گیر زبانی در کودکان

گیر زبانی در کودکان یکی از مشکلاتی است که می تواند عملکرد طبیعی زبان را محدود کند. در این وضعیت، زبان کودک به اندازه کافی آزاد حرکت نمی کند و همین موضوع گاهی باعث می شود نوزاد نتواند به درستی پستان مادر را بگیرد یا شیر کافی دریافت کند. در بسیاری از موارد، مشورت با یک مشاور شیردهی کمک می کند تا با تغییر وضعیت شیردهی یا اصلاح روش قرارگیری نوزاد روی سینه، مشکل تا حد زیادی برطرف شود. با این حال، برخی نوزادان نیازمند یک اقدام درمانی ساده هستند تا زبانشان بتواند بهتر حرکت کند.

گیر زبانی در کودکان چیست؟

گیر زبانی در کودکان زمانی اتفاق می افتد که بخش کوچکی از بافت (که به آن فرنولوم زبانی گفته می شود) زبان را به کف دهان وصل کرده و آزادی حرکت آن را محدود می کند. در حالت طبیعی، همه کودکان این بافت را دارند و مشکلی ایجاد نمی شود. اما اگر این بافت خیلی کوتاه یا سفت باشد، حرکت زبان مختل می شود و پزشکان این وضعیت را با نام علمی آنکیلوگلوسیا (Ankyloglossia) یا همان گیر زبانی تشخیص می دهند.

گیر زبانی می تواند مشکلاتی در روند شیردهی ایجاد کند. نوزادی که با این مشکل مواجه است، ممکن است نتواند به خوبی پستان را در دهان بگیرد یا شیر کافی بمکد. در نتیجه، هم دریافت شیر و مواد مغذی برای او ناکافی می شود و هم مادر هنگام شیردهی احساس درد و ناراحتی می کند. بسیاری از مادران در چنین شرایطی حتی به فکر قطع شیردهی می افتند.

خبر خوب اینکه اگر چنین مشکلی برای شما آشناست، نیازی نیست زود نگران شوید یا شیردهی را رها کنید. مشاوران شیردهی معمولا می توانند با تغییرات ساده در روش شیردهی و وضعیت قرارگیری نوزاد، شرایط را بهتر کنند. اگر این تغییرات کافی نباشد، پزشک ممکن است انجام یک عمل ساده و سریع به نام فرنوتومی (برش فرنولوم) را پیشنهاد دهد که باعث آزاد شدن حرکت زبان کودک می شود.

در این مسیر، مشاور شیردهی و پزشک کودک همراه شما خواهند بود تا بهترین روش درمان انتخاب شود و هم شما و هم نوزادتان احساس راحتی بیشتری داشته باشید.

شیوع گیر زبانی در کودکان

طبق گزارش آکادمی کودکان آمریکا، بین 1 تا 11 درصد نوزادان تازه متولدشده علائم گیر زبانی را نشان می دهند. بررسی ها همچنین نشان داده که این مشکل در پسران کمی شایع تر از دختران است.

علائم گیر زبانی در کودکان

شناخت علائم این مشکل به مادر کمک می کند تا زودتر آن را تشخیص دهد. مهم ترین نشانه های آنکیلوگلوسیا در نوزادان عبارتند از:

• مشکل در گرفتن سینه مادر: نوزاد یا نمی تواند به درستی پستان را در دهان بگیرد یا هنگام تلاش گریه می کند. برخی نوزادان هنگام مکیدن صدای کلیک ایجاد می کنند یا زود از پستان جدا می شوند.
• مشکل در انتقال شیر: نوزادانی که گیر زبانی دارند معمولا خوب وزن نمی گیرند، تعداد دفعات شیردهی شان زیاد است و صدای بلع شیر در آنها کمتر شنیده می شود.

مادر نیز ممکن است به طور غیرمستقیم علائم این مشکل را تجربه کند، از جمله:

• ترک خوردن یا زخم شدن نوک سینه ها.
• احساس درد هنگام شیردهی.
• کاهش میزان شیر به دلیل مکیدن ناکارآمد نوزاد.

نکته مهم این است که این علائم اختصاصی گیر زبانی نیستند و ممکن است به علت های دیگری هم ایجاد شوند. به همین دلیل، مراجعه به پزشک یا مشاور شیردهی با تجربه اهمیت زیادی دارد. تنها آنها می توانند علت اصلی مشکل را مشخص کرده و راه حل مناسب ارائه دهند.

ظاهر زبان در کودکان دچار گیر زبانی

گاهی زبان نوزادان مبتلا به گیر زبانی، شکل قلبی یا دارای شکاف کوچک به نظر می رسد. دلیل این حالت آن است که فرنولوم نزدیک نوک زبان قرار گرفته و حرکت آن را محدود کرده است. البته در برخی موارد، این مشکل بسیار خفیف است و حتی ممکن است با چشم قابل تشخیص نباشد. به همین دلیل پزشکان معمولا بعد از تولد، معاینه دهان و زبان نوزاد را انجام می دهند تا نشانه های گیر زبانی مشخص شود.

علت گیر زبانی در کودکان

گیر زبانی در کودکان یک مشکل مادرزادی است؛ یعنی کودک از بدو تولد با آن به دنیا می آید. هنوز علت دقیق بروز آن مشخص نیست، اما پژوهش ها نشان می دهند که ممکن است عامل ژنتیکی داشته باشد. برخی مطالعات بیان کرده اند که این مشکل می تواند در خانواده ها به صورت وراثتی منتقل شود، احتمالا از طریق ژن وابسته به کروموزوم X.

تشخیص گیر زبانی در کودکان

معمولا پزشک اطفال بلافاصله بعد از تولد نوزاد، وضعیت زبان او را بررسی می کند. در این فرآیند، مشاور شیردهی هم حضور دارد تا ببیند آیا ساختار زبان می تواند باعث مشکلات شیردهی شود یا خیر.

نکته مهم این است که صرفا وجود یک فرنولوم کوتاه یا سفت به معنای نیاز به درمان نیست. پزشکان تنها زمانی تشخیص گیر زبانی می دهند که حرکت زبان به شکل قابل توجهی محدود شده باشد و عملکرد آن تحت تأثیر قرار گیرد.

برای تشخیص این مشکل، پزشک:

• از مادر درباره تجربه های شیردهی قبلی و فعلی می پرسد.
• بررسی می کند که آیا شیردهی برای مادر همراه با درد یا ناراحتی است یا خیر.
• سابقه پزشکی نوزاد را مرور می کند تا عوامل دیگری مثل مشکلات عصبی، قلبی یا تنفسی کنار گذاشته شوند.
• معاینه دقیق زبان و دهان نوزاد را انجام می دهد.
• روند شیردهی را از نزدیک مشاهده می کند تا نحوه قرارگیری نوزاد و مکیدن او بررسی شود.

آزمایش های تشخیص گیر زبانی در کودکان

برای تشخیص گیر زبانی در کودکان هیچ آزمایش خاصی لازم نیست. تنها با مشاهده زبان نوزاد و لمس فرنولوم، پزشک به نتیجه می رسد. در برخی موارد، از ابزارهای ارزیابی حرکات زبان استفاده می شود تا شدت مشکل مشخص شود. این ابزارها به پزشکان کمک می کنند وضعیت زبان نوزاد را بهتر توصیف کنند.

درمان گیر زبانی در کودکان

روش های درمانی شامل:

• کمک در وضعیت شیردهی: بسیاری از نوزادان با اصلاح وضعیت قرارگیری روی سینه و آموزش مادر، می توانند بدون نیاز به عمل جراحی شیر بخورند.
• فرنوتومی (برش فرنولوم): اگر تغییر وضعیت کافی نباشد، پزشک یک عمل سریع و ساده در مطب انجام می دهد. در این روش، فرنولوم بریده می شود تا زبان آزادی بیشتری برای حرکت داشته باشد.

آیا کودک من به جراحی گیر زبانی نیاز دارد؟

همه نوزادانی که دچار گیر زبانی در کودکان هستند به جراحی نیاز ندارند. در واقع، بسیاری از آنها بدون مداخله جراحی می توانند روند طبیعی شیردهی را تجربه کنند. اگر هم درمان لازم باشد، جای نگرانی نیست؛ زیرا این عمل، یک جراحی بزرگ محسوب نمی شود. پزشکان اغلب می توانند در یک اقدام سریع و ساده در مطب، با بریدن فرنولوم زبانی، حرکت زبان نوزاد را آزاد کنند. این روش به نام فرنوتومی شناخته می شود.

در بیشتر موارد، پزشکان این اقدام را تنها زمانی پیشنهاد می کنند که اصلاح وضعیت شیردهی یا تغییر در مکیدن نوزاد به تنهایی نتواند مشکل را برطرف کند. این عمل ساده و ایمن، استاندارد طلایی درمان نوزادان با گیر زبانی است. معمولا اگر لازم باشد، بهترین زمان انجام آن در ماه اول زندگی نوزاد است، چرا که در این دوره الگوی صحیح شیردهی سریع تر شکل می گیرد.

عوارض احتمالی جراحی گیر زبانی در کودکان

اگرچه فرنوتومی یک روش بسیار ایمن است، اما مانند هر اقدام پزشکی دیگری می تواند در موارد نادر عوارضی ایجاد کند، از جمله:

• خونریزی خفیف.
• عفونت.
• ایجاد بافت اسکار (جای زخم).
• بی میلی یا ترس نوزاد از شیر خوردن.
• آسیب به مجاری بزاقی دهان (که بسیار نادر است).

باید توجه داشت که این عوارض بسیار کم رخ می دهند و اغلب به راحتی قابل کنترل هستند.

پیش آگهی و چشم انداز گیر زبانی در کودکان

به طور کلی، گیر زبانی در کودکان جای نگرانی جدی ندارد. این مشکل شایع است و اغلب بدون نیاز به عمل جراحی قابل مدیریت خواهد بود. نکته مهم این است که زود به دنبال کمک باشید و تصور نکنید که اگر بیشتر تلاش کنید، اوضاع خودبه خود بهتر می شود. مشکلات شیردهی تقصیر شما نیست و بسیار رایج هستند. حتی مادران باتجربه هم گاهی نیازمند مشاوره تخصصی در این زمینه می شوند.

آیا گیر زبانی بر تغذیه با شیشه شیر تأثیر می گذارد؟

به ندرت پیش می آید که گیر زبانی در کودکان باعث مشکل در تغذیه با شیشه شیر شود. زیرا مکیدن از شیشه شیر با مکیدن از سینه مادر تفاوت دارد. در صورت نیاز، مشاور شیردهی می تواند با تغییر نوع سرشیشه یا میزان جریان شیر، مشکل را مدیریت کند. اگر نوزاد همچنان در تغذیه با شیشه مشکل داشت، احتمالا عوامل دیگری دخیل هستند که باید بررسی شوند.

آیا می توان از گیر زبانی در کودکان پیشگیری کرد؟

خیر. هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از علت گیر زبانی در کودکان وجود ندارد. اما در موارد شدید، تشخیص و درمان زودهنگام می تواند از مشکلات شیردهی جلوگیری کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر نوزاد شما در شیر خوردن مشکل دارد، باید سریع تر به پزشک یا مشاور شیردهی مراجعه کنید. حتی اگر علت آن گیر زبانی نباشد، متخصصان می توانند در کنار پزشک اطفال راهکارهایی برای بهبود وضعیت ارائه دهند.

سخنی از نی نی تینی

ماه اول زندگی نوزاد پر از تجربه های تازه و گاهی خسته کننده است، به خصوص اگر شیردهی با مشکل مواجه شود. گیر زبانی در کودکان یکی از دلایل احتمالی این دشواری هاست، اما تنها دلیل نیست. اگر نوزاد شما در تغذیه مشکل دارد، تعلل نکنید. حتما با یک مشاور شیردهی یا پزشک اطفال مشورت کنید. آنها می توانند علت را شناسایی کرده و بهترین راهکار را برای شما و فرزندتان انتخاب کنند.

سوالات متداول