دیدن اینکه نوزاد یا کودک نوپای شما عمداً سرش را به چیزی می‌کوبد، ممکن است نگران‌کننده باشد، اما این رفتار در بین نوزادان و کودکان نوپا شایع است. در این مقاله به دلایل وقوع کوبیدن سر، کارهایی که می‌توانید انجام دهید، و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید، می‌پردازیم.
شما احتمالاً دیده‌اید که نوزاد یا کودک نوپای شما هنگام یادگیری نشستن، ایستادن، خزیدن و راه رفتن سرش را به چیزهای مختلف می‌زند. اما وقتی عمداً سرش را به چیزی می‌کوبد، چه معنایی دارد؟ دیدن این رفتار ممکن است نگران‌کننده باشد، اما معمولاً جای نگرانی زیادی وجود ندارد: کودکان نوپا اغلب برای آرام کردن خود در شب، جلب توجه یا ابراز ناامیدی در طول روز، یا گاهی فقط برای تجربه کردن، سرشان را می‌کوبند.
کوبیدن سر چیست؟
کوبیدن سر یک رفتار رایج است که برخی کودکان برای آرام کردن یا تحریک خود از آن استفاده می‌کنند. هرچند ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد، اما معمولاً جای نگرانی نیست. حدود ۲۰ درصد از نوزادان و کودکان نوپا عمداً سرشان را می‌کوبند. پسرها بیشتر از دخترها این کار را انجام می‌دهند، هرچند دلیل آن مشخص نیست.
کوبیدن سر اغلب از حدود ۶ ماهگی شروع می‌شود و بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی به اوج می‌رسد. این عادت ممکن است برای چندین ماه یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد، اما بیشتر کودکان تا سن ۵ سالگی از این رفتار دست برمی‌دارند.
چرا نوزادان سرشان را می‌کوبند؟
کارشناسان حدس می‌زنند که حرکت ریتمیک سر ممکن است نوزاد را آرام کرده و به خواب رفتن کمک کند. نوزاد شما ممکن است سرش را بکوبد تا خود را از درد (مثلاً درد دندان درآوردن یا عفونت گوش) نجات دهد.
دلایل مختلفی ممکن است باعث شود کودکان نوپا سرشان را بکوبند:
- آرامش خود: بیشتر کودکان نوپا این رفتار را برای آرامش خود انجام می‌دهند. حرکت ریتمیک مانند تکان دادن روی صندلی یا گهواره، ممکن است به آرامش آنها کمک کند.
- تسکین درد: کودکان نوپا ممکن است برای تسکین درد (مثلاً درد دندان درآوردن یا عفونت گوش) سرشان را بکوبند.
- ابراز ناامیدی: اگر کودکان نوپا هنگام عصبانیت سرشان را بکوبند، احتمالاً در حال ابراز احساسات قوی خود هستند.
- نیاز به توجه: کوبیدن سر ممکن است راهی برای جلب توجه باشد.
چه باید کرد؟
بیشتر کودکان به مرور زمان از این رفتار دست برمی‌دارند. در اینجا نکاتی برای کاهش این رفتار آورده شده است:
- توجه خود را به کودک بدهید، اما نه وقتی سرش را می‌کوبد: کوبیدن سر ممکن است رفتاری برای جلب توجه باشد. سعی کنید هر بار که این کار را می‌کند، واکنش نشان ندهید. اگر صدای کوبش، شما را اذیت می‌کند، تخت او را از دیوار دور کنید.
- روتین خواب آرامش‌بخش را شروع کنید: به کودک خود کمک کنید تا روش‌های دیگری برای آرام کردن خود پیدا کند، به ویژه اگر بعد از یک روز شلوغ دچار مشکل در خوابیدن می‌شود. قبل از خواب یک حمام گرم، ماساژ ملایم، یا زمان بیشتری برای تکان دادن او قبل از خواب داشته باشید. برخی نوزادان نیز با گوش دادن به لالایی یا شنیدن آواز آرامش پیدا می‌کنند. ممکن است بخواهید چند دقیقه قبل از خواب پشت او را مالش دهید یا پیشانی او را نوازش کنید.
این روش‌ها می‌توانند به کودک کمک کنند تا به مرور زمان از این رفتار دست بردارد.
محافظت از کودک در برابر آسیب
برای جلوگیری از آسیب، هر از گاهی تمام پیچ‌ها و مهره‌های تخت کودک نوپای خود را بررسی کنید تا مطمئن شوید که تکان‌ها و کوبیدن سر او چیزی را شل نکرده باشد. همچنین می‌توانید چرخ‌های لاستیکی روی پایه‌های تخت قرار دهید و یک پارچه نرم یا لحاف بین تخت و دیوار آویزان کنید تا صدا را کاهش دهید و سایش و فرسودگی دیوار و کف را به حداقل برسانید
اگر کودک شما کمتر از یک سال دارد، تخت او را با بالش‌های نرم، پتوها و ضربه‌گیرهای تخت پر نکنید؛ زیرا این‌ها می‌توانند خطر خفگی داشته باشند و خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را افزایش دهند.
پرورش عشق کودک به ریتم
عشق کودک خود به ریتم را به روش‌های دیگری پرورش دهید. کودک شما قطعاً یک ضرب‌آهنگ خوب و ثابت را دوست دارد، بنابراین به او کمک کنید تا راه‌های دیگری برای ابراز علاقه به ریتم پیدا کند. نوزادان اغلب صدای مترونوم را در شب دوست دارند، بنابراین می‌توانید یک مترونوم در اتاق او بگذارید تا او را با ریتمی ثابت او را آرام کند.
کودکان نوپا معمولاً عاشق رقصیدن، راهپیمایی و نواختن یا دست زدن به همراه موسیقی هستند. مطمئن شوید که کودک شما در طول روز فعالیت بدنی زیادی دارد تا انرژی عصبی‌ای که ممکن است به کوبیدن سر منجر شود را بسوزاند.
تلاش کنید نگران نباشید
کودک شما ممکن است دچار کبودی شود، اما نگران نباشید – این مساله معمولاً یک رفتار “خود تنظیمی” است. این بدان معنی است که کودک شما احتمالاً سرش را آنقدر محکم نمی‌کوبد که به خود آسیب جدی برساند. او می‌داند که آستانه تحمل دردش چقدر است و اگر کوبیدن سر دردناک باشد، خود را متوقف می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
بهتر است کوبیدن سر را به پزشک کودک خود بگویید، فقط برای اطمینان بیشتر. هرچند این مساله در نوزادان ممکن است نگران‌کننده باشد اما به ندرت نشانه‌ای از مشکل توسعه‌ای یا احساسی است. در موارد نادر، این رفتار می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل بزرگ‌تر باشد.
در صورت مواجهه با موارد زیر باید مساله را به پزشک خود اطلاع دهید.
- فکر می‌کنید نوزاد شما تاخیر در رشد دارد
- نوزاد شما هنگام کوبیدن سر به خود آسیب می‌رساند
- نوزاد شما به طور منظم در طول روز که بیدار است سرش را می‌کوبد
- نوزاد شما به دلیل کوباندن سرش خواب کافی نمی‌گیرد
کوبیدن سر در کودکان نوپا
سر کوبیدن در کودکان نوپا، همچنان معمولاً طبیعی تلقی می‌شود، اما اگر کودک شما در طول روز زیاد سرش را می‌کوبد یا حتی در صورتی زخمی شدن به کوبیدن سر ادامه می‌دهد، بهتر است این مسئله را با پزشک کودک در میان بگذارید. هرچند نادر است، اما کوباندن سر می‌تواند با اوتیسم و دیگر اختلالات توسعه‌ای مرتبط باشد که گاهی در دوران نوپایی و پیش‌دبستانی آشکار می‌شود.
اختلال حرکت ریتمیک مرتبط با خواب
گاهی کوبیدن سر در نوزادان و کودکان نوپا در شب نشانه‌ای از اختلال حرکت ریتمیک مرتبط با خواب است. این مسئله در کودکان خردسال بسیار شایع است. کارشناسان دریافته‌اند که این اختلال در حدود ۵۹ درصد از نوزادان در ۹ ماهگی وجود دارد، اما تا سن ۵ سالگی به ۵ درصد کاهش می‌یابد و معمولاً نیازی به مداخله ندارد مگر اینکه به خود آسیب برسانند.
علاوه بر کوبیدن سر، کودکانی که این اختلال را دارند ممکن است با صدای بلند زمزمه کنند، بدن خود را به جلو و عقب تکان دهند، یا حرکات بدنی تکراری دیگری را در حالی که خواب هستند یا در حال خواب رفتن انجام دهند.
