صبحگاهی حالت تهوع داشتن در دوران بارداری امری طبیعی است، اما گاهی این علائم به دلیل دیگری رخ می دهند؛ مسمومیت غذایی در بارداری.
شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چطور می توان فهمید علت بیماری شما مسمومیت غذایی است و نه چیز دیگری؟ و اگر واقعا مسمومیت غذایی باشد، چطور می توان بدون آسیب رساندن به جنین آن را درمان کرد؟ پاسخ تمام این سوالات را دراین مقاله بخوانید.
انواع مسمومیت غذایی در بارداری
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی ضعیف تر می شود تا بدن بتواند جنین را بپذیرد. همین موضوع باعث می شود بدن سخت تر با میکروب ها مقابله کند و در نتیجه، خطر دلایل مسمومیت غذایی در بارداری افزایش یابد.
مسمومیت غذایی زمانی رخ می دهد که غذای مصرفی شما آلوده به یکی از موارد زیر باشد:
- باکتری ها
- انگل ها
- ویروس ها
- مواد شیمیایی خاص
برخی از انواع مسمومیت غذایی در بارداری شایع تر و حتی خطرناک تر هستند:
1- لیستریوز (Listeriosis)
عامل آن باکتری لیستریا است. زنان باردار 13 برابر بیشتر از سایر افراد به این بیماری مبتلا می شوند. این باکتری ممکن است در گوشت های آماده مثل سوسیس و کالباس، گوشت مرغ، غذاهای دریایی و محصولات لبنی آلوده وجود داشته باشد، به خصوص اگر پاستوریزه نباشند. نکته مهم این است که لیستریا حتی در دمای یخچال نیز می تواند رشد کند.
2- ای کولای (E. coli)
این باکتری به طور طبیعی در روده وجود دارد، اما برخی گونه های آن می توانند خطرناک باشند. مصرف میوه ها و سبزیجات آلوده، گوشت خام یا نیم پز، و شیر یا آبمیوه غیرپاستوریزه می تواند باعث ابتلا شود.
3- سالمونلا (Salmonella)
عامل بیماری سالمونلوز است. معمولا از طریق تخم مرغ نیم پز یا خام، گوشت و مرغ نپخته، و مواد غذایی غیرپاستوریزه منتقل می شود. حتی تماس مواد غذایی با خاک یا فضولات حیوانی آلوده به سالمونلا نیز می تواند خطرناک باشد.
4- کمپیلوباکتر (Campylobacter)
اغلب از طریق مرغ آلوده یا مواد غذایی غیرپاستوریزه منتقل می شود.
5- نوروویروس (Norovirus)
شایع ترین علت بیماری های ناشی از غذا در بسیاری از کشورهاست و به راحتی از طریق غذا و نوشیدنی آلوده منتقل می شود.
علائم مسمومیت غذایی در بارداری
تشخیص مسمومیت غذایی همیشه آسان نیست، زیرا علائم آن گاهی شبیه بیماری های دیگر یا حتی علائم طبیعی بارداری هستند. گاهی باکتری یا ویروس بلافاصله باعث بیماری می شود و گاهی روزها یا حتی هفته ها بعد علائم ظاهر می شوند.
علائم رایج عبارت اند از:
- درد معده
- استفراغ
- اسهال
- گرفتگی یا پیچش شکم
- کم آبی بدن
گاهی عوارض مسمومیت غذایی در بارداری شبیه آنفولانزا هستند؛ یعنی تب، سردرد و بدن درد نیز ممکن است همراه شوند.
درمان مسمومیت غذایی در بارداری در خانه
در دوران بارداری، شما فقط از سلامت خود محافظت نمی کنید، بلکه باید مراقب سلامت جنین هم باشید. برخی موارد مسمومیت غذایی ممکن است برای جنین خطرناک باشند، زیرا سیستم ایمنی او هنوز توان مقابله با میکروب ها را ندارد.
اگر علائم مشکوک به مسمومیت غذایی دارید، فورا با پزشک تماس بگیرید. او کمک می کند تا علت احتمالی مشخص شود.
اگر شدت بیماری کم باشد، پزشک ممکن است اجازه دهد در خانه درمان شوید. این درمان معمولا شامل موارد زیر است:
- استراحت کافی
- جبران آب و املاح بدن با مکیدن یخ، نوشیدن جرعه های کوچک آب یا مایعات شفاف، یا استفاده از محلول های حاوی الکترولیت
- پس از قطع استفراغ، شروع تغذیه با غذاهای ساده، کم چرب و بدون ادویه
نکته مهم: پیش از مصرف هر داروی بدون نسخه، حتما با پزشک مشورت کنید.
چه زمانی باید برای مسمومیت غذایی در بارداری به پزشک مراجعه کرد؟
بعضی علائم نیاز به مراجعه فوری به پزشک یا حتی بستری در بیمارستان دارند، از جمله:
- نشانه های کم آبی شدید: تشنگی زیاد، خشکی لب ها، ادرار کم یا قطع ادرار، سرگیجه
- استفراغ یا اسهال مداوم
- درد شدید شکم
- تب بالای ۳۸/۵ درجه سانتی گراد
- وجود خون یا چرک در مدفوع
- مدفوع سیاه یا قیری شکل
پزشک ممکن است آزمایش خون یا مدفوع تجویز کند تا عامل بیماری مشخص شود و در صورت نیاز، آنتی بیوتیک تجویز کند. همچنین برای جبران آب بدن ممکن است سرم وریدی لازم باشد.
عوارض مسمومیت غذایی در بارداری
برخی انواع مسمومیت غذایی در بارداری برای جنین بسیار خطرناک هستند و حتی ممکن است بدون بروز علائم واضح، به سلامت او آسیب بزنند.
لیستریوز (Listeriosis)
در بعضی موارد، ممکن است مادر هیچ نشانه ای از ابتلا نداشته باشد، اما باکتری لیستریا می تواند از جفت عبور کرده و به جنین منتقل شود. این انتقال می تواند باعث مشکلات جدی مانند:
- فلج عضلات
- نابینایی
- تشنج
- آسیب به مغز، قلب یا کلیه ها
در شدیدترین حالت، لیستریوز ممکن است منجر به زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد، سقط جنین یا مرده زایی شود.
سالمونلوز (Salmonellosis)
این بیماری نیز می تواند از مادر به جنین منتقل شود و خطر بروز عوارضی همچون مننژیت (التهاب پرده های مغزی) را افزایش دهد.
کمپیلوباکتر (Campylobacter)
ابتلا به این باکتری در اوایل بارداری می تواند منجر به سقط جنین شود. همچنین اگر مادر هنگام زایمان آلوده باشد، خطر انتقال بیماری به نوزاد بسیار بالا و برای جان او تهدیدکننده است.
عوارض مسمومیت غذایی در بارداری برای مادر
شایع ترین عارضه مسمومیت غذایی در مادر، کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) است. برخی عفونت ها، مثل گونه های خطرناک ای کولای، می توانند به کلیه ها آسیب جدی وارد کنند.
پیشگیری از مسمومیت غذایی در بارداری
با رعایت چند نکته ساده اما مهم می توان احتمال ابتلا به دلایل مسمومیت غذایی در بارداری را تا حد زیادی کاهش داد. این توصیه ها نه تنها برای دوران بارداری، بلکه برای همه افراد مفید است.
نکات ایمنی در آماده سازی و مصرف غذا
- شست وشوی کامل دست ها با آب و صابون قبل و بعد از تماس با مواد غذایی
- جلوگیری از تماس گوشت خام با غذاهای آماده مصرف یا محصولاتی که خام خورده می شوند (مثل سبزی و سالاد)
- نگهداری مواد غذایی فاسدشدنی در یخچال یا فریزر
- شستن کامل میوه ها و سبزیجات قبل از مصرف یا پخت
- شست وشوی وسایل آشپزی و سطوح آماده سازی غذا بعد از استفاده
- پختن غذاها تا دمای کافی برای از بین بردن میکروب ها
- قراردادن باقیمانده غذا در یخچال بلافاصله بعد از مصرف و پرهیز از خوردن غذاهایی که مدت زیادی در محیط مانده اند یا تاریخ انقضایشان گذشته است
مواد غذایی که در دوران بارداری باید از رژیم حذف شوند
- محصولات لبنی غیرپاستوریزه مانند شیر خام یا برخی پنیرهای نرم
- گوشت، مرغ، ماهی یا صدف خام یا نیم پز
- تخم مرغ خام یا نیم پز و غذاهای حاوی آن ها (مثل خمیر شیرینی خام یا نوشیدنی هایی مانند ایگ ناگ خانگی) مگر اینکه از تخم مرغ پاستوریزه استفاده شده باشد
- هات داگ یا گوشت های فرآوری شده مگر اینکه تا دمای 74 درجه سانتی گراد (165 فارنهایت) کاملا گرم شده باشند
- پاته یا اسپردهای گوشتی یخچالی (انواع کنسروی یا شیشه ای مشکلی ندارند)
- سالادهای آماده مانند سالاد مرغ، ژامبون یا سالاد دریایی از فروشگاه های اغذیه فروشی
- ماهی دودی مگر اینکه کنسروی باشد یا پیش از مصرف پخته شود
- آب میوه یا آب سیب غیرپاستوریزه
- جوانه های خام (مثل جوانه گندم یا شبدر)
همچنین پیگیری اطلاعیه های بازخوانی مواد غذایی (Food Recalls) مهم است. اگر یک محصول غذایی آلوده شناسایی شود، شرکت ها موظفند خبر آن را به عموم اطلاع دهند.
سخنی از نی نی تینی
مسمومیت غذایی در بارداری موضوعی است که نباید آن را دست کم گرفت. حتی اگر علائم شما خفیف باشد، ممکن است برای جنین خطرناک باشد. رعایت اصول بهداشتی در تهیه و نگهداری غذا، پرهیز از مصرف مواد غذایی پرخطر و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز علائم، بهترین راهکار برای محافظت از سلامت خود و نوزادتان است. یادتان باشد پیشگیری همیشه آسان تر و کم هزینه تر از درمان است.
اگر شما یا اطرافیانتان تجربه ای از مسمومیت غذایی در دوران بارداری داشته اید، یا نکته ای کاربردی برای پیشگیری از آن می دانید، تجربه و توصیه های خود را در بخش دیدگاه ها با دیگر مادران به اشتراک بگذارید تا با کمک هم، بارداری سالم تری را تجربه کنیم.
