آریتمی قلبی در نوزادان یا همان ضربان غیرعادی قلب، یکی از نگرانی های جدی برای والدین و مراقبان نوزاد است. گرچه آریتمی در هر سنی می تواند مسئله ای مهم باشد، اما زمانی که این اختلال در قلب نوزادان تازه متولد شده دیده شود، اضطراب والدین دوچندان خواهد شد.
برخی از انواع آریتمی قلبی در نوزادان، بی خطر بوده و معمولا خودبه خود از بین می روند. اما برخی دیگر ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند؛ از جمله استفاده از دارو، جراحی یا در موارد شدید، کارگذاری دستگاهی به نام ضربان ساز (پیس میکر) برای تنظیم ضربان قلب.
نمی توان همیشه علت دقیق آریتمی قلبی در نوزادان را مشخص کرد، اما برخی عوامل خطر شناخته شده می توانند در بروز این وضعیت نقش داشته باشند. از جمله این عوامل می توان به نقایص مادرزادی قلب، کم آبی بدن، و جهش های ژنتیکی اشاره کرد.
برآوردها نشان می دهند که بین 1 تا 5 درصد از نوزادان دچار نوعی از آریتمی می شوند. اگر پزشک برای فرزندتان تشخیص آریتمی داده، همکاری نزدیک با یک فوق تخصص قلب کودکان می تواند در مدیریت وضعیت نوزاد بسیار مؤثر و حتی امیدبخش باشد.
آیا ضربان قلب نوزادان سریع تر از بزرگسالان است؟
در مقایسه با بزرگسالان که ضربان قلب طبیعی شان بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است، نوزادان معمولا ضربان قلب بسیار بالاتری دارند. برای مثال:
- ضربان قلب نوزاد هنگام خواب: 90 تا 160 ضربه در دقیقه
- ضربان قلب نوزاد در حالت بیداری: 100 تا 190 ضربه در دقیقه
- هنگام گریه: ممکن است حتی به 205 ضربه در دقیقه برسد.
این افزایش ضربان قلب به این دلیل است که بدن نوزاد به دلیل رشد سریع نیاز به گردش خون بیشتری دارد. همچنین نوزادان گرمای بدن را سریع تر از دست می دهند، و این گردش خون بالا به حفظ دمای بدن آن ها کمک می کند.
به مرور زمان و با رشد کودک، ضربان قلب به محدوده معمول بزرگسالان نزدیک می شود، به ویژه در دوران نوجوانی.
آریتمی قلبی در نوزادان چگونه اتفاق می افتد؟
در بسیاری از موارد، علت مشخصی برای آریتمی قلبی در نوزادان وجود ندارد. با این حال، برخی شرایط خاص می توانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند. برخی از این عوامل خطر موقتی و قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبت های بلندمدت داشته باشند.
عوامل رایج بروز آریتمی در نوزادان عبارتند از:
- ناهنجاری های ساختاری مادرزادی در قلب
- کم آبی بدن (مثلا در صورت اسهال یا شیر نخوردن کافی)
- اختلال در تعادل الکترولیت ها مثل سدیم و پتاسیم
- التهاب ناشی از عفونت ها یا بیماری های ویروسی
- جهش های ژنتیکی
- عوارض جانبی برخی داروها (مثل داروهای مصرفی در دوران بارداری)
توجه داشته باشید که تشخیص زودهنگام علت آریتمی قلبی در نوزادان نقش مهمی در درمان و کنترل آن دارد.
علائم آریتمی قلبی در نوزادان چیست؟
علائم آریتمی قلبی در نوزادان ممکن است بسته به نوع ضربان غیرطبیعی متفاوت باشد. برخی از آریتمی ها بدون علامت خاصی بروز می کنند و فقط در معاینات پزشکی کشف می شوند. اما در بسیاری از موارد، برخی نشانه ها می توانند والدین را نسبت به وجود این مشکل مشکوک کنند.
رایج ترین علائم آریتمی در نوزادان شامل موارد زیر است:
- ضربان قلب غیرعادی (خیلی تند یا خیلی کند)
- تنفس سخت یا نفس نفس زدن
- بی قراری و گریه های مکرر
- مشکل در شیر خوردن (ناتوانی در مکیدن یا بی علاقگی به غذا)
- بی حالی و کاهش سطح انرژی
- تعریق غیرمعمول یا زیاد بودن تعریق حتی بدون فعالیت
برخی از این نشانه ها ممکن است شبیه مشکلات گوارشی یا عفونت های ساده باشند، اما باید همیشه احتمال مشکلات قلبی را هم در نظر گرفت و از پزشک متخصص مشورت گرفت.
چگونه آریتمی قلبی در نوزادان تشخیص داده می شود؟
پزشک در معاینه اولیه نوزاد ممکن است صدای غیرعادی در قلب بشنود یا به ضربان غیرمنظم مشکوک شود. حتی گاهی این مورد پیش از تولد و طی سونوگرافی های بارداری قابل شناسایی است.
برای تشخیص دقیق نوع آریتمی قلبی در نوزادان، پزشک ممکن است چند آزمایش تخصصی تجویز کند:
روش های تشخیص رایج شامل موارد زیر است:
- نوار قلب (الکتروکاردیوگرام): بررسی فعالیت الکتریکی قلب و بررسی نوع آریتمی قلبی در نوزادان
- اکوکاردیوگرافی از طریق مری: با عبور یک پروب نازک از بینی به سمت مری، تصویربرداری دقیق تری از ضربان قلب انجام می شود.
- هولتر مانیتورینگ: دستگاهی پوشیدنی که فعالیت قلب را به صورت 24 ساعته ثبت می کند؛ حتی هنگام خواب یا شیر خوردن.
- مانیتور کاشتنی قلب: در کودکانی که علائم شان به صورت پراکنده بروز می کند، ممکن است از این ابزار استفاده شود.
با استفاده از این روش ها، پزشک می تواند نوع، شدت و منبع اصلی آریتمی قلبی در نوزادان را شناسایی کرده و بر اساس آن، مسیر درمان را مشخص کند.
آیا آریتمی قلبی در نوزادان درمان دارد؟
بله، بیشتر موارد آریتمی قلبی در نوزادان درمان پذیر هستند؛ البته نوع درمان بستگی به نوع آریتمی، سن نوزاد و وضعیت کلی سلامت او دارد.
روش های رایج درمان آریتمی شامل:
- داروهای ضد آریتمی: این داروها خط اول درمان بسیاری از انواع آریتمی به ویژه نوع SVT هستند. تحقیقات سال 2022 نشان می دهد که این داروها اغلب ایمن، مؤثر و کافی هستند.
- فرایند ابلیشن (Ablation): در برخی موارد، ریشه ضربان نامنظم را با استفاده از امواج رادیویی یا سرما (کرایوابلیشن) از بین می برند. این روش معمولا برای اختلالاتی مانند سندرم ولف پارکینسون وایت مناسب است.
- کاشت ضربان ساز قلب (پیس میکر): در مواردی مانند بلوک قلبی، جراح ممکن است نیاز به کارگذاری این دستگاه داشته باشد تا فعالیت الکتریکی قلب منظم بماند. با رشد کودک، این دستگاه باید تعویض شود.
- جراحی قلب باز: در مواردی که آریتمی قلبی در نوزادان ناشی از مشکلات ساختاری قلب است، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. بعضی از کودکان نیاز به چند عمل در طول سال های رشد دارند تا قلب به درستی عملکرد خود را حفظ کند.
آینده و پیش آگهی آریتمی قلبی در نوزادان چگونه است؟
پیش آگهی یا آینده کودکانی که با آریتمی به دنیا می آیند، بستگی به نوع اختلال و زمان تشخیص آن دارد. هرچه تشخیص زودتر انجام شود، احتمال موفقیت درمان و پیشگیری از خطرات بیشتر است.
مطالعه ای در سال 2022 نشان می دهد که نوزادان با آریتمی های غیرخوش خیم، نسبت به موارد خوش خیم، با احتمال بازگشت مجدد مشکل و حتی خطر مرگ بالاتری مواجه هستند.
اما خبر خوب اینکه، طبق گزارش انجمن مراقبت های ویژه قلب کودکان، اگر تشخیص زودهنگام انجام شده و درمان به درستی آغاز شود، می توان از بسیاری از عوارض شدید جلوگیری کرد و کیفیت زندگی خوبی برای کودک فراهم کرد.
درمان های کوتاه مدت و بلندمدت معمولا ترکیبی از دارو، دستگاه های کاشتنی و حتی جراحی یا کاتتریزاسیون قلبی هستند.
سخنی از نی نی تینی
بسیاری از نوزادانی که دچار آریتمی هستند، هیچ نشانه واضحی ندارند. گاهی علائمی مثل بی قراری یا مشکل در شیر خوردن ممکن است اصلا ما را به مشکلات قلبی مشکوک نکند.
اگر به هر دلیلی احساس نگرانی دارید، حتی اگر کاملا مطمئن نیستید، حتما با پزشک کودکتان در میان بگذارید.
به علائم ساده ای مانند الگوی تنفس، میزان انرژی، نحوه شیر خوردن و رفتار عمومی نوزاد دقت کنید.
معاینه های منظم توسط پزشک اطفال، به ویژه گوش دادن دقیق به صدای قلب، می تواند در تشخیص زودهنگام آریتمی قلبی در نوزادان نقش حیاتی داشته باشد.
به یاد داشته باشید:
تشخیص زودهنگام + درمان سریع تر = آینده ای مطمئن تر برای قلب کودک تان.
اگر شما هم تجربه ای در زمینه آریتمی قلبی نوزادتان داشته اید یا سوالی ذهن تان را مشغول کرده، لطفا در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. تجربیات شما می تواند به والدین دیگر در مسیر آگاهی و اطمینان بیشتر کمک کند. همچنین اگر این مقاله برایتان مفید بود، آن را با دوستان و خانواده به اشتراک بگذارید.
