فشارخون بالا پس از زایمان

فشارخون بالا پس از زایمان یکی از مشکلاتی است که می تواند در روزها یا هفته های بعد از تولد نوزاد ایجاد شود، حتی اگر مادر در دوران بارداری هیچ گونه سابقه ای از فشارخون بالا نداشته باشد. این وضعیت اغلب بدون علامت است، اما در صورت عدم تشخیص و درمان می تواند منجر به عوارض جدی شود. در این مقاله در مورد این عارضه پس از زایمان و عوارض آن توضیح خواهیم داد.

علت فشارخون بالا پس از زایمان

تحقیقات نشان داده اند که حدود 10 درصد از بارداری ها با مشکلات فشارخونی مانند فشارخون بارداری یا پره اکلامپسی همراه هستند. با این حال، فشارخون بالا پس از زایمان موضوعی نسبتا تازه در تحقیقات پزشکی است و طبق مطالعات جدید (مثلا در سال 2022)، این مشکل بیشتر از آنچه قبلا تصور می شد رخ می دهد.

علت دقیق این وضعیت مشخص نیست. در حالی که داشتن سابقه فشارخون بالا می تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد، اما حتی زنانی که در دوران بارداری فشارخون طبیعی داشته اند هم ممکن است بعد از زایمان دچار این مشکل شوند.

برخی از علت ها و عوامل خطر فشارخون بالا پس از زایمان عبارتند از:

• دریافت مایعات بیش از حد در هنگام زایمان
• تغییرات در تون عروقی (عملکرد عضلات دیواره رگ ها)
• درد شدید پس از زایمان
• مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن)
• فشارخون بارداری یا پره اکلامپسی
• زایمان بعد از 35 سالگی

طبق معیارها، فشارخون طبیعی حدود 120/80 میلی متر جیوه یا کمتر است. اگر فشار بین 120/80 تا 129/80 باشد، افزایش یافته در نظر گرفته می شود. فشارخون بالا زمانی تشخیص داده می شود که به طور مداوم 130/80 یا بالاتر باشد. در مورد فشارخون بالا پس از زایمان، معمولا فشار به بالای 140/90 می رسد.

این وضعیت ممکن است تنها چند روز طول بکشد یا تا چند ماه ادامه داشته باشد. اگر بیش از این زمان باقی بماند، پزشک احتمالا علل دیگری را بررسی خواهد کرد. همچنین زنانی که در دوران بارداری دچار پره اکلامپسی شده اند، طبق بررسی های سال 2020، در طول دو سال پس از زایمان در معرض خطر بالای ابتلا به فشارخون مزمن هستند.

علائم فشارخون بالا پس از زایمان

یکی از مشکلات این بیماری این است که علائم مشخصی ندارد. به همین دلیل تنها راه مطمئن تشخیص، اندازه گیری منظم فشارخون است.

اما اگر فشارخون بالا همراه با پره اکلامپسی پس از زایمان باشد، ممکن است علائم زیر بروز کند:

• درد شکمی
• حالت تهوع یا استفراغ
• سردردهای شدید
• تغییرات بینایی (تاری دید، دیدن لکه های نورانی)

بنابراین، حتی اگر احساس خوبی دارید، باز هم توصیه می شود بعد از زایمان فشارخون خود را به طور منظم چک کنید.

عوارض فشارخون بالا پس از زایمان

اگر این مشکل بدون تشخیص و درمان باقی بماند، می تواند منجر به عوارض خطرناک شود. برخی از این عوارض شبیه فشارخون بالا در افراد غیر باردار هستند و شامل:

• درد قفسه سینه (آنژین)
• سکته قلبی
• نارسایی قلبی
• بیماری کلیوی
• آسیب به اندام های حیاتی
• سکته مغزی

همچنین تحقیقات بالینی در سال 2021 نشان دادند زنانی که در دوران بارداری دچار فشارخون می شوند، تا 4 برابر بیشتر در معرض مشکلات بلندمدت فشارخون قرار دارند.

درمان فشارخون بالا پس از زایمان

خوشبختانه، فشارخون بالا پس از زایمان در صورت تشخیص به موقع قابل درمان است. نوع درمان به شدت فشارخون بستگی دارد. در صورتی که فشار به 160/110 یا بالاتر برسد، معمولا درمان دارویی ضروری است.

داروهای رایج شامل:

• انالاپریل (مهارکننده ACE)
• لابتالول (بتابلوکر)
• متیل دوپا (آلفا-2 آگونیست)
• نیفدیپین (مسدودکننده کانال کلسیم)

این داروها همان هایی هستند که در درمان فشارخون در شرایط غیر بارداری هم استفاده می شوند. هر کدام عوارض جانبی متفاوتی دارند، مثل:

• سرگیجه یا سردرد
• خستگی یا بی خوابی
• خشکی دهان
• یبوست یا تورم مچ پا
• کاهش ضربان قلب
• افزایش پتاسیم خون (در داروهای ACE)

مدت زمان مصرف داروها متفاوت است و ممکن است چند هفته تا 3 ماه طول بکشد. بیشتر این داروها در دوران شیردهی ایمن هستند، اما برخی داروها مانند دیورتیک ها یا داروهای مسدودکننده گیرنده آنژیوتانسین II توصیه نمی شوند.

علاوه بر دارو، پزشک توصیه می کند سبک زندگی خود را برای کاهش فشارخون اصلاح کنید:

• مصرف کمتر نمک در غذا
• ورزش منظم (پیاده روی سبک تا متوسط)
• پرهیز از مصرف الکل و دخانیات
• کنترل وزن و داشتن تغذیه سالم

نکات کلیدی و توصیه های عملی برای کنترل فشارخون بالا پس از زایمان

• اندازه گیری منظم فشارخون:
  بعد از زایمان، به ویژه در دو ماه اول، فشارخون خود را به طور مرتب چک کنید. اگر امکان دارد یک دستگاه فشارخون خانگی تهیه کنید.
• مراجعه به پزشک در اولین علائم غیرعادی:
  سردرد شدید، تاری دید یا درد قفسه سینه را جدی بگیرید. حتی اگر فکر می کنید طبیعی است، سریع به پزشک مراجعه کنید.
• تغذیه سالم:
  مصرف نمک و غذاهای پرچرب را کاهش دهید. سبزیجات تازه، میوه ها، غلات سبوس دار و پروتئین های سالم (مثل مرغ، ماهی و حبوبات) در برنامه غذایی تان قرار دهید.
• مدیریت استرس و خواب کافی:
  استرس و بی خوابی می توانند فشارخون را بدتر کنند. اگر نوزادتان شب ها بیدار می شود، سعی کنید در طول روز در فرصت های کوتاه استراحت کنید یا از اطرافیان کمک بگیرید.
• فعالیت بدنی ملایم:
  پیاده روی آرام روزانه (15 تا 30 دقیقه) به بهبود گردش خون و کنترل فشارخون کمک می کند. پیش از شروع ورزش های سنگین حتما با پزشک مشورت کنید.
• پرهیز از دخانیات و الکل:
  سیگار و قلیان فشارخون را بالا می برند و خطر بیماری قلبی را افزایش می دهند. همچنین مصرف الکل در دوران شیردهی به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
• دارودرمانی تحت نظر پزشک:
  هرگز خودسرانه مصرف دارو را قطع یا جایگزین نکنید. برخی داروها ممکن است در دوران شیردهی بی خطر باشند، اما انتخاب آن ها باید تنها توسط پزشک انجام شود.
• آگاهی از سابقه خانوادگی:
  اگر در خانواده تان سابقه فشارخون بالا یا بیماری قلبی وجود دارد، حتما پزشک را مطلع کنید تا مراقبت های دقیق تری انجام شود.

سخنی از نی نی تینی

فشارخون بالا پس از زایمان یک مشکل جدی اما قابل درمان است. این وضعیت می تواند حتی در زنانی که فشارخون طبیعی در بارداری داشته اند هم رخ دهد و در صورت عدم توجه، عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد.

چون فشارخون بالا معمولا بدون علامت است، بهترین راه مراقبت، اندازه گیری منظم فشارخون پس از زایمان است. اگر شما یا اطرافیانتان سابقه پره اکلامپسی یا فشارخون دارید، حتما با پزشک خود درباره غربالگری و مراقبت های پس از زایمان مشورت کنید.