
کیست کلدوک در کودکان چیست؟
کیست کلدوک در کودکان نوعی ناهنجاری مادرزادی در مجرایی است که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و روده کوچک منتقل می کند. وظیفه صفرا کمک به هضم چربی های غذاست که توسط کبد تولید می شود. زمانی که این مجرا دچار تورم یا بزرگ شدگی غیرطبیعی شود، ممکن است صفرا در داخل کبد جمع شود. این وضعیت می تواند منجر به مشکلات جدی کبدی یا حتی التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) شود، چرا که کیست ممکن است مسیر اصلی لوزالمعده به روده را مسدود کند.
کودکانی که به کیست کلدوک مبتلا هستند، در بزرگسالی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان مجاری صفراوی قرار دارند. به همین دلیل، درمان زودهنگام این کیست ها اهمیت بسیار زیادی دارد و می تواند احتمال بروز مشکلات جدی را کاهش دهد.
شیوع کیست کلدوک در کودکان چگونه است؟
اگرچه این بیماری نادر است، اما در برخی مناطق جهان بیشتر دیده می شود. در کشورهای غربی، به طور میانگین از هر 100 تا 150 هزار کودک، فقط یک نفر با این اختلال متولد می شود. دختران چهار برابر بیشتر از پسران در معرض ابتلا به کیست کلدوک قرار دارند.
نکته جالب توجه این است که شیوع کیست کلدوک در کشورهای آسیای شرقی، به ویژه ژاپن، بسیار بیشتر است؛ هرچند هنوز دلیل علمی دقیقی برای این تفاوت شناخته نشده است.
به طور کلی، این بیماری مادرزادی (یعنی از بدو تولد وجود دارد)، اما ممکن است علائم آن تا مدتی ظاهر نشوند.
انواع کیست کلدوک در کودکان
کیست های کلدوک می توانند در بخش های مختلفی از مجرای صفراوی به وجود بیایند: داخل کبد (درون کبدی) یا خارج از کبد (برون کبدی). بسته به محل تشکیل کیست، آن ها به چهار نوع اصلی تقسیم می شوند:
نوع اول (شایع ترین نوع کیست کلدوک)
این نوع، یک کیست در مجرای صفراوی خارج از کبد است و تا 90٪ از تمام موارد کیست کلدوک را شامل می شود.
نوع دوم
در این حالت، یک کیسه یا بیرون زدگی غیرطبیعی از مجرا به شکل پاکِت یا زائده ایجاد می شود.
نوع سوم
این نوع کیست، در دیواره داخلی بخش ابتدایی روده کوچک (اثنی عشر) به وجود می آید.
نوع چهارم
در این نوع، کیست ها هم در مجاری صفراوی داخل کبد و هم خارج از آن دیده می شوند.
عملکرد کبد چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
کبد دومین اندام بزرگ بدن انسان است و در ناحیه شکم، درست زیر دیافراگم و بالای معده و روده ها قرار دارد. نقش اصلی کبد تولید صفراست، اما این اندام حیاتی وظایف دیگری نیز دارد که برای سلامتی کودک اهمیت زیادی دارند:
- تولید پروتئین هایی که به لخته شدن خون کمک می کنند، انتقال اکسیژن را انجام می دهند و سیستم ایمنی را تقویت می کنند
- ذخیره مواد مغذی اضافی
- پاک سازی خون از مواد سمی و مضر
- تنظیم قند خون و سطح کلسترول بدن
بنابراین، هرگونه اختلال در عملکرد مجاری صفراوی مانند کیست کلدوک در کودکان می تواند این وظایف حیاتی را تحت تأثیر قرار دهد.
کیست کلدوک در کودکان چه علائمی دارد؟
با اینکه کیست های کلدوک از زمان تولد وجود دارند، اما ممکن است علائم آن ها در همان نوزادی بروز کند یا تا سال ها بعد خاموش بمانند. برخی از علائم رایج در نوزادان یا کودکان بزرگ تر عبارت اند از:
- وجود یک توده یا برجستگی در ناحیه شکم
- درد در سمت راست بالای شکم
- یرقان یا زردی پوست و چشم ها
- حالت تهوع و استفراغ
- تب
این علائم معمولا به صورت تدریجی ظاهر می شوند و ممکن است با دیگر بیماری های کبدی اشتباه گرفته شوند. بنابراین در صورت مشاهده این نشانه ها در کودک، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
علت کیست کلدوک در کودکان چیست؟
صفرا، مایعی است که از طریق یک مجرا از کبد عبور کرده، از لوزالمعده می گذرد و وارد بخش ابتدایی روده کوچک (اثنی عشر) می شود. دانشمندان معتقدند که کیست کلدوک زمانی ایجاد می شود که در محل اتصال مجرای صفراوی و مجرای پانکراس، یک ناهنجاری ساختاری وجود داشته باشد.
در این حالت، ترشحات آنزیمی لوزالمعده (پانکراس) به جای حرکت به سمت روده، به عقب برمی گردند و وارد مجرای صفراوی می شوند. این برگشت معکوس می تواند باعث آسیب دیدن دیواره مجرا و در نهایت تشکیل کیست شود.
کیست کلدوک در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
برخی از کیست های کلدوکال پیش از تولد نوزاد و در طی سونوگرافی بارداری تشخیص داده می شوند.
در برخی موارد، پس از تولد نوزاد، پزشک یا والدین متوجه توده ای در قسمت بالای سمت راست شکم کودک می شوند.
پزشکان برای اطمینان از وجود کیست کلدوک در کودکان معمولا ترکیبی از روش های تصویربرداری را استفاده می کنند:
- سی تی اسکن (CT Scan): تصاویری دقیق از سیستم صفراوی تهیه می کند و به پزشک امکان می دهد وضعیت مجاری صفرا را بهتر ارزیابی کند.
- کلانژیوگرافی (Cholangiography): نوعی تصویربرداری رادیولوژیک برای مشاهده دقیق مجرای صفراوی کودک است.
کیست کلدوک در کودکان چگونه درمان می شود؟
کودکانی که کیست کلدوک دارند، به جراحی نیاز دارند. در این جراحی، بخشی از مجرای صفراوی خارج از کبد (در صورت خارج کبدی بودن کیست) یا بخشی از لوب کبد (در صورت درون کبدی بودن کیست) برداشته می شود.
همچنین در طول جراحی، بازسازی مجرای صفراوی نیز انجام می شود که در آن از قطعه ای از روده برای ساخت مجرای جدید استفاده می کنند.
جراحی کم تهاجمی (لاپاراسکوپی)
در بسیاری از موارد، جراحان می توانند کیست کلدوک در کودکان را با جراحی لاپاراسکوپی، یعنی روشی کم تهاجمی، خارج کنند. در این روش، ابزارهای کوچک جراحی همراه با یک تلسکوپ کوچک از طریق برش های بسیار کوچک وارد بدن می شوند. و جراح از طریق صفحه نمایش، حرکات ابزارهای جراحی را کنترل و هدایت می کند. این تکنیک به پزشک کمک می کند تا با دقت بالا و کمترین آسیب به بافت ها، کیست را خارج کند.
در بیشتر موارد، کودکان می توانند در عرض یک تا دو روز مرخص شوند و سریع تر از کودکانی که جراحی باز داشته اند به فعالیت های عادی خود بازگردند.
از جمله مزایای جراحی لاپاراسکوپی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسکارهای بسیار کوچک که پس از چند ماه تقریبا محو می شوند
- درد کمتر پس از جراحی
- مدت زمان بستری کوتاه تر در بیمارستان
در صورت عدم درمان، کیست کلدوک در کودکان چه عوارضی دارد؟
اگر کیست کلدوک در کودکان درمان نشود، کودک در معرض خطر بروز مشکلات زیر قرار دارد:
- انسداد مجرای صفراوی (کلستاز صفراوی)
- عفونت در مجاری صفراوی
- زردی پوست و چشم (یرقان)
- سیروز یا نارسایی کبد
در بزرگسالی، این کیست ها می توانند به سرطان مجرای صفراوی تبدیل شوند، به همین دلیل درمان به موقع اهمیت بسیار زیادی دارد.
آیا فرزند شما به تازگی با مشکل کیست صفراوی تشخیص داده شده است؟ تجربه خود را با ما در میان بگذارید یا اگر سؤالی در ذهن دارید، همین حالا بپرسید تا راهنمایی تان کنیم.