علت خس خس سینه در کودکان چیست؟

خس خس سینه در کودکان، همان صدای سوت مانند یا خرخر بلندی است که هنگام نفس کشیدن (معمولا در بازدم) شنیده می شود. این صدا معمولا زمانی ایجاد می شود که مسیرهای تنفسی تا حدودی مسدود یا تنگ شده باشند. تنگی راه تنفس می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد؛ از جمله سرماخوردگی، آلرژی، برونشیت یا واکنش های شدید تنفسی.

خس خس سینه در کودکان ممکن است موقتی و بی خطر باشد یا علامتی از یک بیماری مزمن و جدی مانند آسم، ذات الریه، نارسایی قلبی یا عفونت های ویروسی تنفسی. در کودکان، به ویژه در سنین پایین، این نشانه می تواند یکی از اولین علائم درگیری تنفسی باشد.در این مقاله به طور کامل توضیح خواهیم داد.

ویزینگ ریه در کودکان چگونه به گوش می رسد؟

ویزینگ یا صدای خس خس ریه، ممکن است گاهی تنها با گوشی پزشکی شنیده شود، اما در بسیاری از مواقع والدین می توانند آن را بدون تجهیزات خاص هم متوجه شوند. این صدا معمولا هنگام بازدم (نفس بیرون دادن) شنیده می شود، ولی ممکن است در دم نیز وجود داشته باشد.

شدت و نوع صدای خس خس سینه در کودکان بستگی به محل گرفتگی در مجاری تنفسی دارد:

• اگر گرفتگی در بخش بالایی راه های هوایی باشد، صدا خشن تر و بم تر شنیده می شود.
• اگر ناحیه تحتانی راه های تنفسی درگیر باشد، صدا بیشتر شبیه به یک ساز بادی مانند نی یا کلارینت خواهد بود.

چقدر این مشکل خس خس سینه در کودکان شایع است؟

خس خس سینه می تواند در هر سنی رخ دهد؛ از نوزادان چندروزه تا بزرگسالان سالخورده. اما در کودکان، به ویژه نوزادان زیر دو سال، این مشکل شایع تر است. دلیل اصلی آن، کوچک بودن مجاری تنفسی نوزادان و حساسیت آن ها به ویروس ها و عوامل محرک است.

طبق برخی آمارها، حدود 25 تا 30 درصد نوزادان در سال اول زندگی خود حداقل یک بار دچار خس خس سینه می شوند. در بیشتر این موارد، دلیل اصلی ویروس هایی است که دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر می کنند.

همچنین، کودکانی که به آسم یا آلرژی مبتلا هستند، بیشتر در معرض ویزینگ ریه و حملات تنفسی قرار دارند. بنابراین اگر فرزندتان سابقه حساسیت فصلی، آلرژی غذایی یا آسم دارد، باید به صداهای غیرعادی هنگام نفس کشیدن دقت بیشتری کنید.

چه عواملی باعث خس خس سینه در کودکان می شوند؟

خس خس سینه در کودکان معمولا به دلیل انسداد یا تنگ شدن نایژه ها (لوله های باریک داخل قفسه سینه) ایجاد می شود. البته در مواردی هم ممکن است ناحیه ای بزرگ تر مثل تارهای صوتی یا نای درگیر شده باشد.

شایع ترین دلایل شامل موارد زیر هستند:

مشکلات ریوی:

• آسم: یکی از مهم ترین دلایل ویزینگ ریه در کودکان. در آسم، نایژه ها دچار التهاب و اسپاسم می شوند. تماس با گرد و غبار، گرده گل ها یا مواد حساسیت زا می تواند حمله آسم را تحریک کند. سرماخوردگی و ویروس ها نیز آسم را تشدید می کنند.
• برونشیت (التهاب نایژه ها): عفونت یا التهاب لایه داخلی نایژه ها باعث سرفه های شدید و خس خس سینه می شود.
• برونشیولیت: ویروسی شایع در نوزادان و کودکان خردسال که مجاری هوایی کوچک را ملتهب می کند.
• ذات الریه (پنومونی): عفونت ویروسی یا باکتریایی ریه که باعث تب، سرفه، تنگی نفس و خس خس می شود.
• بیماری های مزمن ریوی مانند فیبروز کیستیک یا آمفیزم: این بیماری ها در کودکان نادرند، ولی اگر سابقه خانوادگی دارید، باید جدی تر بررسی شوند.
• آسپیره کردن (بلعیدن جسم خارجی): ورود غذا، آب یا اجسام ریز به مجاری تنفسی ممکن است باعث انسداد حاد و خس خس سینه شود.

اختلالات تارهای صوتی:

• دیس فانکشن تارهای صوتی: در این حالت، تارهای صوتی به جای باز شدن، هنگام تنفس بسته می شوند و باعث سختی در دم و بازدم می گردند.

مشکلات گوارشی:

• رفلاکس معده (GERD): اسید معده در اثر رفلاکس ممکن است وارد راه تنفس شود و باعث تحریک آن و ایجاد ویزینگ شود.

آلرژی ها:

• آلرژی به گردوغبار، حیوانات خانگی، قارچ یا برخی غذاها: این عوامل محرک می توانند در کودکان حساس باعث التهاب ریه و خس خس شوند.
• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی): معمولا در اثر نیش حشرات یا غذاهای خاص مانند بادام زمینی. از علائم مهم آن خس خس شدید و نیاز فوری به کمک پزشکی است.

مشکلات قلبی:

• نارسایی قلبی: در کودکان پدیده ای نادر است، اما در موارد خاص ممکن است مایعات وارد ریه ها شده و باعث خس خس شوند.

عوامل سبک زندگی:

• قرارگیری در معرض دود سیگار: اگر کودک شما در محیطی باشد که دیگران سیگار می کشند، احتمال ویزینگ ریه افزایش می یابد.
• برخی داروها مانند آسپرین: در کودکان خاص ممکن است باعث حساسیت و تنگی نفس شوند.
• اختلالات خواب مانند آپنه خواب: در برخی کودکان، خرخر و ویزینگ شبانه به دلیل اختلالات تنفسی در خواب دیده می شود.

مراقبت و درمان خس خس سینه در کودکان

چگونه می توان خس خس سینه در کودکان را برطرف کرد؟

درمان خس خس سینه بستگی به علت زمینه ای آن دارد. اگر خس خس شدید باشد یا کودک دچار تنگی نفس شده باشد، ممکن است پزشک یا اورژانس ابتدا از اکسیژن تراپی استفاده کند تا تنفس به حالت طبیعی بازگردد. در برخی موارد که اکسیژن درمانی به تنهایی مؤثر نیست، ممکن است بستری در بیمارستان ضروری باشد تا تنفس کودک پایدار شود.

چه داروهایی برای خس خس سینه در کودکان مناسب هستند؟

در بسیاری از موارد، درمان علت اصلی خس خس باعث بهبود علائم می شود. مثلا اگر ویزینگ ریه در کودکان به دلیل آسم باشد، داروهای استنشاقی کمک کننده هستند. اگر علت آن یک عفونت باشد، معمولا آنتی بیوتیک تجویز می شود.

داروهای مرتبط با آسم:

اگر کودک شما به آسم مبتلا باشد، پزشک احتمالا یک اسپری تنفسی (برونکودیلاتور) برای باز کردن مجاری تنفسی و کاهش التهاب تجویز می کند. همچنین داروهایی مانند کورتون استنشاقی یا قرص های ضدالتهاب مثل مونته لوکاست نیز می توانند مؤثر باشند.

داروهای مرتبط با برونشیت:

در مواردی که خس خس سینه در کودکان ناشی از برونشیت باشد، پزشک ممکن است داروی گشادکننده راه های هوایی مانند سالبوتامول یا یک آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت باکتریایی تجویز کند.

در سایر شرایط خاص، ممکن است درمان هایی مانند اکسیژن تراپی یا بستری موقت تجویز شود. پزشک با توجه به علت اصلی، برنامه درمانی دقیق برای کاهش علائم و بهبود سریع تر تنفس ارائه می دهد.

درمان های خانگی برای خس خس سینه در کودکان

آیا راهی هست که مادران بتوانند در خانه خس خس سینه کودکشان را کاهش دهند؟ بله. برخی روش های خانگی بدون نیاز به نسخه پزشک می توانند به کاهش علائم کمک کنند:

• تمرینات تنفسی: تنفس عمیق و آرام به بهبود عملکرد ریه ها کمک می کند. تمرین هایی مانند تنفس شکمی (دیافراگمی) می تواند مجاری هوایی را بازتر نگه دارد.
• دمنوش گیاهی گرم: نوشیدن چای گیاهی گرم مثل بابونه یا آویشن باعث آرامش لوله های تنفسی می شود. بخار آن نیز می تواند مجاری هوایی را مرطوب کند.
• دوری از دود سیگار: قرار گرفتن در معرض دود سیگار حتی به صورت غیرفعال باعث تحریک ریه ها و افزایش خس خس می شود.
• استفاده از دستگاه بخور سرد یا گرم: مرطوب نگه داشتن هوای محیط باعث کاهش خشکی راه تنفس و تسهیل در تنفس می شود.
• فیلتر هوای مناسب (HEPA): استفاده از دستگاه تصفیه هوا برای کاهش مواد آلرژی زا در خانه مفید است.
• دوری از عوامل حساسیت زا: در صورت مشخص بودن عوامل محرک آلرژی، تا حد امکان باید از آن ها دوری کرد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هرچند گاهی خس خس سینه در اثر سرماخوردگی یا عفونت ساده ایجاد می شود و با گذر زمان بهبود می یابد، ولی در برخی موارد باید به سرعت با پزشک تماس گرفت:

علائم نگران کننده خس خس سینه در کودکان عبارتند از:

• تنگی نفس شدید یا تنفس سریع و پی درپی
• گیجی یا حالت غیرعادی ذهنی
• احساس فشار یا درد در قفسه سینه
• تورم زبان یا لب ها
• رنگ آبی در اطراف لب ها، صورت یا ناخن ها

اگر این علائم را در کودک خود مشاهده کردید، لازم است بدون تأخیر به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

چطور علت خس خس سینه در کودکان تشخیص داده می شود؟

پزشک برای یافتن علت اصلی، ابتدا معاینه بدنی انجام داده و با گوشی پزشکی به صدای ریه ها گوش می دهد. سپس با پرسیدن سؤالاتی از قبیل:

• چه زمانی خس خس شروع شد؟
• آیا شدت آن در حال افزایش است؟
• آیا این صدا دائمی است یا گاه به گاه رخ می دهد؟
• آیا فعالیت هایی مثل دویدن، خوابیدن یا قرار گرفتن در فضای باز باعث تشدید آن می شود؟

در صورت نیاز، آزمایش هایی مانند موارد زیر انجام شود:

• اندازه گیری میزان اکسیژن خون با دستگاه انگشتی
• عکس برداری از قفسه سینه (اشعه ایکس)
• آزمایش عملکرد ریه
• آزمایش خون

انجام می شود تا تشخیص دقیق تری داده شود.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کرد؟

اگر متوجه شدید پوست یا لب های کودک به رنگ آبی درآمده یا او به سختی هوا را به داخل می کشد، این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. در چنین مواردی، باید سریعا به اورژانس مراجعه شود.

همچنین اگر بعد از نیش حشره، مصرف داروی جدید یا خوردن غذایی خاص به طور ناگهانی خس خس شروع شد، این ممکن است نشانه واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) باشد که نیاز به رسیدگی فوری دارد.

سخنی از نی نی تینی

شنیدن صدای خس خس سینه در کودکان می تواند ترسناک باشد. اما همیشه نشانه ی یک مشکل جدی نیست. گاهی این صداها در اثر سرماخوردگی ساده یا هوای خشک ایجاد می شوند و با مراقبت های خانگی برطرف می شوند.

ولی اگر ویزینگ ریه در کودکان به شکل مکرر، شدید یا همراه با سایر علائم نگران کننده باشد، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است. درمان به موقع می تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند و کودک تان دوباره با آرامش نفس بکشد.