هیدروسل حالتی است که در آن، مایعی از شکم در کیسه بیضه جمع می شود و باعث تورم آن ناحیه می گردد. این تورم ممکن است برای والدین نگران کننده به نظر برسد، اما در بیشتر موارد، مشکل جدی ای نیست و خودبه خود برطرف می شود. با این حال، در برخی شرایط، ممکن است به درمان یا حتی جراحی نیاز باشد. در این مقاله در مورد هیدروسل در نوزادان توضیح خواهیم داد.
هیدروسل در نوزادان چیست؟
هیدروسل (Hydrocele) به تجمع مایع درون یک کیسه در کیسه بیضه گفته می شود که باعث ورم در این ناحیه می شود. کیسه بیضه همان بخش پوستی پایین آلت تناسلی پسران است که بیضه ها را در بر می گیرد. هیدروسل ممکن است تنها یک طرف کیسه بیضه یا هر دو طرف را درگیر کند. اگر هر دو بیضه درگیر باشند، به آن “هیدروسل دوطرفه” گفته می شود.
علت هیدروسل در نوزادان معمولا مربوط به دوران رشد جنینی است و پدیده ای شایع در نوزادان پسر به شمار می رود. البته ممکن است در نوجوانی یا بزرگسالی نیز به دلایل دیگری ایجاد شود، اما در کودکان شایع تر است.
آیا هیدروسل در نوزادان خطرناک است؟
ورم در ناحیه بیضه، مخصوصا در نوزادان، می تواند والدین را نگران کند. اما در اغلب موارد، علائم هیدروسل در نوزادان محدود به همین تورم است و درد یا خطر خاصی به همراه ندارد. با این حال، اگر تورم بزرگ باشد، ممکن است کودک هنگام نشستن یا خوابیدن احساس ناراحتی کند.
نکته مهم این است که بسیاری از هیدروسل ها بدون نیاز به درمان خاصی، خودبه خود در مدت زمان یک سال تا دو سال اول زندگی نوزاد، برطرف می شوند.
انواع هیدروسل در نوزادان
هیدروسل به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود:
1- هیدروسل ارتباطی (Communicating Hydrocele)
در این نوع، کیسه بیضه با فضای شکمی ارتباط دارد. این حالت معمولا از دوران جنینی آغاز می شود. در دوران رشد جنین، لایه ای نازک بین شکم و بیضه ها (به نام مجرای اینگوینال یا processus vaginalis) شکل می گیرد. بیضه ها در طی رشد، از شکم به داخل کیسه بیضه حرکت می کنند و این مجرا باید پس از آن بسته شود.
اگر این مجرا بسته نشود، مایع شکمی وارد کیسه بیضه می شود و باعث ایجاد هیدروسل یا حتی فتق می گردد.
در هیدروسل ارتباطی، اندازه تورم ممکن است در طول روز تغییر کند و مثلا در مواقعی که کودک گریه می کند یا فشار شکمی افزایش می یابد، ورم بیشتر شود.
2- هیدروسل غیرارتباطی (Noncommunicating Hydrocele)
در این نوع، مجرای شکمی به درستی بسته شده، اما مقداری مایع در اطراف بیضه باقی مانده است. این مایع معمولا در زمان تولد وجود دارد یا بعدها بدون علت مشخصی به وجود می آید.
علائم این نوع از هیدروسل در نوزادان معمولا شامل ورمی با اندازه ثابت است که به تدریج، در طی ماه ها جذب می شود.
علائم هیدروسل در نوزادان
اصلی ترین نشانه هیدروسل در نوزادان، تورم بدون درد در یک یا هر دو طرف کیسه بیضه است. والدین ممکن است آن را به شکل یک بادکنک نرم و پر از آب احساس کنند. دیگر علائم احتمالی عبارت اند از:
- تورمی که در طول روز تغییر اندازه می دهد.
- احساس سنگینی در ناحیه بیضه.
- ناراحتی یا گاهی درد خفیف (نادر).
آیا هیدروسل باعث ناباروری می شود؟
در بیشتر موارد، خیر. هیدروسل در نوزادان و کودکان معمولا تأثیری بر باروری ندارد و با گذر زمان بدون آسیب به عملکرد بیضه ها برطرف می شود.
علت هیدروسل در نوزادان و بزرگسالان
هیدروسل در نوزادان، همان طور که گفته شد، دلیل اصلی مربوط به باقی ماندن ارتباط بین شکم و بیضه ها پس از تولد است. حتی اگر این ارتباط بسته شده باشد، ممکن است مقداری مایع باقی بماند که به مرور جذب خواهد شد.
در نوجوانان و بزرگسالان، علت هیدروسل ممکن است متفاوت باشد. عواملی مانند آسیب دیدگی، عفونت در ناحیه کیسه بیضه یا التهاب بیضه می توانند باعث ایجاد این مشکل شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض هیدروسل هستند؟
هیدروسل در حدود 10 درصد از نوزادان پسر دیده می شود. بیشتر این موارد تا پیش از یک سالگی، بدون درمان خاصی بهبود پیدا می کنند.
در بزرگسالان، تنها حدود 1 درصد به این عارضه دچار می شوند که اغلب آن ها نیز بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می یابند.
تشخیص هیدروسل در نوزادان
برای تشخیص هیدروسل در نوزادان، معمولا پزشک اطفال با مشاهده علائم و معاینه فیزیکی به نتیجه می رسد. در حین معاینه ممکن است:
- فشار کمی روی کشاله ران وارد کند.
- از والدین بخواهد تورم را در موقعیت های مختلف (مثلا هنگام گریه یا آرام بودن کودک) بررسی کنند.
- از روش نورتابی استفاده کند (با تاباندن نور به کیسه بیضه، اگر مایع وجود داشته باشد، نور از آن عبور می کند).
در برخی موارد، برای تأیید تشخیص ممکن است آزمایش های تصویربرداری مانند موارد زیر انجام شود:
سونوگرافی لگنی
سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی تصویری از بیضه ها و بافت اطراف آن ایجاد می کند. این روش، رایج ترین ابزار تشخیصی برای هیدروسل است و به دلیل بی خطر بودن، گزینه ای مناسب برای نوزادان به شمار می رود.
سی تی اسکن (در موارد خاص)
در مواردی که نیاز به بررسی دقیق تری باشد، ممکن است سی تی اسکن (CT scan) تجویز شود. این روش با استفاده از اشعه ایکس، تصاویر دقیق و سه بعدی از بیضه ها ایجاد می کند. اما معمولا در کودکان خردسال خیلی کم کاربرد دارد و بیشتر برای بزرگسالان استفاده می شود.
مدیریت و درمان هیدروسل در نوزادان
بهترین روش درمان هیدروسل در نوزادان چیست؟
اغلب اوقات، هیدروسل در نوزادان نیازی به درمان خاصی ندارد و معمولا خودبه خود در طی ماه های اول زندگی بهبود می یابد. والدین باید آرامش داشته باشند و روند بهبود را زیر نظر پزشک کودک پیگیری کنند.
آیا هیدروسل در نوزادان به خودی خود درمان می شود؟
بیشتر هیدروسل ها در نوزادان بدون درمان و جراحی از بین می روند. اما اگر هیدروسل به مرور زمان برطرف نشود یا علائم آن پایدار بماند، پزشک ممکن است عمل جراحی به نام هیدروسلکتومی را توصیه کند.
در این عمل جراحی، جراح کیسه پر از مایع را تخلیه کرده و در مواردی که نوع هیدروسل ارتباطی باشد، راه ارتباطی بین شکم و کیسه بیضه را می بندد تا از برگشت مایع جلوگیری شود.
آیا دارویی برای کوچک کردن هیدروسل در نوزادان وجود دارد؟
خیر، تا به امروز هیچ دارویی برای کاهش اندازه هیدروسل وجود ندارد. تنها راه درمان موثر، در موارد پایدار و بزرگ شدن، انجام جراحی است.
اگر هیدروسل در نوزادان درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
اگر چه نادر است، اما اگر مجرای ارتباطی (processus vaginalis) باز بماند و درمان نشود، ممکن است منجر به بروز فتق کشاله ران (فتق اینگوینال) شود.
فتق کشاله ران وضعیتی است که قسمتی از روده یا چربی اطراف آن از طریق مجرای اینگوینال به داخل کیسه بیضه یا ناحیه کشاله ران فشار می آورد. این وضعیت ممکن است دردناک باشد و در برخی موارد، خطرناک و نیازمند درمان فوری است.
عوارض و خطرات جراحی هیدروسل چیست؟
جراحی هیدروسل (هیدروسلکتومی) معمولا ایمن و با موفقیت بالا انجام می شود، اما مانند هر جراحی دیگر، خطراتی دارد که شامل موارد زیر است:
- خطرات مربوط به بیهوشی.
- احتمال بروز عفونت در محل جراحی.
- ورم و کبودی ناحیه تحت عمل.
- جای زخم (اسکار) بعد از جراحی.
- احتمال بازگشت دوباره هیدروسل (عود بیماری).
پس از درمان هیدروسل چه زمانی بهبود می یابم؟
بیشتر کودکان یا بزرگسالان، چند روز پس از عمل جراحی می توانند به فعالیت های عادی خود بازگردند. اما بهبودی کامل معمولا چند هفته طول می کشد. پزشک معالج بر اساس شرایط فردی، زمان دقیق بهبودی را به شما اطلاع خواهد داد.
چشم انداز و پیش آگهی هیدروسل
چه انتظاری باید داشته باشم؟
خوشبختانه، پیش آگهی هیدروسل بسیار خوب است. بیشتر موارد در نوزادان خودبه خود رفع می شوند و در موارد نیاز به جراحی، موفقیت عمل بسیار بالاست.
کی می توانم به مدرسه یا محل کار برگردم؟
پس از جراحی هیدروسل، معمولا نیاز است حدود یک هفته استراحت کنید. در صورتی که شغل شما نیازمند فعالیت بدنی سنگین باشد، ممکن است نیاز به زمان بیشتری برای بازگشت به کار باشد.
پیشگیری از هیدروسل در نوزادان
آیا می توان از هیدروسل در نوزادان پیشگیری کرد؟
متأسفانه، در نوزادان و کودکان کوچک، راهی برای جلوگیری از ابتلا به هیدروسل وجود ندارد. این بیماری معمولا ناشی از روند طبیعی رشد جنینی است که خارج از کنترل ماست.
برای کودکان بزرگ تر، نوجوانان و بزرگسالان، بهترین روش پیشگیری، محافظت از بیضه و کیسه بیضه در برابر آسیب های فیزیکی است. مثلا اگر ورزش های پرتحرک انجام می دهید، استفاده از محافظ ورزشی مناسب (کاپ ورزشی) توصیه می شود.
زندگی با هیدروسل
آیا می توانم با هیدروسل زندگی طبیعی داشته باشم؟
بله، هیدروسل معمولا تاثیری بر کیفیت زندگی یا فعالیت های روزمره ندارد و در بیشتر موارد مشکلی ایجاد نمی کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر متوجه هر گونه ورم یا تغییر در اندازه کیسه بیضه نوزاد خود شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. به خصوص در صورت مشاهده علائم زیر فورا اقدام کنید:
- وجود توده یا برآمدگی در کیسه بیضه یا بالای آن.
- درد یا ناراحتی شدید در ناحیه بیضه.
- علائم تهوع یا استفراغ در کودک.
- کاهش اشتها یا تغییر رفتار تغذیه ای کودک.
سوالاتی که باید از پزشک معالج درباره هیدروسل بپرسید
اگر شما یا فرزندتان به هیدروسل مبتلا هستید، بهتر است برای درک بهتر وضعیت و روند درمان، سوالات زیر را از پزشک خود بپرسید:
- چگونه متوجه می شوید که من (یا فرزندم) هیدروسل دارم؟
- اگر من (یا فرزندم) هیدروسل نداشته باشم، احتمالا به چه بیماری دیگری مبتلا هستم؟
- آیا من (یا فرزندم) نیاز به درمان دارم؟
- بهترین روش درمان برای من (یا فرزندم) چیست؟
- چگونه می توانم (یا فرزندم) در طول درمان راحت بمانم؟
- آیا لازم است من (یا فرزندم) از مدرسه یا محل کار مرخصی بگیرم؟
- چه زمانی باید برای ویزیت بعدی مراجعه کنم؟
سخنی از نی نی تینی
هیدروسل در نوزادان یکی از مشکلات شایع است که باعث تورم در یک یا هر دو طرف کیسه بیضه می شود. این بیماری به ویژه در نوزادان بسیار رایج است.
ممکن است صحبت کردن درباره مشکلات ناحیه بیضه کمی برای خانواده ها دشوار یا خجالت آور باشد، اما مهم است که در صورت مشاهده تورم یا هر تغییر غیرعادی در کیسه بیضه، حتما با پزشک مشورت کنید. پزشک می تواند به صورت دقیق هیدروسل را تشخیص دهد و بهترین روش درمان را پیشنهاد کند.
اگر تجربه یا سوالی درباره هیدروسل در نوزادان دارید، خوشحال می شویم در بخش نظرات با ما و دیگر مادران به اشتراک بگذارید. این کمک می کند اطلاعات مفیدتر و کامل تری برای همه فراهم شود. همچنین، اگر به دنبال راهنمایی های بیشتری هستید، می توانید سوالات خود را از پزشک متخصص بپرسید و به طور منظم روند بهبود نوزاد خود را پیگیری کنید.
