برفک دهان در نوزادان

برفک دهان در نوزادان چیست؟

برفک دهان یک نوع عفونت قارچی شایع در نوزادان است که معمولا در چند ماه اول زندگی دیده می‌شود. این عارضه باعث التهاب و تحریک در ناحیه دهان و اطراف آن می‌شود و می‌تواند هم برای نوزاد و هم برای والدین نگرانی‌هایی ایجاد کند.

برفک دهان معمولا به صورت لکه‌های سفید رنگی ظاهر می‌شود که به راحتی پاک نمی‌شوند و ممکن است با شیر باقی‌مانده در دهان اشتباه گرفته شوند، اما بر خلاف شیر، پاک‌کردن این لکه‌ها ممکن است باعث خونریزی یا درد شود.

علائم برفک دهان در نوزادان

برفک دهان در نوزادان که با نام علمی “کاندیدیاز دهانی” نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در هر فردی ایجاد شود، اما بیشترین شیوع آن در نوزادان زیر 6 ماه و سالمندان دیده می‌شود.

علائم رایج برفک دهان در نوزادان عبارت‌اند از:

• وجود لکه‌های سفید روی زبان، لثه‌ها، لب‌ها یا داخل گونه‌ها که شبیه پنیر نرم هستند.
• ترک‌خوردگی یا خشکی گوشه‌های دهان.
• بی‌قراری هنگام مکیدن یا تغذیه به دلیل احساس درد یا سوزش در دهان.
• امتناع از شیر خوردن، به‌ویژه اگر برفک شدید باشد.

با این حال، بسیاری از نوزادان ممکن است هیچ نشانه‌ی واضحی از درد یا ناراحتی نداشته باشند و تنها تغییرات دهانی قابل مشاهده باشد.

علت بروز برفک دهان در نوزادان

عامل اصلی برفک دهان در نوزادان، رشد بیش‌ازحد نوعی قارچ به نام کاندیدا آلبیکانس است. این قارچ به طور طبیعی در بدن بیشتر افراد، از جمله نوزادان، در دهان و دستگاه گوارش وجود دارد و معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما زمانی که تعادل بین باکتری‌های مفید و قارچ‌ها در بدن به‌هم بخورد، رشد قارچ کاندیدا افزایش می‌یابد و منجر به بروز عفونت می‌شود.

دلایل شایع رشد بیش‌ازحد کاندیدا در دهان نوزادان:

• سیستم ایمنی ضعیف یا نابالغ: چون سیستم ایمنی نوزاد هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته، بدن او قادر به کنترل رشد قارچ نیست.
• مصرف آنتی‌بیوتیک: اگر نوزاد یا مادر او (در دوران شیردهی) آنتی‌بیوتیک مصرف کرده باشد، باکتری‌های مفید در بدن کاهش یافته و فرصت برای رشد قارچ ایجاد می‌شود.
• استفاده از داروهای استروئیدی: داروهای کورتونی می‌توانند تعادل طبیعی فلور دهان را به‌هم بزنند.
• همزمانی با بثورات پوشک (راش پوستی): بسیاری از نوزادان ممکن است به طور هم‌زمان دچار برفک دهان و ادرار سوختگی قارچی شوند که هردو ناشی از رشد قارچ کاندیدا هستند.

درمان برفک دهان در نوزادان

در صورتی که مشکوک به برفک دهان در نوزادان خود هستید، بهتر است با پزشک کودک مشورت کنید. در برخی موارد خفیف، این عفونت ممکن است ظرف یک تا دو هفته خودبه‌خود بهبود یابد، اما معمولا پزشک برای درمان سریع‌تر، یک محلول ضدقارچ تجویز می‌کند.

نکات مهم درمانی:

• این دارو معمولا به‌صورت محلول خوراکی ضدقارچ است که باید چند بار در روز با استفاده از پنبه یا اپلیکاتور مخصوص، روی زبان و داخل دهان نوزاد مالیده شود.
• در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که مقدار کمی ماست حاوی لاکتوباسیل (نوعی باکتری مفید) را به رژیم غذایی نوزاد (در صورت شروع تغذیه کمکی) اضافه کنید، چرا که این باکتری‌ها به تنظیم فلور طبیعی دهان کمک کرده و رشد قارچ را کنترل می‌کنند.
• اگر نوزاد شما بیش از 9 ماه سن دارد و هنوز به‌طور مکرر دچار برفک دهان می‌شود، لازم است این موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا بررسی‌های بیشتر از نظر سایر مشکلات زمینه‌ای صورت گیرد.

آیا برفک دهان در نوزادان خطرناک است؟

در اغلب موارد، برفک دهان در نوزادان یک مشکل موقتی و بی‌خطر است و با درمان ساده برطرف می‌شود. با این حال، در صورت عدم درمان به‌موقع یا در نوزادانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ممکن است عفونت به نواحی دیگر بدن مانند مری یا دستگاه گوارش گسترش یابد.

اگر نوزاد به‌طور مکرر دچار برفک دهان می‌شود یا علائم با وجود درمان بهبود نمی‌یابند، این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از ضعف ایمنی یا بیماری زمینه‌ای باشد که نیاز به بررسی تخصصی دارد.

پیشگیری از برفک دهان در نوزادان

هرچند برفک دهان بسیار شایع است، اما با رعایت برخی نکات ساده می‌توان خطر ابتلا را کاهش داد:

• ضدعفونی وسایل تغذیه نوزاد: اگر از شیرخشک استفاده می‌کنید یا نوزادتان از پستانک استفاده می‌کند، حتما سر شیشه‌ها و پستانک‌ها را پس از هر بار مصرف با آب داغ یا در ماشین ظرفشویی کاملا بشویید.
• نگهداری صحیح شیر: شیر مادر دوشیده شده یا شیر خشک آماده‌شده باید همیشه در یخچال نگهداری شود تا محیط رشد برای قارچ‌ها فراهم نشود.
• در صورت شیردهی: اگر متوجه قرمزی، خارش یا ترک در نوک سینه‌ها شدید، ممکن است خودتان هم دچار عفونت قارچی شده باشید. این عفونت می‌تواند بین مادر و نوزاد منتقل شود. در این صورت، پزشک ممکن است پماد ضدقارچ برای سینه‌ها تجویز کند تا هم‌زمان با درمان نوزاد، از بازگشت مجدد بیماری جلوگیری شود.