خونریزی مغزی چیست و چگونه در نوزادان اتفاق می افتد؟
خونریزی مغزی در نوزادان یکی از نگرانی های مهم و در عین حال کمتر شناخته شده ای است که ممکن است برخی خانواده ها، به ویژه در روز های ابتدایی تولد فرزندشان با آن روبه رو شوند. گاهی اوقات، خونریزی مغزی در نوزادان ممکن است در هنگام تولد یا بلافاصله پس از آن اتفاق بیفتد، حتی اگر نوزاد در موعد مقرر (یعنی در هفته 37 بارداری تا هفته 42 بارداری) متولد شده باشد. این اتفاق می تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از زایمان سخت گرفته تا مشکلات خونی نوزاد.
دو نوع رایج از خونریزی مغزی در نوزادان که ممکن است مشاهده شوند، شامل موارد زیر هستند:
- خونریزی ساب آراکنوئید (زیر عنکبوتیه): این نوع از خونریزی در ناحیه ای از مغز اتفاق می افتد که مایع مغزی-نخاعی جریان دارد و یکی از شایع ترین انواع خونریزی در نوزادان رسیده است.
- خونریزی ساب دورال (زیر سخت شامه): این نوع نیز از خونریزی هایی است که ممکن است هنگام زایمان طبیعی یا در ساعات اولیه بعد از تولد رخ دهد.
نوع دیگری از خونریزی مغزی در نوزادان به نام خونریزی داخل بطنی مغز (IVH) نیز وجود دارد، اما این نوع بیشتر در نوزادان نارس دیده می شود و در نوزادانی که به موقع متولد می شوند، چندان رایج نیست.
علت خونریزی مغزی در نوزادان چیست؟
در بسیاری از موارد، تشخیص دقیق علت خونریزی مغزی در نوزادان امکان پذیر نیست. با این حال، برخی عوامل و شرایط وجود دارند که می توانند احتمال وقوع این مشکل را افزایش دهند. برای مثال:
- زایمان بریچ (وارونه): در این نوع زایمان، نوزاد به جای سر، ابتدا باسن یا پاها را از رحم خارج می کند که می تواند فشار زیادی به سر وارد کند.
- استفاده از ابزارهای کمک زایمانی مانند فورسپس یا وکیوم (مکش): این ابزارها ممکن است به طور مستقیم به سر نوزاد فشار وارد کنند.
- بیماری های خونی خاص در نوزاد: اگر نوزاد دچار اختلالاتی مانند هموفیلی یا کاهش پلاکت خون (ترومبوسیتوپنی) باشد، احتمال خونریزی بیشتر می شود.
پس به طور خلاصه، در پاسخ به سوال خونریزی مغزی در نوزادان چگونه اتفاق می افتد؟ می توان گفت که ترکیبی از فشار فیزیکی حین زایمان طبیعی و زمینه های پزشکی خاص در نوزاد می تواند علت بروز آن باشد.
علائم خونریزی مغزی در نوزادان
در بیشتر موارد، نوزادانی که دچار خونریزی مغزی شده اند، علائم مشخصی بلافاصله پس از تولد ندارند. اما اگر علائمی ظاهر شود، معمولا در روز دوم یا سوم زندگی نوزاد خود را نشان می دهد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شل بودن بدن نوزاد: نوزاد ممکن است بی حال یا فاقد تونوس عضلانی طبیعی به نظر برسد.
- وقفه های تنفسی (آپنه نوزادی): گاهی ممکن است نوزاد برای چند لحظه نفس نکشد.
- کاهش هوشیاری: نوزاد کمتر از حد معمول بیدار می شود یا واکنش نشان می دهد.
- کند شدن ضربان قلب: ریتم طبیعی قلب نوزاد ممکن است آهسته شود.
- تشنج: در موارد شدیدتر، نوزاد ممکن است دچار حرکات غیرطبیعی و ناگهانی شود که نشان دهنده حملات تشنجی است.
تشخیص این علائم در روزهای اول تولد اهمیت زیادی دارد، چون هرچه زودتر متوجه آن شویم، می توان سریع تر اقدامات لازم را انجام داد.
چه آزمایش هایی برای تشخیص خونریزی مغزی در نوزادان لازم است؟
اگر تیم پزشکی نگران احتمال خونریزی مغزی در نوزاد شما باشند، ممکن است برای بررسی بیشتر، تصویربرداری از مغز نوزاد را تجویز کنند. این بررسی ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سونوگرافی مغز: یک روش تصویربرداری بی خطر و بدون درد است که معمولا از طریق ملاج (نقطه نرم روی جمجمه نوزاد) انجام می شود.
- سی تی اسکن (CT Scan): تصویربرداری مقطعی که می تواند جزئیات دقیقی از مغز نشان دهد، اما معمولا در موارد خاص و با احتیاط انجام می شود.
- ام آر آی (MRI): دقیق ترین نوع تصویربرداری مغزی است که می تواند نواحی آسیب دیده را با دقت بیشتری نشان دهد، اما نیاز به زمان و تجهیزات خاص دارد.
اگر درباره هر یک از این آزمایش ها سوالی دارید، بهتر است از پزشک یا پرستار بخش نوزادان بخواهید به زبان ساده برایتان توضیح دهند. هیچ سؤالی بی مورد نیست؛ وظیفه تیم درمان پاسخ دادن به نگرانی های شماست.
درمان خونریزی مغزی در نوزادان چگونه انجام می شود؟
در بیشتر موارد، خونریزی مغزی در نوزادان به صورت خودبه خود متوقف می شود و نیازی به مداخله فوری پزشکی ندارد. با این حال، اگر نوزاد شما علائم بیماری داشته باشد یا شرایطش ناپایدار باشد، ممکن است نیاز به مراقبت در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) داشته باشد.
آیا عمل جراحی لازم است؟
در موارد نادری، ممکن است تجمع خون در جمجمه نوزاد باعث فشار به مغز شود. در چنین شرایطی، پزشکان ممکن است تصمیم بگیرند که با انجام یک عمل جراحی، خون اضافی را تخلیه کنند تا از آسیب بیشتر به مغز جلوگیری شود. این تصمیم تنها در شرایط خاص و بعد از بررسی دقیق گرفته می شود.
نکته مهم این است که بیشتر نوزادان مبتلا به خونریزی مغزی بدون نیاز به جراحی و با مراقبت های حمایتی، بهبود می یابند.
عوارض کوتاه مدت و بلندمدت خونریزی مغزی در نوزادان
اغلب نوزادانی که دچار خونریزی مغزی می شوند، پس از مدتی به خوبی بهبود پیدا می کنند و رشد طبیعی خود را ادامه می دهند. اما همانند بسیاری از مشکلات مغزی، میزان بهبودی بستگی به شدت خونریزی و ناحیه ای از مغز دارد که آسیب دیده است.
چه پیامدهایی ممکن است در آینده بروز کند؟
در مواردی که خونریزی شدید یا در نواحی حساس مغز باشد، ممکن است نوزاد با چالش هایی در رشد و عملکرد مواجه شود. این عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:
- فلج مغزی در نوزادان (Cerebral Palsy): نوعی اختلال عصبی است که حرکت، تعادل و هماهنگی بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
- مشکلات یادگیری و گفتار: برخی نوزادان ممکن است در دوران کودکی نیاز به حمایت های ویژه در زمینه های آموزشی یا گفتاری داشته باشند.
- اختلالات رفتاری: امکان دارد در سال های اولیه زندگی، کودک دچار مشکلات رفتاری شود که نیاز به پیگیری و مشاوره داشته باشد.
- صرع (Epilepsy): در بعضی از موارد، نوزاد ممکن است در آینده دچار حملات تشنجی شود که به صورت تشخیص داده شده با عنوان صرع شناخته می شود.
آیا تمام نوزادان دچار این عوارض می شوند؟
خیر، بسیاری از نوزادان با مراقبت های مناسب و پیگیری های منظم، بدون عوارض جدی رشد می کنند. اما اگر نگران آینده فرزندتان هستید، حتما موضوع را با پزشک یا تیم درمانی نوزادتان مطرح کنید. آنها می توانند با بررسی نتایج آزمایش ها و اسکن های مغزی، اطلاعات دقیق تری درباره وضعیت فرزندتان ارائه دهند.
اگر شما هم تجربه ای از خونریزی مغزی در نوزادان دارید، خوشحال می شویم آن را با ما و دیگر والدین در میان بگذارید. تجربیات واقعی می توانند امید و راهنمایی ارزشمندی برای خانواده هایی باشند که اکنون با این موضوع روبه رو هستند. نظراتتان را در بخش دیدگاه ها بنویسید.
