سلامت بینایی در کودکان نقش مهمی در یادگیری، رشد اجتماعی و اعتماد به نفس آن ها دارد. بسیاری از والدین می خواهند بدانند که آیا لیزیک چشم کودکان ایمن است یا خیر و چه زمانی می تواند گزینه ای مناسب باشد. در این مقاله به زبان ساده، همه چیز در مورد عمل لیزیک چشم کودکان، شرایط ایمنی، بهترین سن انجام و روش های جایگزین را بررسی می کنیم.
آیا عمل لیزیک چشم کودکان ایمن است؟
کودکان در معرض برخی بیماری های چشمی قرار دارند که بزرگسالان به آن ها دچار نمی شوند. مراجعه منظم به چشم پزشک اطفال این اطمینان را ایجاد می کند که کودک شما مراقبت های لازم را برای شناسایی و درمان هرگونه مشکل بینایی دریافت می کند.
نیاز به جراحی برای درمان بیماری های چشمی در کودکان بسیار نادر است، اما برخی اختلالات ممکن است به عنوان یکی از گزینه های درمانی، جراحی را شامل شوند.
اختلالات انکساری مانند نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم معمولا ابتدا باید با عینک یا لنزهای تماسی اصلاح شوند، اما در موارد بسیار نادر، کودکی ممکن است به جراحی لیزری مانند لیزیک چشم کودکان نیاز داشته باشد.
بیماری های چشمی مؤثر بر بینایی کودکان
بسیاری از بیماری هایی که بر بینایی تأثیر می گذارند، معمولا با بیماری های پیشرونده یا افزایش سن ارتباط دارند. برای مثال، نزدیک بینی به مرور زمان شدیدتر می شود و آب مروارید اغلب در بزرگسالان مشاهده می شود. اما تعدادی از اختلالات بینایی در کودکی شروع می شوند یا مادرزادی هستند، به این معنا که کودک از بدو تولد به آن ها مبتلاست.
ضروری است والدین مطمئن شوند فرزندانشان معاینات منظم چشمی دارند تا مشکلات احتمالی در همان مراحل ابتدایی شناسایی و درمان شود. مشکلات بینایی می تواند یادگیری، فعالیت های ورزشی و حتی روابط اجتماعی کودک را تحت تأثیر قرار دهد. یادگیری خواندن، لذت بردن از ورزش های بیرونی، و حتی دوستی با همسالان، در موارد جدی، ممکن است به علت مشکلات چشمی سخت تر شود.
چشم پزشکان و اپتومتریست ها توصیه می کنند نوزادان در 6 ماهگی اولین معاینه کامل چشم را انجام دهند. اگر دید کودک طبیعی باشد، تا حدود 3 سالگی نیاز به معاینه دوباره وجود ندارد. معاینه ی بعدی درست پیش از ورود به مدرسه (5 یا 6 سالگی) باید انجام شود.
اگر چشم پزشک کودک هرگونه مشکل پنهان بینایی را شناسایی کند، درمان می تواند در همان اوایل شروع شود. روش های گوناگونی برای اصلاح مشکلات بینایی وجود دارد و عینک متداول ترین آن هاست. با این حال، در موارد نادر، ممکن است به عمل لیزیک چشم کودکان یا نوع دیگری از جراحی چشم نیاز داشته باشد.
مشکلات بینایی در کودکان که ممکن است جراحی چشم لازم داشته باشند
بیماری های چشمی در کودکان کمی با بزرگسالان متفاوت است. برای مثال، کودکان معمولا تا چند سالگی دچار اختلالات انکساری مثل نزدیک بینی یا دوربینی نمی شوند. اما در عوض، بیشتر در معرض نواقص خاص یا مشکلات مادرزادی هستند که می تواند درک آن ها از محیط اطراف را تحت تأثیر قرار دهد.
بیماری هایی که بیشتر کودکان را تحت تأثیر قرار می دهند شامل موارد زیر است:
انسداد مجرای اشکی
علت های گوناگونی می تواند موجب انسداد مجرای اشکی شود، اما نتیجه یکسان است: اشک به طور طبیعی تخلیه نمی شود و چشم مرطوب و تحریک شده باقی می ماند و ممکن است عفونت های مکرر ایجاد کند.
نوزادان ممکن است با انسداد مجرای اشکی متولد شوند، اما این وضعیت معمولا تا یک سالگی خودبه خود رفع می شود. چشم پزشک ممکن است ماساژ خاصی را برای ناحیه ی مجرای اشکی به والدین آموزش دهد تا انسداد برطرف شود. توجه داشته باشید که انجام این کار بدون راهنمایی پزشک می تواند خطرناک باشد.
در موارد بسیار نادر، ممکن است کودک به جراحی برای باز کردن مجرا و برقراری جریان طبیعی اشک نیاز داشته باشد.
التهاب ملتحمه (کنژنکتیویت)
این بیماری رایج که به «چشم صورتی» نیز معروف است، می تواند ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی (بسیار مسری) یا آلرژی (غیرمسری) باشد.
در این وضعیت، سفیدی چشم و لایه داخلی پلک ها ملتهب می شوند و ظاهر چشم قرمز یا صورتی به نظر می رسد. ممکن است چشم دچار آبریزش یا ترشح شود و خارش یا ناراحتی ایجاد کند. کنترل خاراندن چشم در کودکان دشوار است و این کار می تواند بیماری را بدتر کند و آن را به دیگران منتقل نماید.
کودکانی که به کنژنکتیویت ویروسی یا باکتریایی مبتلا هستند باید تا زمان بهبودی کامل در خانه بمانند. برای تشخیص نوع دقیق بیماری، مراجعه به چشم پزشک ضروری است.
در اغلب موارد، این بیماری خودبه خود یا با دارو برطرف می شود. انتشار عفونت به داخل چشم بسیار نادر است، اما ممکن است اتفاق بیفتد. دریافت تشخیص پزشکی به محض شروع علائم، از بروز آسیب های بیشتر جلوگیری می کند.
هرگونه آسیب ناشی از عفونت چشمی ممکن است در آینده نیاز به جراحی داشته باشد. چشم پزشک یا اپتومتریست گاهی توصیه می کنند عمل های چشمی تا زمان نوجوانی یا اوایل جوانی به تعویق بیفتد.
پتوز (افتادگی پلک)
در این بیماری، پلک بالایی پایین افتاده و بخشی یا تمام مردمک چشم را می پوشاند. این مسئله مانع دید می شود و کودک ممکن است نتواند پلک را بالا ببرد تا بهتر ببیند. در موارد نادر، پتوز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد، به ویژه اگر پلک به طور کامل بسته شود.
استرابیسم (انحراف چشم)
این وضعیت به دلیل ضعف عضلات یک چشم رخ می دهد و باعث می شود چشم ها هم راستا نباشند. استفاده از عینک یا بستن چشم سالم می تواند به اصلاح این مشکل کمک کند. اما در موارد شدید یا زمانی که درمان به موقع انجام نشده باشد، ممکن است جراحی لازم باشد.
استرابیسم بیشتر از تنبلی چشم (آمبلیوپی) با جراحی اصلاح می شود. آمبلیوپی به معنای ضعف بینایی در یک یا هر دو چشم است که می تواند بر احتمال ابتلای کودک به استرابیسم تأثیر بگذارد. برای آمبلیوپی هیچ جراحی وجود ندارد و تنها در سنین پایین با درمان های غیرجراحی قابل اصلاح است.
با این حال، استرابیسم در صورت نیاز با جراحی درمان می شود. سالانه حدود 1.2 میلیون عمل جراحی استرابیسم انجام می شود که آن را به سومین جراحی رایج چشم در ایالات متحده تبدیل کرده است. این عمل درصد موفقیت بالایی دارد و عوارض آن در کودکان بسیار نادر است.
بیماری های مادرزادی
برخی بیماری ها درست پس از تولد ظاهر می شوند و نیاز به درمان ویژه دارند که اغلب شامل جراحی است. این بیماری ها عبارتند از:
- رتینوبلاستوم: یک تومور بدخیم شبکیه که در سه سال اول زندگی بروز می کند و می تواند منجر به از دست رفتن بینایی شود.
- آب مروارید نوزادی (مادرزادی): کدورت عدسی در چشم نوزاد که معمولا یک یا دو سال بعد با جراحی برداشته می شود.
- گلوکوم مادرزادی: افزایش فشار مایع داخل چشم که به عصب بینایی و سایر ساختارهای چشم آسیب می رساند. درمان این بیماری ترکیبی از دارو و جراحی برای تخلیه مایع است.
- بیماری های ژنتیکی یا متابولیک: مانند دیابت نوع یک که خطر ابتلا به آب مروارید یا دیگر مشکلات بینایی را افزایش می دهد و ممکن است در آینده جراحی لازم شود.
آیا کودکان واجد شرایط عمل لیزیک هستند؟
چشم پزشکان هم نظرند که جراحی های انکساری باید برای بیماران 18 سال به بالا انجام شود، بر اساس دستورالعمل های سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA).
کودکان زیر 18 سال از نظر بینایی پایدار محسوب نمی شوند، زیرا چشم هایشان هنوز در حال رشد و تغییر شکل است. از آنجا که اساس موفقیت در عمل لیزیک چشم کودکان، تغییر شکل قرنیه است، هرگونه بهبود بینایی در کودکی بسیار موقتی خواهد بود. اگر کودکی برای اصلاح نزدیک بینی یا مشکلات مشابه تحت عمل جراحی چشم قرار گیرد، احتمال زیادی وجود دارد که بعدها به عمل دوم نیاز پیدا کند.
سازمان FDA توصیه می کند کودکانی که در سال گذشته شماره عینک یا لنز خود را تغییر داده اند، نباید تحت عمل جراحی انکساری قرار گیرند. به بیان ساده، اگر فرزندتان به تازگی عینک یا لنز جدید دریافت کرده است، واجد شرایط لیزیک چشم کودکان نیست.
در موارد بسیار شدید مانند «آمبلیوپیای آنیزومتریک» که روش های درمانی سنتی جواب نداده باشند، ممکن است عمل لیزیک به عنوان آخرین راه حل برای کودک پیشنهاد شود.
روش های جایگزین برای لیزیک چشم کودکان
با وجود محدودیت های FDA، برخی کودکان نیاز فوری به جراحی انکساری دارند تا از بدتر شدن دید جلوگیری شود. در چنین شرایطی، جراحان معمولا به سراغ تکنیک های غیر از لیزیک می روند، مانند عمل PRK یا ابلیشن سطحی، زیرا در لیزیک نیاز به ایجاد برش روی قرنیه است.
از طرف دیگر، کودکان به طور طبیعی بیشتر از بزرگسالان چشم های خود را می مالند. این کار بعد از عمل لیزیک چشم کودکان می تواند فلپ ایجادشده روی قرنیه را از بین ببرد و نتیجه جراحی را بی اثر کند.
کودکانی که دچار عیوب انکساری شدید هستند، در صورت نیاز به جراحی، معمولا گزینه ی PRK برایشان مناسب تر است؛ زیرا نتیجه ای پایدارتر و ایمن تر دارد.
از دیگر روش های متداول اصلاح بینایی در کودکان همچنان می توان به استفاده از عینک و لنزهای تماسی اشاره کرد که اولین و ایمن ترین راهکارها هستند.
بهترین سن برای عمل لیزیک چشم کودکان
چشم ها معمولا تا میانه دهه بیست زندگی در حال رشد و تغییر هستند. به همین دلیل، چشم پزشکان سن 20 تا 40 سالگی را بهترین بازه برای انجام لیزیک می دانند.
اگر فردی 18 سال یا بیشتر داشته باشد و نسخه ی عینک یا لنز او دست کم یک سال پایدار مانده باشد، می تواند کاندیدای جراحی انکساری باشد. برای بیماران جوان تر، معمولا شرایط مناسب وجود ندارد. با این حال، برای لیزیک چشم کودکان یا بزرگسالان، محدودیت سنی بالایی مشخص نشده است.
عیوب انکساری در کودکان و شرایط خاص نیاز به جراحی لیزیک چشم کودکان
اگر در خانواده ی شما سابقه بیماری های چشمی دوران کودکی یا مشکلات مادرزادی وجود دارد، باید حتما آن را به چشم پزشک اطفال اطلاع دهید. بسیاری از بیماری های بینایی در کودکان ریشه ژنتیکی دارند و در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند.
تشخیص زودهنگام عیوب انکساری مانند نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم در کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر این مشکلات در همان ابتدا شناسایی شوند، کودک می تواند با عینک یا در سنین بالاتر با لنزهای تماسی دید روشنی داشته باشد و به راحتی یاد بگیرد و با دوستانش بازی کند.
در موارد نادر، کودکی ممکن است نتواند از عینک برای اصلاح دید خود استفاده کند. در چنین شرایطی، جراحی انکساری مانند لیزیک چشم کودکان یا PRK می تواند یک گزینه باشد. تنها دو دلیل اصلی برای انجام چنین جراحی ای در سنین پایین وجود دارد:
- وجود عیوب انکساری دوطرفه و شدید که دید بدون عینک را بسیار سخت یا حتی خطرناک می کند، در حالی که کودک قادر به استفاده منظم از عینک نیست.
- ابتلا به آمبلیوپیای آنیزومتریک (اختلاف شدید بین بینایی دو چشم) که روش های درمانی معمول بی اثر بوده اند.
اغلب عیوب انکساری در طول کودکی پیشرفت می کنند و فقط زمانی متوقف یا کند می شوند که فرد به بزرگسالی برسد. بنابراین، انجام عمل لیزیک چشم کودکان برای مشکلاتی مانند نزدیک بینی تا پیش از 18 سالگی منطقی نیست.
با این حال، در موارد بسیار خاص، کودک می تواند از جراحی انکساری بهره مند شود. تصمیم نهایی در زمینه عمل لیزیک چشم کودکان را چشم پزشک اطفال یا چشم پزشک متخصص خواهد گرفت.
پیشگیری و تشخیص زودهنگام مشکلات بینایی کودکان
شناسایی و درمان مشکلات بینایی بخش مهمی از رشد کودک است. بینایی، حسی اساسی برای یادگیری محسوب می شود و ضعف دید – به ویژه اگر تشخیص داده نشود – می تواند توانایی یادگیری کودک را محدود کند.
در شش ماهگی، بینایی نوزاد باید تقریبا در حد یک بزرگسال از نظر تشخیص عمق، دید رنگی و توانایی تمرکز باشد. متخصصان توصیه می کنند کودکان در 6 ماهگی اولین معاینه جامع چشم را انجام دهند. اگر نتایج طبیعی بود، معاینه ی بعدی در 3 سالگی و معاینه ی سوم پیش از ورود به مدرسه باید انجام شود.
اگر چشم پزشک هرگونه مشکل بینایی را تشخیص دهد، مداخله ی زودهنگام – شامل عینک، لنز یا حتی جراحی – نقش مهمی در جلوگیری از آسیب های جدی تر خواهد داشت.
شما و فرزندتان شایسته ی دیدی شفاف هستید؛ و این امکان با مراقبت به موقع و تصمیم درست فراهم می شود
سخنی از نی نی تینی
اگرچه عمل لیزیک چشم کودکان در موارد خاص و بسیار نادر انجام می شود، اما واقعیت این است که بیشتر مشکلات بینایی در کودکان با عینک یا لنز قابل کنترل هستند. والدین باید آگاه باشند که تشخیص زودهنگام و معاینه های منظم، مهم ترین گام برای حفظ سلامت بینایی فرزندشان است. بنابراین، به جای نگرانی درباره جراحی، بهتر است تمرکز اصلی شما روی پیشگیری، مراقبت های دوره ای و رعایت توصیه های متخصصان باشد.
آیا تجربه ای در زمینه مشکلات چشمی و عمل لیزیک چشم کودکان داشته اید؟ به نظر شما استفاده از عینک در کودکان راحت تر است یا لنز؟
اگر فرزندتان نیاز به عمل جراحی پیدا کند، آیا حاضر به انتخاب گزینه ای مثل لیزیک هستید؟
نظرات و تجربه های ارزشمندتان را در بخش دیدگاه ها با ما و دیگر والدین به اشتراک بگذارید. تجربه ی شما می تواند برای خانواده های دیگر راهگشا باشد.
