. تولید طبیعی آندروژن ها: همه افراد این هورمون ها را دارند، اما در مردان بیشتر تولید می شوند. اگر سطح آندروژن در زنان بالا برود یا فولیکول های مو حساس تر شوند، احتمال رشد موهای زائد بیشتر می شود.
2. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): شایع ترین علت هیرسوتیسم است. این سندرم علاوه بر پرمویی، می تواند باعث آکنه، قاعدگی نامنظم، افزایش وزن، دیابت و ناباروری شود.
3. یائسگی: تغییرات هورمونی پس از یائسگی می تواند باعث افزایش موهای صورت مانند سبیل یا ریش شود.
4. سندرم کوشینگ: این بیماری ناشی از افزایش بیش از حد هورمون کورتیزول در بدن است. علائم آن شامل افزایش وزن سریع، زخم هایی که دیر خوب می شوند، فشار خون بالا و دیابت است.
5. بیماری های دیگر: اگر پرمویی ناگهانی همراه با تغییراتی مثل صدای بم یا افزایش توده عضلانی رخ دهد، ممکن است نشانه ای از اختلالات غدد فوق کلیوی یا تخمدان (مثل تومور یا بزرگی مادرزادی غدد) باشد.
6. مصرف برخی داروها: داروهایی مانند استروئیدهای آنابولیک، تستوسترون، سیکلوسپورین، ماینوکسیدیل، دانازول و فنی توئین می توانند باعث پرمویی شوند.

آیا پرمویی همیشه نشانه PCOS است؟

خیر. با اینکه حدود 70 تا 80 درصد زنان مبتلا به PCOS دچار هیرسوتیسم می شوند، اما این تنها دلیل نیست. عوامل دیگری هم می توانند نقش داشته باشند.

آیا هیرسوتیسم مسری است؟

خیر، پرمویی در زنان مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.

تشخیص و آزمایش های پرمویی در زنان

پزشک برای تشخیص پرمویی در زنان (هیرسوتیسم) ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد. او میزان و الگوی رشد غیرمعمول موها را بررسی می کند و به علائم همراه مثل آکنه هم توجه دارد.

یکی از روش های تخصصی برای سنجش شدت پرمویی، مقیاس فریمن–گالووی (Ferriman–Gallwey) است. در این روش، 9 ناحیه بدن شامل: لب بالا، چانه، قفسه سینه، بالای شکم، پایین شکم، بازوها، ران ها، پشت بالا و پشت پایین (ناحیه باسن) بررسی می شوند. هر بخش امتیازی بین 0 تا 4 می گیرد. عدد پایین نشان دهنده شدت خفیف و عدد بالا نشان دهنده شدت بیشتر پرمویی است.

مجموع امتیاز بسته به قومیت متفاوت است. برای مثال، در زنان سیاه پوست یا سفیدپوست نمره کمتر از 8 طبیعی محسوب می شود. در زنان خاورمیانه ای یا مدیترانه ای نمره کمتر از 9 یا 10 عادی است. در زنان آسیایی، نمره کمتر از 2 رایج است.

آزمایش های تکمیلی برای تشخیص هیرسوتیسم

• آزمایش خون: بررسی سطح هورمون ها از جمله آندروژن ها.
• سونوگرافی: بررسی وضعیت تخمدان ها و رحم.
• تصویربرداری (اشعه ایکس یا MRI): برای بررسی غدد فوق کلیوی و تخمدان ها به منظور بیماری های دیگر.

درمان پرمویی در زنان

خبر خوب این است که پرمویی قابل درمان است. درمان ها به چند گروه اصلی تقسیم می شوند:

1- تغییر سبک زندگی و کاهش وزن

کاهش وزن یکی از اولین مراحل درمان است. حتی کم کردن ۵ درصد از وزن بدن می تواند سطح آندروژن ها را پایین بیاورد و رشد موهای زائد را کاهش دهد.

2- داروها

• قرص های ضدبارداری خوراکی: پرکاربردترین دارو برای کنترل پرمویی هستند. این داروها سطح آندروژن ها را پایین می آورند، چرخه قاعدگی را منظم می کنند و جلوی بارداری را می گیرند. عوارض احتمالی: حساسیت یا تورم سینه ها، سردرد، تغییرات خلقی، تهوع و لکه بینی.
• داروهای مهارکننده آندروژن: مانند اسپیرونولاکتون، فیناستراید و فلوتامید. این داروها میزان تولید آندروژن ها را کاهش می دهند. عوارض احتمالی: خشکی پوست، سرگیجه، خستگی، لکه بینی و در موارد نادر آسیب کبدی.
• کورتون های دوز پایین: در صورتی که پرکاری غدد فوق کلیوی علت باشد، این داروها تجویز می شوند. عوارض احتمالی: افزایش اشتها، اضافه وزن، تغییرات خلقی و تاری دید.
• داروهای کاهش دهنده انسولین: مانند متفورمین. این داروها سطح انسولین و آندروژن ها را کاهش می دهند اما به دلیل عوارض جدی (مانند افت قند خون، مشکلات قلبی یا آلرژی) معمولا درمان خط اول محسوب نمی شوند.
• آگونیست های GnRH: تزریق این داروها تولید آندروژن در تخمدان ها را کاهش می دهد. اما هزینه بالا و عوارضی مثل گرگرفتگی و کاهش میل جنسی دارند.
• کرم موضعی افلورنتین (Eflornithine): سرعت رشد مو را کند می کند ولی موها را از بین نمی برد. معمولا پس از ۶ تا ۸ هفته اثرش دیده می شود و با قطع مصرف، موها دوباره به حالت قبل بازمی گردند.

3- روش های رفع مو

• الکترولیز: با یک سوزن نازک و جریان برق ملایم ریشه مو تخریب می شود. این روش دائمی تر است ولی برای نواحی وسیع زمان بر و پرهزینه خواهد بود.
• لیزر موهای زائد: پرکاربردترین روش مدرن. نور لیزر فولیکول موهای تیره را تخریب می کند. معمولا به 6 تا 8 جلسه نیاز دارد. عوارض احتمالی: سوختگی سطحی، تغییر رنگ پوست، ایجاد لک.
• روش های خانگی: اصلاح با تیغ، بند انداختن، موم انداختن یا سفید کردن مو. این روش ها ساده اند ولی موقت هستند و می توانند تحریک پوستی یا موهای زیرپوستی ایجاد کنند.

مدت زمان اثر درمان ها

• داروها: چند هفته تا چند ماه طول می کشد تا نتیجه دیده شود.
• الکترولیز: نیاز به جلسات هفتگی یا دو هفته یک بار تا یک سال و نیم دارد.
• لیزر: حدود 6 تا 8 جلسه به فاصله 6 هفته.
• اصلاح با تیغ: فوری، اما موها سریع برمی گردند.
• موم یا موچین: اثر 3 تا 6 هفته ای.
• سفید کردن: حدود یک ماه ماندگاری دارد.

پیش آگهی و آینده بیماران

هیچ درمانی موها را برای همیشه از بین نمی برد، اما اغلب زنان با ترکیب دارو و روش های زیبایی به نتایج رضایت بخش می رسند. بسیاری از خانم ها با پیدا کردن برنامه درمانی مناسب می توانند طولانی مدت از آن استفاده کنند.

پیشگیری از پرمویی در زنان

• کنترل وزن و سبک زندگی سالم، به ویژه در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک.
• مشاوره با پزشک در مورد داروهایی که ممکن است پرمویی ایجاد کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر متوجه رشد غیرعادی مو در بدن شدید، بهتر است هرچه زودتر با پزشک مشورت کنید. پرمویی ممکن است نشانه ای از بیماری هایی مانند PCOS یا سندرم کوشینگ باشد.

پرسش های مهم از پزشک

• از کجا مطمئن می شوید که من دچار هیرسوتیسم هستم؟
• اگر پرمویی نباشد، علت رشد این موها چیست؟
• چه دارو یا روشی برای من مناسب تر است؟
• عوارض احتمالی داروها یا درمان ها چیست؟
• آیا نیاز است به متخصص پوست هم مراجعه کنم؟

سخنی از نی نی تینی

پرمویی در زنان یک مشکل شایع است که گرچه خطر جانی ندارد، اما می تواند تأثیر زیادی بر روحیه و اعتماد به نفس بگذارد. خوشبختانه با روش های مختلف دارویی و زیبایی، امکان کنترل و کاهش آن وجود دارد. مراجعه به پزشک و شروع درمان در مراحل اولیه می تواند از استرس و نگرانی های روانی جلوگیری کند.