در دوران بارداری، هوس کردن غذاهای چرب، شور یا شیرین کاملا طبیعی است؛ اما مهم است بدانید که انتخاب های غذایی شما می تواند بر سلامت آینده فرزندتان تأثیر بگذارد. فست فود در بارداری اگر کنترل نشده باشد، عوارضی جدی برای مادر و جنین به همراه دارد. در این مقاله با بایدها و نبایدهای خوردن فست فود در بارداری و راهکارهای جایگزین سالم آشنا می شوید.
چرا تمایل به خوردن فست فود در بارداری بیشتر می شود؟
از خیارشور گرفته تا خوردن بستنی در نیمه شب، هوس های غذایی دوران بارداری واقعا می توانند عجیب باشند. تغییرات شدید هورمونی در این دوران، حس بویایی و چشایی مادر را دگرگون می کند؛ همین موضوع می تواند باعث شود حتی زنانی که قبلا علاقه ای به چیپس یا تنقلات شور نداشتند، حالا نتوانند از آن ها دل بکنند.
احساس خستگی، نیاز به آرامش روانی، و حتی فشارهای اجتماعی یا خانوادگی می تواند باعث شود که یک مادر باردار به سرعت تسلیم فست فود شود. اما اگرچه دلایل زیادی برای این کار وجود دارد، دلایل مهم تری هم برای اجتناب از آن وجود دارد؛ چون تغذیه دوران بارداری می تواند نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و روحی کودک آینده تان داشته باشد.
تأثیرات تعجب آور فست فود در بارداری بر سلامت نوزاد
شاید فکر کنید مصرف گه گاهی فست فود مشکل خاصی ایجاد نمی کند، اما بررسی های علمی نشان داده اند که تغذیه ناسالم مادر، می تواند عوارض بلندمدتی برای کودک داشته باشد. کارلی مندز، متخصص تغذیه بارداری و بنیان گذار مجموعه تغذیه اُه بیبی می گوید:
«فست فود فاقد مواد مغذی موردنیاز برای رشد سالم مغز، استخوان ها، سیستم ایمنی و اندام های حیاتی جنین است.»
در ادامه، به چهار اثر تأییدشده یا در حال بررسی فست فود در بارداری بر سلامت نوزاد اشاره می کنیم:
1- افزایش تمایل کودک به غذاهای چرب در آینده
در یک مطالعه بر روی موش ها که در سال 2017 در نشریه Frontiers in Endocrinology منتشر شد، مشخص شد که نوزادان موش هایی که فست فود در بارداری مصرف کرده بودند، بعد از شیر گرفتن علاقه شدیدی به غذاهای چرب داشتند. حتی پس از تنظیم رژیم غذایی این نوزادان در کودکی، ساختار مغزی آن ها همچنان تغییر یافته باقی مانده بود و تمایل شان به غذاهای ناسالم تا بزرگسالی ادامه داشت.
نکته کاربردی: اگرچه این مطالعه روی حیوانات انجام شده، اما شباهت های بیولوژیکی زیادی بین انسان و حیوانات وجود دارد. پس بهتر است از آن به عنوان زنگ هشدار استفاده کنیم.
2- افزایش احتمال ابتلا به آلرژی و آسم
مصرف زیاد قندهای افزودنی (مانند شکر سفید، شربت ذرت، عسل یا حتی آب میوه های صنعتی) در دوران بارداری، ممکن است تأثیراتی منفی بر سیستم ایمنی کودک داشته باشد. طبق مطالعه ای در مجله اروپایی تنفس، زنانی که بیشترین میزان قند را در رژیم غذایی خود داشتند، فرزندان شان در سنین 7 تا 9 سالگی:
- 38% بیشتر به آلرژی مبتلا شدند.
- و احتمال ابتلا به آسم آلرژیک در آن ها 101% بیشتر بود.
جالب اینکه، مصرف قند در دوران کودکی تأثیری بر این آمار نداشت؛ یعنی علت اصلی، رژیم غذایی مادر در دوران بارداری بود.
3- افزایش احتمال بیماری های قلبی و دیابت نوع 2
مطالعه ای در نشریه Cell Reports نشان داد موش های بارداری که رژیم غذایی چرب و پرقند داشتند و از قبل دچار اضافه وزن بودند، می توانند ژن های غیرطبیعی را به سه نسل بعدی منتقل کنند. به زبان ساده، این وضعیت می تواند احتمال بیماری قلبی، فشار خون بالا و دیابت نوع دو را در نسل های بعد افزایش دهد.
یادآوری مهم: در بارداری فقط سلامت فعلی کودک مطرح نیست، بلکه سلامت آیندگان نیز می تواند در گرو انتخاب های شما باشد.
4- آینده کودکی که مادرش مصرف فست فود در بارداری داشته
در مطالعه ای که در نشریه FASEB منتشر شد، نوزادان موش هایی که از فست فود در بارداری استفاده کرده بودند، در همان سنین پایین به غذاهای پرچرب و شیرین اعتیاد نشان دادند. چرا؟ چون سیستم پاداش مغز آن ها نسبت به هورمون های شادی آور، مانند دوپامین، کمتر حساس شده بود. همین کاهش حساسیت ممکن است باعث پرخوری و گرایش مداوم به خوراکی های ناسالم شود.
در دوران بارداری به جای فست فود می توانیم چه نوع غذایی بخوریم؟
خوردن بیش از حد فست فود در بارداری نه تنها به جنین آسیب می زند، بلکه بارداری را برای خودتان هم سخت تر می کند. کارلی مندز در این زمینه می گوید:
«فست فود در بارداری می تواند باعث خستگی مزمن، سوزش معده، ترک های پوستی، دیابت بارداری و مشکلات دیگر شود.»
برای سلامت خود و فرزندتان، بهتر است مصرف مواد غذایی زیر را کاهش دهید:
- غذاهای فرآوری شده با آرد سفید
- قندهای ساده و مواد قندی صنعتی
- افزودنی های مصنوعی و رنگ های خوراکی
- چربی های ترانس مثل روغن های نباتی جامد یا نیمه جامد
در عوض، به سراغ میان وعده های سالم بروید؛ مانند:
- مغزها (مثل گردو و بادام)
- میوه های تازه فصلی
- نان سبوس دار به همراه پنیر یا کره بادام زمینی طبیعی
- ماست کم چرب با کمی عسل یا دارچین
آیا خوردن فست فود در بارداری ارزشش را دارد؟
شاید مصرف فست فود در بارداری در لحظه برایتان آرامش بخش باشد، اما با کمی دقت و برنامه ریزی، می توانید میان وعده هایی لذت بخش و سالم تهیه کنید که هم به شما انرژی بدهند و هم آینده ای سالم تر برای فرزندتان بسازند.
خبر خوب درباره فست فود در بارداری: می توان هوس را با جایگزین های سالم رفع کرد
درست است که مصرف فست فود در بارداری می تواند اثرات منفی برای مادر و جنین داشته باشد، اما خبر خوب این است که برعکس آن هم صادق است: یعنی اگر میان وعده هایی مقوی و سالم انتخاب کنید، هم بارداری برای تان آسان تر می شود و هم نوزادتان از همان ابتدا در مسیر سلامتی قرار می گیرد.
تغذیه سالم می تواند به رشد مناسب بافت های بدن و مغز جنین، تقویت سیستم ایمنی و شکل گیری صحیح استخوان ها کمک کند. پس حتی اگر طعم غذاهای چرب، شیرین یا شور برایتان وسوسه برانگیز است، لازم نیست کاملا با هوس های تان بجنگید. کافی ست گزینه های درست و سالم را انتخاب کنید تا هم از لذت خوردن محروم نشوید، و هم به بدن خودتان و نوزاد کمک کرده باشید.
کارلی مندز در این زمینه می گوید:
«اگر فقط روی چیزهایی تمرکز کنیم که باید از آن ها پرهیز کرد، به سرعت دچار احساس محرومیت و ناامیدی می شویم. من همیشه به مراجعانم کمک می کنم تا جایگزین های سالم و خوشمزه برای خوراکی های موردعلاقه شان پیدا کنند.»
چند جایگزین هوشمندانه برای میان وعده های پرطرفدار دوران بارداری
اگر هوس کرده اید: چیپس سیب زمینی، ناچو یا پفک
جایگزین سالم به شرح زیر است:
- چیپس کلم کیل
- چیپس چغندر پخته یا خشک شده
نکته کاربردی: اگر دسترسی به چیپس کلم ندارید، می توانید در خانه با فر یا سرخ کن بدون روغن، ورقه های نازک سیب زمینی یا چغندر را با مقدار کمی روغن زیتون و ادویه دلخواه خشک و ترد کنید.
اگر هوس کرده اید: شیرینی، آب نبات یا کیک
جایگزین سالم:
- میوه هایی مثل موز، سیب، خرما یا انبه
- برای خوشمزه تر شدن، آن ها را با کره بادام یا بادام زمینی طبیعی یا کمی شکلات تلخ آب شده میل کنید
- می توانید کیک شکلاتی سالم در خانه درست کنید؛ مندز دستور کیک خانگی مخصوص دوران بارداری با مواد طبیعی را پیشنهاد می دهد
نکته اضافه: استفاده از خرما یا عسل به جای شکر تصفیه شده در تهیه کیک های خانگی، هم طعم طبیعی دارد و هم ارزش غذایی بالاتری خواهد داشت.
اگر هوس کرده اید بستنی بخورید
جایگزین سالم:
- ماست میوه ای طبیعی و کم چرب (بدون قند افزوده)
- بستنی های خانگی با موز و میوه های یخ زده
- یا یخ دسرهای خانگی مثل «چوبی انبه زنجبیلی» که مندز معرفی می کند؛ این میان وعده نه تنها سالم است، بلکه به تسکین حالت تهوع صبحگاهی نیز کمک می کند.
نکته ایرانی: می توانید از ترکیب موز یخ زده با ماست یونانی و کمی عسل بستنی سالم خانگی درست کنید یا از دسرهای یخ زده سنتی ایرانی مثل فالوده یا تخم شربتی طبیعی استفاده کنید، البته با کنترل میزان شیرین کننده.
آیا جایگزین کردن برای فست فود در بارداری ساده تر نیست؟
به جای آنکه با خودتان بجنگید یا حس گناه داشته باشید، می توانید با انتخاب های هوشمندانه از این دوران لذت ببرید. به جای پاک کردن انگشتان تان از نمک پفک، یک لیوان اسموتی موز و دارچین بخورید. یا به جای بستنی های سنگین و پرقند، یخ میوه خانگی درست کنید. بدین ترتیب، هم به خودتان لطف می کنید و هم به کوچولویی که درون شما در حال رشد است.
نتیجه گیری موقت
هوس های غذایی در بارداری بخشی از روند طبیعی بدن هستند، اما شما می توانید با آگاهی و جایگزینی مناسب، هم از خوردن لذت ببرید و هم برای کودک تان آینده ای سالم تر بسازید. فست فود در بارداری اگر بی رویه مصرف شود، آسیب زاست؛ اما شما با چند انتخاب ساده می توانید جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرید.
سخنی از نی نی تینی
به خاطر داشته باشید که بارداری فرصتی است برای پایه ریزی یک آینده سالم تر برای کودک تان. هر انتخاب غذایی شما، تأثیری مستقیم یا غیرمستقیم بر رشد و سلامت نوزادتان دارد. اگرچه هوس فست فود در بارداری طبیعی است، اما با جایگزین های هوشمندانه و مغذی می توانید هم خودتان را راضی نگه دارید و هم سلامت فرزندتان را تضمین کنید. به بدن تان گوش دهید، اما آن را با آگاهی راهنمایی کنید.
آیا شما هم تجربه هوس های شدید برای فست فود در بارداری داشته اید؟ چه راهکارهایی برای کنترل یا جایگزینی سالم پیدا کرده اید؟ تجربه ها و نظراتتان را در بخش دیدگاه ها با ما و دیگر مادران به اشتراک بگذارید. گفت وگو با مادرانی مثل شما می تواند الهام بخش باشد.
