هنگامی که والدین و مراقبان درباره نگرانی‌های سلامتی کودکان خود صحبت می‌کنند، عفونت‌های گوش اغلب در صدر لیست نگرانی ها قرار می‌گیرد. شاید دلیلش این باشد که تقریباً ۵ کودک از هر ۶ کودک قبل از سومین سال تولد خود یک بار عفونت گوش را تجربه می کنند و برای برخی از آن‌ها، این عفونت‌های دردناک به الگوی مداومی تبدیل می‌شود که باعث از دست دادن خواب، تاثیر بر خلق وخو و مشکلات دیگر می‌شود.
چرا عفونت‌های گوش در کودکان این قدر رایج است و بهترین راه برای پیشگیری و درمان آن‌ها چیست؟ در ادامه به سوالاتی که بیشتر از همه توسط متخصصان اطفال شنیده می‌شود پاسخ داده‌ایم و نتایج تحقیقاتی را ارائه کرده‌ایم که راهنمایی و اطلاعات مفیدی را به شما ارائه می‌دهد.
چه عواملی باعث عفونت گوش می‌شوند؟
عفونت گوش زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا ویروس‌ها، فضای کوچک پشت پرده گوش را که به عنوان گوش میانی شناخته می‌شود، عفونی می‌کنند. این ناحیه معمولا با هوا پر شده و حاوی سه استخوان کوچک است که به ما کمک می‌کنند تا صداها را بشنویم.
عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا)
این نوع عفونت در گوش میانی، به عنوان اوتیت مدیا هم شناخته می‌شود. یک مجرای کوچک به نام لوله استاش گوش میانی را به پشت بینی و گلو متصل می کند. زمانی که لوله استاش مسدود می‌شود، که معمولا به دلیل سرماخوردگی یا آلرژی اتفاق می افتد، مایع در گوش میانی جمع می‌شود. این وضعیت محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها یا ویروس‌ها ایجاد می کند. این عفونت می‌تواند باعث گوش درد، تب و مشکل در شنوایی شود.
در حالی که بیشتر عفونت‌های گوش به خودی خود بهبود می یابند، برخی از آن‌ها نیاز به داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک دارند تا عفونت درمان شود. عفونت گوش میانی (اوتیت مدیا) با عفونت مجرای گوش (اوتیت خارجی) که به عنوان گوش شناگر نیز شناخته می‌شود، متفاوت است.
چگونه می توانم تشخیص دهم که کودک من عفونت گوش دارد؟
بسیاری از بزرگسالان تصور می‌کنند که اگر کودکی گوش خود را بکشد یا لمس کند، این نشانه عفونت گوش است. اما بسیاری از نوزادان و کودکان خردسال این کار را برای آرام کردن خود انجام می دهند.
علائم عفونت گوش در کودکان
- گوش درد: این درد می تواند تیز یا ضربان دار باشد. ناراحتی ممکن است گذرا یا مداوم باشد. معمولاً گوش درد در شب شدیدتر می شود.
- مشکل شنوایی: ممکن است فرزندتان به شما بگوید که گوشش بسته شده یا نمی‌تواند به خوبی بشنود. نوزادان و کودکان نوپا ممکن است همان طور که قبلا و به طور معمول به شما پاسخ می‌دادند، واکنش نشان ندهند. برخی از کودکان با کاهش شنوایی طولانی مدت ناشی از عفونت‌های گوش، ممکن است تأخیر در گفتار و زبان داشته باشند.
- تب: دمای بدن کودک شما ممکن است بالاتر از ۳۷ درجه سانتی‌گراد باشد که به‌طور کلی به‌عنوان دمای طبیعی در نظر گرفته می‌شود.
- ترشح از گوش: گاهی اوقات چرک یا مایع از گوش کودک شما خارج می‌شود که می‌تواند نشانه ای از عفونتی باشد که ممکن است پرده گوش او را پاره کرده باشد.
- سردرد: ممکن است فرزندتان به شما بگوید که سرش خیلی درد می کند.
از این که کودک شما در حال حاضر خوب نمی‌شنود نگران نباشید، با برطرف شدن عفونت گوش کودک مشکل او حل خواهد شد. به‌طور کلی، خطر آسیب دائمی به شنوایی وجود ندارد، اما این به این معنا نیست که باید مراجعه به پزشک متخصص اطفال را به تأخیر بیندازید. عفونت‌های گوش می‌توانند باعث ناراحتی شدید و از به هم خوردن روال خواب شوند، بنابراین مهم است که کودک شما فورا معاینه شود.
چرا کودکان بیشتر از بزرگسالان عفونت گوش می‌گیرند؟
کودکان بیشتر مستعد ابتلا به عفونت گوش هستند زیرا:
- سیستم ایمنی آن‌ها هنوز در حال تکامل است و به همین دلیل مبارزه با عفونت ها برایشان دشوارتر است.
- لوله استاش که گوش میانی کودک را به پشت گلو متصل می‌کند، کوتاه‌تر، باریک‌تر و افقی‌تر از لوله استاش بزرگسالان است. این وضعیت باعث می‌شود تخلیه مایعات از گوش سخت تر شود که می‌تواند منجر به تجمع مایعات و رشد باکتری‌ها شود.
چه عوامل دیگری می‌توانند باعث عفونت گوش شوند یا آن را بدتر کنند؟
کودک شما ممکن است در شرایط زیر به عفونت گوش مبتلا شود:
- او دچار سرماخوردگی و آنفولانزا شده یا علائم آلرژی دارد که باعث احتقان و عطسه می شود و این باعث تجمع مایعات در گوش می شود.
- او به طور روزانه در معرض میکروب‌هایی قرار می‌گیرد که باعث سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماری‌های تنفسی می‌شوند؛ مثلاً در مدرسه یا مهدکودک.
- او با شیشه شیر تغذیه می شود، به ویژه زمانی که برای چرت زدن یا خواب شبانه دراز کشیده.
- او زمان خود را در اطراف افرادی می‌گذراند که سیگار می‌کشند یا در محیط‌هایی حضور دارد که سیگاری‌ها در آن بوده‌اند. قرار گرفتن در معرض دود سیگار (مستقیم و غیرمستقیم) خطر عفونت‌های گوش و سایر مشکلات سلامتی مانند برونشیت، ذات الریه، سرماخوردگی‌های مکرر و حتی پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
تشخیص عفونت گوش در کودکان
تشخیص و برنامه ریزی درمانی برای عفونت گوش شامل ۳ مرحله توصیه شده است:
- پزشک اطفال، برای تعیین وجود عفونت، دمای بدن کودک را بررسی می‌کند و با استفاده از یک دستگاه مخصوص داخل گوش را معاینه می‌کند. اگر پرده گوش قرمز و متورم باشد، این نشان‌دهنده وجود عفونت است. اگر مجرای خارجی گوش ملتهب باشد اما پرده گوش طبیعی به نظر برسد، ممکن است علت آن گوش شناگر باشد.
- شما و پزشک کودک درباره عوامل خطرناکی که منجر به عفونت گوش می شوند و راه‌های کاهش آن‌ها صحبت خواهید کرد. این کار می‌تواند از عفونت‌های مزمن که بر سلامتی کودک تأثیر می‌گذارد جلوگیری کند.
- اگر کودک شما عفونت داشته باشد، شما و پزشک علائم او را زیر نظر خواهید گرفت تا مطمئن شوید که سلامتی گوش او بدون درد بهبود می‌یابد.
آیا کودک من به آنتی‌بیوتیک نیاز خواهد داشت؟
مطالعات صورت گرفته در مورد درمان ایمن عفونت گوش کودکان نشان می دهند که انجام اقدامات کمتر، بهتر است. اگرچه پزشک شما ممکن است بخواهد سریعاً درمان را شروع کند، اما ممکن است تصمیم بگیرد ۴۸ تا ۷۲ ساعت صبر کند تا قبل از تجویز آنتی‌بیوتیک برای عفونت احتمالی تصمیم‌گیری کند. دلایل این امر عبارتند از:
- حدود ۸۰٪ از عفونت‌های گوش در کودکان بدون دارو خودبه‌خود بهبود می‌یابند.
- استفاده مکرر از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود، که این امر در واقع مبارزه سیستم ایمنی کودک شما با عفونت‌های آینده (حتی عفونت‌های تهدیدکننده زندگی) را سخت تر می کند.
بهترین گزینه‌ها برای درمان عفونت‌های گوش چیست؟
در بسیاری از موارد، بهترین روش درمان عفونت گوش کودکان، استفاده نکردن از آنتی‌بیوتیک‌ها است. در این شرایط، ممکن است پزشک کودک به شما موارد زیر را توصیه کند:
- مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند به کاهش درد و تب ناشی از عفونت گوش کمک کنند. (به دلیل خطر سندروم ری، که یک بیماری نادر اما جدی در کودکان زیر ۱۵ ماه است، هرگز به نوزاد یا کودک نوپای خود آسپرین ندهید.)
- انتظار و مشاهده تا مطمئن شوید که عفونت ظرف چند روز تا یک هفته برطرف می‌شود.
اما ممکن است پزشک کودک شما ممکن است تصمیم بگیرد که در شرایط زیر ار آنتی بیوتیک ها استفاده کند.
- کودک شما کمتر از ۲ سال سن دارد (که به این معنی است که بیشتر در معرض عوارض عفونت گوش قرار دارد).
- عفونت شدید است، یا کودک شما از درد یا تب شدید رنج می‌برد.
- علائم چندین روز ادامه داشته و به نظر می‌رسد که بدتر می‌شوند.
- کودک شما سیستم ایمنی ضعیفی دارد یا دچار بیماری دیگری است که او را بیشتر در معرض عوارض قرار می‌دهد.
اگر آنتی‌بیوتیک تجویز شد، چه نکاتی را باید بدانم؟
برای عفونت‌های گوش شدیدتر یا گسترده‌تر، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی تجویز شوند. برای محافظت از سلامتی کودک خود هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، مراحل زیر را دنبال کنید.
- مطمئن شوید که تمام داروها مصرف می‌شود. کنار گذاشتن چند دوز آخر آنتی بیوتیک می‌تواند باعث بازگشت عفونت شود که در نهایت درمان آن را سخت تر می‌کند.
- اضافه کردن پروبیوتیک‌ها برای محافظت از میکروبیوم روده کودک شما از اثرات احتمالی آنتی‌بیوتیک‌ها مفید است.
- مواظب عوارض جانبی باشید. حدود ۱ کودک از هر ۵ کودک هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها دچار حالت تهوع، اسهال، درد معده، بثورات پوستی یا واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. اگر این علائم را در کودک خود مشاهده کردید، به پزشک اطفال مراجعه کنید.
آیا لوله های گوش به کودک من که عفونت‌های گوش مزمن دارد، کمک خواهند کرد؟
برخی از کودکانی که عفونت‌های گوش شدید و مکرر دارند، بعد از چندین عفونت گوش دچار دچار مشکلات شنوایی یا تأخیر در گفتار می شوند، آلرژی‌های متعدد به آنتی‌بیوتیک دارند، و یا عوارض دیگری از عفونت‌های گوش دارند؛ ممکن است از لوله‌های گوش بهره مند شوند. این لوله‌های کوچک که به صورت جراحی از طریق پرده گوش قرار داده می‌شوند، تخلیه مایعات از گوش را آسان تر می‌کنند.
چه چیز دیگری درباره درمان و پیشگیری از عفونت‌های گوش در کودکان باید بدانم؟
- عفونت گوش مسری نیست. به محض اینکه کودک شما احساس بهتری پیدا کند، می‌تواند به مهدکودک یا مدرسه بازگردد.
- شیردهی از ابتدای تولد می‌تواند از عفونت‌های گوش جلوگیری کند و سیستم ایمنی کودک را تقویت کند.
- واکسیناسیون‌ها می‌توانند از عفونت‌های گوش پیشگیری کنند. رعایت توصیه‌های واکسیناسیون می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی که منجر به عفونت‌های گوش می‌شوند، کاهش دهد.
