سفتی عضلات در کودکان و نوزادان یا افزایش غیرطبیعی تون عضلانی، یکی از اختلالاتی است که ممکن است والدین در ماه های ابتدایی زندگی نوزاد با آن روبه رو شوند. در این شرایط، عضلات کودک بیش از حد سفت یا منقبض هستند و این سفتی می تواند حرکت، رشد و توانایی های او را تحت تأثیر قرار دهد. اما سفتی عضلات در کودکان چیست؟ چرا ایجاد می شود و چطور می توان با آن کنار آمد؟ در ادامه به تمام سؤالات مهم درباره این موضوع پاسخ می دهیم.
سفتی عضلات در کودکان چیست؟
سفتی عضلات در کودکان به معنای افزایش تون عضلانی بیش از حد طبیعی است. تون عضلانی در واقع همان مقدار سفتی یا کشش عضله هنگام استراحت است. در سفتی عضلات، عضلات کودک بیش از حد منقبض هستند حتی زمانی که نباید فعالیتی داشته باشند.
این وضعیت می تواند موجب محدود شدن حرکات، دشواری در انجام حرکات ارادی، و حتی درد در کودک شود.
علائم سفتی عضلات در کودکان و نوزادان
ممکن است کودک مبتلا به سفتی عضلات علائم زیر را نشان دهد:
- سفتی غیرعادی در دست یا پا هنگام حرکت دادن آن ها
- مقاومت عضلات هنگام لمس یا تغییر موقعیت
- اشکال در حرکت دادن مفاصل
- حرکات پرشی یا غیرارادی عضلانی
- تأخیر در رشد حرکتی مانند دیر خزیدن، نشستن یا راه رفتن
اگر نوزادتان به طور مداوم بدنی سفت یا کشیده دارد، لازم است با پزشک مشورت کنید.
علت های احتمالی سفتی عضلات در کودکان
سفتی عضلات در کودکان و نوزادان ممکن است در نتیجه یک اختلال زمینه ای دیگر ایجاد شود. برخی از مهم ترین دلایل شامل موارد زیر است:
- فلج مغزی (Cerebral Palsy): یکی از رایج ترین دلایل سفتی عضلات در کودکان است. در این حالت، بخشی از مغز که حرکات را کنترل می کند، آسیب دیده است.
- آسیب های زمان تولد: مانند کمبود اکسیژن هنگام زایمان که به مغز آسیب وارد کرده باشد.
- سکته مغزی در نوزادان
- سندروم های ژنتیکی خاص
- عفونت های مادرزادی
در بسیاری از موارد، علت دقیق تنها پس از انجام آزمایش ها و تصویربرداری توسط پزشک مشخص می شود.
سفتی عضلاتی اسپاستیک چیست؟
نوع خاصی از سفتی عضلات به نام سفتی عضلاتی اسپاستیک شناخته می شود که در آن، عضلات کودک دچار سفتی و اسپاسم (انقباض ناگهانی) می شوند. در این وضعیت، مقاومت عضله با افزایش سرعت حرکت، بیشتر می شود. به عبارت دیگر، هرچه بخواهید سریع تر عضله را حرکت دهید، مقاومت بیشتری احساس می کنید.
تشخیص سفتی عضلات در کودکان چگونه انجام می شود؟
پزشک با بررسی علائم و انجام معاینات فیزیکی اولیه می تواند به وجود سفتی عضلات در کودکان مشکوک شود. برای تأیید تشخیص، آزمایش های زیر ممکن است انجام شود:
- MRI یا سی تی اسکن مغز برای بررسی ساختار مغز و وجود آسیب
- نوار عصب و عضله (EMG)
- آزمایش خون برای تشخیص علل متابولیکی یا ژنتیکی
- بررسی مراحل رشد حرکتی کودک
هرچه تشخیص زودتر انجام شود، احتمال مدیریت بهتر علائم افزایش می یابد.
درمان سفتی عضلات در کودکان و نوزادان
درمان سفتی عضلات به علت زمینه ای آن بستگی دارد. اگر علت درمان پذیر باشد (مثلا یک عفونت یا اختلال متابولیک)، ابتدا روی درمان آن تمرکز می شود.
در سایر موارد، درمان ها با هدف بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم انجام می گیرد و شامل موارد زیر است:
-
فیزیوتراپی و کاردرمانی
- کشش و حرکات هدفمند برای کاهش سفتی عضلات
- بهبود تعادل و هماهنگی
- تمرینات تقویتی برای مهارت های حرکتی روزمره
-
داروهای خوراکی
- باکلوفن یا دیازپام برای کاهش اسپاسم عضلات
- تجویز فقط توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان
-
تزریق بوتاکس
- کاهش تنش عضلات خاص برای مدت محدود
- قابل تکرار با نظر پزشک
-
ابزار کمکی
- آتل یا بریس برای حفظ وضعیت صحیح بدن
- واکر یا ویلچر در صورت نیاز به کمک حرکتی
-
در موارد شدید جراحی
در صورتی که اسپاستیسیته با روش های غیرجراحی کنترل نشود، پزشک ممکن است جراحی هایی مانند قطع بخشی از مسیرهای عصبی خاص (selective dorsal rhizotomy) را توصیه کند.
آینده کودکان مبتلا به سفتی عضلات
پیش آگهی سفتی عضلات در کودکان بستگی به شدت و علت آن دارد. برخی از کودکان با درمان های توانبخشی، می توانند مهارت های حرکتی قابل قبولی پیدا کنند و زندگی نسبتا مستقلی داشته باشند. در موارد شدیدتر، کودک ممکن است به حمایت و مراقبت طولانی مدت نیاز داشته باشد.
درمان زودهنگام و پیوسته، نقش کلیدی در بهتر شدن عملکرد عضلات و بهبود کیفیت زندگی کودک ایفا می کند.
راهکارهایی برای زندگی بهتر با کودک هیپرتونی
اگر فرزندتان دچار سفتی عضلاتست، اقدامات زیر می تواند به بهبود شرایط کمک کند:
- همکاری نزدیک با تیم درمانی: پزشک، فیزیوتراپیست و کاردرمانگر.
- پیگیری مستمر تمرینات حرکتی در خانه.
- تشویق کودک به بازی های حرکتی سبک.
- تقویت روحیه و اعتمادبه نفس او.
- استفاده از ابزارهای کمک حرکتی در صورت لزوم
آیا می توان از سفتی عضلات پیشگیری کرد؟
در بسیاری از موارد، نمی توان از بروز سفتی عضلات جلوگیری کرد، اما با مراقبت دقیق دوران بارداری و زایمان، می توان خطر آسیب های عصبی را کاهش داد. اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر هستند:
- انجام معاینات منظم بارداری
- کنترل فشار خون، دیابت و سایر بیماری های مادر
- انتخاب روش مناسب زایمان برای کاهش خطر آسیب به نوزاد
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم زیر، توصیه می شود سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- خشکی یا سفتی عضلات در زمان لمس
- تأخیر در رشد حرکتی مانند نشستن، راه رفتن یا ایستادن
- حرکات غیرطبیعی یا اسپاسم در اندام ها
- اشکال در غذا خوردن یا بلعیدن
سؤالاتی که بهتر است از پزشک بپرسید:
- علت احتمالی سفتی عضلات در کودک من چیست؟
- درمان مناسب برای این وضعیت چیست؟
- آیا فیزیوتراپی به تنهایی کافی است یا نیاز به دارو داریم؟
- آیا کودک در آینده می تواند راه برود و مستقل شود؟
کد ICD-10 بیماری سفتی عضلات چیست؟
کد بین المللی طبقه بندی بیماری ها برای سفتی عضلاتی مادرزادی، P94.1 است. این کد برای ثبت در پرونده های پزشکی و پیگیری های درمانی کاربرد دارد.
سخنی از نی نی تینی
مشاهده سفتی غیرعادی در عضلات کودک ممکن است برای والدین نگران کننده باشد، اما به یاد داشته باشید که سفتی عضلات قابل کنترل است. با تشخیص زودهنگام، مراجعه منظم به پزشک، و همکاری در فرآیند درمان، می توان به کودک کمک کرد تا پتانسیل هایش را تا حد امکان شکوفا کند.
تجربه شما چیست؟
آیا کودک شما با سفتی عضلات تشخیص داده شده؟ چه چالش ها، تجربه ها یا موفقیت هایی در مسیر درمان او داشته اید؟ اگر سوالی در مورد علائم، روند درمان یا مراقبت از کودک مبتلا به سفتی عضلات دارید، در قسمت دیدگاه ها برایمان بنویسید.
ما و دیگر والدین علاقه مند هستیم تجربیات شما را بخوانیم و از آن یاد بگیریم. با گفت وگو و همدلی، می توانیم فضای بهتری برای رشد و درمان کودکانمان فراهم کنیم.
