بارداری دوران حساسی است که در آن بدن مادر دستخوش تغییرات زیادی می شود. اگر خانمی مبتلا به دیابت باشد، موضوع کمی پیچیده تر خواهد شد، زیرا قند خون بالا می تواند اعصاب را تحت فشار قرار دهد و زمینه ساز نوروپاتی دیابتی در بارداری شود. شناخت این بیماری، آگاهی از علائم و یادگیری روش های پیشگیری و درمان، به مادر کمک می کند تا هم از سلامت خود محافظت کند و هم شرایطی ایمن تر برای رشد جنین فراهم آورد. در این مقاله در مورد این عارضه در بارداری توضیح خواهیم داد.
نوروپاتی دیابتی در بارداری چیست؟
دیابت می تواند به اعصاب بدن آسیب بزند. این آسیب عصبی که به آن نوروپاتی دیابتی در بارداری گفته می شود، ممکن است برای مادر دردناک و آزاردهنده باشد. وقتی قند خون برای مدت طولانی در سطح بالا باقی می ماند، رشته های عصبی دچار تخریب می شوند و این روند منجر به بروز اختلالات متنوعی در بدن می گردد.
پزشکان همواره تأکید می کنند که بهترین راهکار برای پیشگیری از نوروپاتی دیابتی در بارداری، کنترل دقیق قند خون و پایبندی به درمان های پزشکی است. بنابراین همکاری مداوم با پزشک و پیگیری روند درمانی، برای مادر باردار حیاتی است.
انواع مختلفی از نوروپاتی دیابتی در بارداری وجود دارد که پزشکان معمولا آن ها را در چهار گروه اصلی دسته بندی می کنند:
- نوروپاتی محیطی (Peripheral Neuropathy)
- نوروپاتی خودکار یا اتونومیک (Autonomic Neuropathy)
- نوروپاتی پروگزیمال (Proximal Neuropathy)
- نوروپاتی فوکال (Focal Neuropathy)
هرکدام از این انواع می توانند در دوران بارداری علائم و عوارض خاصی ایجاد کنند و آگاهی از آن ها به مادر کمک می کند تا زودتر نشانه ها را تشخیص دهد و درمان به موقع را دریافت کند.
نوروپاتی محیطی در بارداری
این نوع نوروپاتی دیابتی در بارداری بیشترین شیوع را دارد و معمولا پاها و ساق پاها را درگیر می کند. در برخی موارد نادر، بازوها، شکم و حتی کمر نیز ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرند.
علائم نوروپاتی محیطی
- احساس سوزن سوزن شدن یا مورمور شدن در اندام ها
- بی حسی موقت یا دائمی در انگشتان پا و دست
- احساس سوزش، به خصوص در ساعات شبانه
- دردهای خفیف تا شدید در پا یا ساق
نکته مهم: در مراحل اولیه، این علائم می توانند با کنترل قند خون تا حد زیادی کاهش پیدا کنند. علاوه بر این، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش درد یا احساس ناخوشایند تجویز کند.
توصیه های کاربردی برای مادران باردار در رابطه با نوروپاتی دیابتی در بارداری
- پاها و ساق های خود را هر روز بررسی کنید تا در صورت وجود زخم یا تغییر رنگ سریعا متوجه شوید.
- اگر پوست پا خشک است، از کرم یا لوسیون های ملایم استفاده کنید.
- ناخن های پا را کوتاه و مرتب نگه دارید. در صورت دشواری، از پزشک بپرسید که آیا مراجعه به متخصص پا (پودیاتریست) لازم است یا خیر.
- کفش های مناسب و راحت بپوشید. حتی در خانه نیز بهتر است از دمپایی یا کفش نرم استفاده کنید تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود.
نوروپاتی خودکار (اتونومیک) در بارداری
این نوع نوروپاتی دیابتی در بارداری بیشتر بر روی اندام های داخلی بدن تأثیر می گذارد. دستگاه گوارش، رگ های خونی، دستگاه ادراری و اندام های جنسی از جمله بخش هایی هستند که می توانند دچار اختلال شوند.
در دستگاه گوارش
علائم شامل:
- نفخ مکرر
- اسهال یا یبوست طولانی مدت
- سوزش سر معده یا رفلاکس
- حالت تهوع و گاهی استفراغ
- احساس سیری پس از خوردن وعده های کوچک
راهکار: پزشک ممکن است توصیه کند وعده های غذایی کوچک تر و سبک تر مصرف کنید. همچنین در برخی موارد داروهای خاصی برای کاهش علائم گوارشی تجویز می شود.
در رگ های خونی
علائم شامل:
- سیاهی رفتن چشم یا سرگیجه هنگام ایستادن ناگهانی
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- افت فشار خون
- تهوع، استفراغ یا احساس سیری زودرس
راهکار: از ایستادن سریع خودداری کنید. پزشک ممکن است جوراب های واریس مخصوص یا دارو برای کنترل این وضعیت توصیه کند.
در مردان
علائم: مشکل در ایجاد یا حفظ نعوظ، کاهش یا نبود انزال طبیعی.
درمان ها: شامل مشاوره روانشناسی، دستگاه وکیوم، تزریق داروهای مخصوص، پروتز آلت و مصرف داروهای خوراکی است. توجه داشته باشید که این مشکلات همیشه ناشی از دیابت نیستند، پس بررسی کامل پزشکی ضروری است.
در زنان
علائم: کاهش ترشحات واژن، درد در رابطه جنسی و کاهش یا نبود ارگاسم.
درمان ها: کرم یا شیاف استروژن، استفاده از ژل های لوبریکانت بی خطر و داروهایی برای کاهش درد در حین رابطه جنسی.
در دستگاه ادراری
علائم شامل:
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- بی اختیاری ادراری یا نشت ادرار
- نیاز به دفع ادرار بیشتر در طول شب
راهکار: پزشک ممکن است دارو تجویز کند. در برخی موارد نیاز به استفاده از سوند (خود-سوندگذاری) یا جراحی وجود دارد.
نوروپاتی پروگزیمال در بارداری
این نوع از نوروپاتی دیابتی در بارداری معمولا باعث درد شدید در ران، باسن یا لگن (اغلب در یک سمت بدن) می شود. همچنین ضعف پاها از دیگر نشانه های آن است.
بیشتر افراد مبتلا به این نوع از نوروپاتی دیابتی در بارداری به دارو، جلسات فیزیوتراپی یا ترکیبی از این درمان ها نیاز دارند تا درد و ضعف عضلات کاهش یابد.
نوروپاتی فوکال در بارداری
این نوع از نوروپاتی دیابتی در بارداری به طور ناگهانی شروع می شود و اعصاب خاصی را تحت تأثیر قرار می دهد. معمولا در ناحیه سر، قفسه سینه یا پاها بروز می کند.
علائم نوروپاتی فوکال
- دوبینی یا تاری دید
- درد چشم
- فلج موقت در یک سمت صورت (مشابه فلج بل)
- درد شدید در کمر یا پاها
- درد قفسه سینه یا شکم که گاهی با حمله قلبی یا آپاندیس اشتباه گرفته می شود
راهکار: حتما علائم خود را به پزشک اطلاع دهید. اگرچه این نوع دردناک و غیرقابل پیش بینی است، اما معمولا طی چند هفته تا چند ماه خودبه خود بهبود می یابد و در اغلب موارد آسیب دائمی به جا نمی گذارد.
سایر آسیب های عصبی ناشی از دیابت
افراد مبتلا به دیابت، مخصوصا در دوران بارداری، می توانند به مشکلاتی مانند سندروم تونل کارپ نیز دچار شوند. این مشکل باعث بی حسی، مورمور شدن و گاهی ضعف یا درد در دست ها می شود.
اگر احساس می کنید هر نوع مشکلی در اعصاب خود دارید، لازم است حتما با پزشک مشورت کنید تا علت دقیق مشخص شود. تشخیص زودهنگام می تواند از بروز عوارض جدی در آینده جلوگیری کند.
سخنی از نی نی تینی
اگر در دوران بارداری دچار علائمی مانند مورمور شدن دست و پا، دردهای غیرعادی، مشکلات گوارشی یا اختلال در کنترل ادرار شدید، حتما موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید. کنترل منظم قند خون، رژیم غذایی سالم و مراجعه ی دوره ای به پزشک از بهترین راهکارها برای پیشگیری و مدیریت عوارض نوروپاتی دیابتی در بارداری هستند.
آیا شما یا اطرافیانتان تجربه ای از نوروپاتی دیابتی در بارداری داشته اید؟ چه روش هایی برای کاهش علائم یا کنترل بیماری به کار برده اید؟ خوشحال می شویم تجربیات ارزشمندتان را در بخش نظرات با ما و سایر مادران در میان بگذارید. پرسش های خود را هم می توانید مطرح کنید تا در مقالات بعدی به آن ها پاسخ دهیم.
